İsrail BMT səsverməsi öncəsi ABŞ-dan Fələstin dövlətçiliyini bloklamasını tələb edir

İsrail Fələstin Dövlətçiliyi ilə bağlı Qətnaməni Dəyişdirmək Üçün Son Cəhd Edir

İsrail, ABŞ prezidenti Donald Trampın Qəzza sülh planının növbəti mərhələsinə dair Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurası (BMT Təhlükəsizlik Şurası) qətnaməsinin mətnini dəyişdirmək üçün son anda diplomatik səylərə başlayıb. Bu qətnaməyə bu yaxınlarda Fələstin dövlətçiliyi üçün “etibarlı yol” ifadəsi əlavə edilib. İsrailin Baş naziri Benyamin Netanyahu, bazar günü kabinetinə Fələstin dövlətinə qarşı mövqeyinin “heç bir şəkildə dəyişmədiyini” bildirib. Bu açıqlama BMT Təhlükəsizlik Şurasının Qəzzada müvəqqəti administrasiya və Beynəlxalq Sabitləşdirmə Qüvvəsi (BSQ) yaratmağı nəzərdə tutan ABŞ tərəfindən hazırlanmış qətnamə layihəsi üzrə səsvermədən bir gün əvvəl verilib. İsrailin Kan ictimai yayım orqanı bazar günü Netanyahunun hökumətinin layihə qətnaməsini dəyişdirmək üçün son anda diplomatik cəhdlər etdiyini bildirib. ABŞ ərəb və müsəlman ölkələrinin təzyiqi altında, BSQ-yə qoşun göndərməyə hazırlaşan ölkələrin tələbi ilə Fələstin xalqının öz müqəddəratını təyinetmə hüququ və Fələstin dövlətçiliyi ilə bağlı daha dəqiq ifadələr daxil etmək üçün qətnamənin mətnini dəyişmişdi. Layihədə artıq qeyd olunur ki, Fələstin Administrasiyasında islahatlar “sadiq şəkildə həyata keçirildikdə və Qəzzanın yenidən qurulması irəlilədikdən sonra” “Fələstin dövlətçiliyi və öz müqəddəratını təyinetmə üçün etibarlı bir yol üçün şərtlər yarana bilər”. Donald Trampın Qəzza planının başlamasından bəri Fələstin səslərinin və arzularının kənarda qaldığına dair tənqidlər səsləndirilirdi.

Həmas Beynəlxalq Sabitləşdirmə Qüvvəsinə qarşı çıxır

Həmas və digər Fələstin müqavimət qruplaşmaları bazar günü axşam BMT Təhlükəsizlik Şurasının qeyri-daimi üzvü olan Əlcəzairi Qəzzada sabitləşdirmə qüvvələrinin yerləşdirilməsi planını rədd etməyə çağırıb. Müqavimət qruplaşmaları öz bəyanatlarında bu səyləri “torpağımıza və xalqımıza başqa bir işğal növü tətbiq etmək və xarici himayəçiliyi qanuniləşdirmək üçün yeni bir cəhd” adlandırıblar. Bəyanatda həmçinin qeyd edilib: “Əlcəzair Respublikasına, hökumətinə və xalqına səmimi və qardaşlıqla müraciət edirik ki, Fələstini dəstəkləyən prinsipial mövqelərinə, Qəzzanın kimliyini və xalqımızın öz müqəddəratını təyinetmə hüququnu hədəf alan hər hansı layihələri qətiyyətlə rədd etməyə davam etsinlər”. Cümə günü, Qətər, Misir, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, Səudiyyə Ərəbistanı, İndoneziya, Pakistan, İordaniya və Türkiyə daxil olmaqla səkkiz ölkə birgə bəyanatla 15 üzvlü BMT Təhlükəsizlik Şurası tərəfindən layihə qətnaməsinin “tezliklə qəbul edilməsini” tələb etmişdi. Potensial qüvvəyə töhfə verəcək ölkələr, iştirakları üçün BMT mandatının vacib olduğunu bildiriblər. İsrail artıq Qəzza atəşkəsinin əsas vasitəçisi olan Türkiyənin ərazidə hər hansı bir rolunu qəbul etməyəcəyini bəyan edib. Türkiyə son iki ildə İsrailin Qəzzadakı hərəkətlərini qətiyyətlə tənqid edib və bu yaxınlarda Netanyahu və digər yüksək vəzifəli şəxslərə qarşı soyqırım ittihamı ilə həbs orderləri çıxarıb.

Netanyahuya Təzyiqlər Artır

Bazar ertəsi keçiriləcək və qəbulu üçün tələb olunan doqquz səsi toplayacağı gözlənilən, Rusiya və Çinin isə ehtimal ki, bitərəf qalacağı səsvermədən əvvəl, Netanyahunun yaxın adamları və Xarici İşlər Nazirliyinin rəsmiləri ABŞ-dakı həmkarları ilə intensiv danışıqlar aparıb. Trampın böyük nüfuz qoyduğu atəşkəs planı üzərində ifrat sağçıların hökumətdən çəkilməsi, Netanyahunun sağçı hökumətini 2026-cı ilin oktyabrına qədər keçirilməli olan növbəti seçkidən xeyli əvvəl süquta uğrada bilər. Bazar günü, İsrail hökumətinin rəsmiləri Fələstin dövlətçiliyini dəstəkləyən hər hansı təkliflərə qarşı olduqlarını ifadə ediblər. Müdafiə naziri İsrail Katz X-də yazıb: “İsrailin siyasəti aydındır: heç bir Fələstin dövləti qurulmayacaq”. Onu Xarici İşlər naziri Gideon Saar izləyərək X-də ölkəsinin “İsrail Torpağının ürəyində bir Fələstin terror dövlətinin qurulmasına razı olmayacağını” bildirib. İfrat sağçı və Milli Təhlükəsizlik naziri İtamar Ben-Qvir Fələstin dövlətçiliyi kimliyini “uydurma” adlandırıb. Bir sıra ölkələr tərəfindən fələstinlilərə qarşı “zorakılığa təhrikə” görə sanksiya tətbiq edilmiş, İsrailin məskunlaşma hərəkatının əsas dəstəkçisi olan sərt xətt tərəfdarı Maliyyə Naziri Bezalel Smotriç Netanyahunu hərəkətə keçməyə çağırıb. O, X-də yazıb: “Dərhal uyğun və qəti bir cavab hazırlayın ki, bütün dünyaya aydın olsun – vətənimizin torpaqlarında heç vaxt Fələstin dövləti yaranmayacaq”.

Rusiyanın Rəqib Qətnaməsi

BMT Təhlükəsizlik Şurası qətnaməsi Trampın 20 bəndlik planının ikinci mərhələsinə BMT-nin xeyir-duasını verəcək. Bu plan iki il davam edən və təxminən 70 min fələstinlinin ölümünə səbəb olan soyqırım müharibəsindən sonra atəşkəsə nail olmuşdu. Atəşkəs oktyabrın 10-da qüvvəyə minsə də, İsrail tərəfindən demək olar ki, gündəlik hücumlarla dəfələrlə pozulub və yüzlərlə insanın ölümünə səbəb olub. Səsvermə öncəsi aktiv manevrlər gedib. Bu arada, Rusiya ABŞ versiyasına rəqib olaraq öz qətnaməsini yayır. Rusiya qətnaməsi Fələstin dövlətçiliyi ilə bağlı daha sərt ifadələr təklif edir və işğal olunmuş İordan çayının qərb sahili ilə Qəzzanın Fələstin Administrasiyasının nəzarəti altında bitişik bir dövlət olaraq birləşdirilməsini vurğulayır. Rusiyanın BMT missiyası verdiyi bəyanatda məqsədlərinin “ABŞ konsepsiyasına düzəliş etmək və onu əvvəlki BMT Təhlükəsizlik Şurası qərarları ilə uyğunlaşdırmaq” olduğunu bildirib. Bəyanatda əlavə edilib: “Qeyd etmək istərdik ki, sənədimiz Amerika təşəbbüsü ilə ziddiyyət təşkil etmir. Əksinə, o, vasitəçilərin – ABŞ, Qətər, Misir və Türkiyənin – yorulmaz səylərini qeyd edir, hansılar ki, olmasa uzun müddət gözlənilən atəşkəs və girovların və məhbusların azad edilməsi mümkün olmazdı”. Bu diplomatik cəhdlər davam edərkən, regional və beynəlxalq arenada Fələstin dövlətçiliyi məsələsinə yanaşmaların necə dəyişəcəyi maraq doğurur.

24 saat