Miqrasiya dalğası və sərtləşən siyasət
Onilliklər ərzində müharibə, yoxsulluq və daxili qarışıqlıqlardan qaçaraq daha yaxşı həyat arzulayan on minlərlə Əfqanıstan vətəndaşı qonşu İrana sığınmışdı. Tehran hakimiyyəti uzun müddət bu geniş icmaya qarşı güzəştli və səxavətli mövqe sərgiləyirdi. Lakin son illərdə İran cəmiyyətində xarici vətəndaşların, xüsusilə də əfqanların ölkədə yaşaması ilə bağlı narazılıqlar nəzərəçarpacaq dərəcədə artıb və bu, dövlət siyasətinə də təsir edib. Nəticədə, xarici vətəndaşlara münasibət xeyli sərtləşib. İran hökuməti bu dəyişən ictimai ovqata cavab olaraq sənədsiz şəxsləri kütləvi şəkildə deportasiya etməyə başlayıb. Ölkədən çıxarılmağa məcbur edilənlərin yeganə yolu qaçdıqları, hələ də siyasi və iqtisadi cəhətdən sabit olmayan vətənlərinə qayıtmaqdır. Bu vəziyyət onları çıxılmaz duruma salır.
Taliban hökuməti geri dönənləri rəsmi olaraq qəbul etdiyini bəyan etsə də, onları vətənlərində hansı həyatın gözlədiyi böyük bir sual olaraq qalır. Ölkənin iqtisadiyyatı çökmüş vəziyyətdədir, iş imkanları məhduddur və humanitar vəziyyət kritikdir. Beynəlxalq ictimaiyyətin bu humanitar böhranın idarə edilməsinə və geri dönənlərə kömək etməyə necə cəlb edilə biləcəyi məsələsi həlledici əhəmiyyət kəsb edir. Xüsusilə, bu insanların yenidən inteqrasiyası, sığınacaq, qida və iş kimi əsas ehtiyaclarının təmin edilməsi qlobal miqyasda narahatlıq yaradır və təcili həll yolları tələb edir.
Aparıcı:
Ceyms Bays
Qonaqlar:
Ərəfat Camal – Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Qaçqınlar üzrə Ali Komissarlığının (UNHCR) Əfqanıstandakı nümayəndəsi
Orzala Nemat – Əfqan qadınlarının hüquqları üzrə fəal və Böyük Britaniyada yerləşən “Development Research Group” məsləhət şirkətinin direktoru
Həsən Əhmədyan – Tehran Universitetinin Qərbi Asiya Araşdırmaları kafedrasının dosenti