İsrail Parlamentindən İordan Çayının Qərb Sahilinin Simvolik İlhaq Qətnaməsi
İsrail qanunvericiləri ötən gün
İordan çayının qərb sahilinin ilhaqı ilə bağlı simvolik qətnaməni təsdiqləyiblər. Bu qərar siyasi dairələrdə geniş müzakirələrə səbəb olub. Qətnamə, İsrailin beynəlxalq hüquqa görə işğal altında sayılan
İordan çayının qərb sahili ilə bağlı gələcək siyasətinə dair bir siqnaldır. Bu hərəkət, beynəlxalq hüquqa görə mübahisəli hesab edilən bu ərazinin birtərəfli qaydada İsrailə birləşdirilməsi niyyətini simvolik şəkildə ifadə edir.
Beynəlxalq Reaksiyalar və Fələstin Mövqeyi
Qəbul edilən bu qərar beynəlxalq ictimaiyyətdə ciddi narahatlıq doğurub. Bir sıra ölkələr və beynəlxalq təşkilatlar bu cür birtərəfli addımların bölgədəki sülh prosesini təhdid etdiyini vurğulayırlar. Fələstin rəsmiləri isə bu qətnaməni işğalın davamı və iki dövlətli həll prinsipinə zidd bir hərəkət kimi dəyərləndiriblər. Onlar bunu
Fələstin torpaqlarında qanunsuz məskunlaşmaların genişləndirilməsi cəhdi kimi qəbul edirlər. Qətnamənin praktiki nəticələri olmasa da, onun siyasi mesajı güclü və qətiyyətlidir.
Qətnamənin Əhəmiyyəti və Gələcək Perspektivlər
İsrailin sağçı siyasi dairələri uzun müddətdir ki,
İordan çayının qərb sahili ərazisinin müəyyən hissələrinin İsrailə
ilhaq edilməsi ideyasını müdafiə edirlər. Bu simvolik hərəkət, gələcək hökumətlər tərəfindən oxşar addımların atılmasına siyasi zəmin yarada bilər. Lakin, qətnamənin yalnız simvolik xarakter daşıması onun hazırda heç bir hüquqi qüvvəyə malik olmadığını göstərir. Beynəlxalq ictimaiyyətin təzyiqi və regiondakı mürəkkəb siyasi vəziyyət bu cür birtərəfli
ilhaq addımlarının qarşısını ala biləcək əsas amillərdəndir.
24 saat
Oxucu Şərhləri
Mənə elə gəlir ki, mövcud gərginliyi azaltmaq üçün daha çox diqqət təhlükəsizlik və iqtisadi inkişaf məsələlərinə yönəldilməlidir. Məsələn, Qərb Sahilində yaşayan fələstinlilər üçün daha yaxşı infrastruktur, iş imkanları və təhsilə sərmayə qoyulması, regional sabitliyin təmin olunmasında mühüm rol oynaya bilər. Eyni zamanda, İsrail və Fələstin arasında davamlı və ədalətli danışıqlar prosesi, beynəlxalq təşkilatların vasitəçiliyi ilə, həm tərəflər üçün qəbul edilə bilən bir həll tapmağa çalışılmalıdır. Bu prosesdə, beynəlxalq hüquq normalarının ciddi şəkildə nəzərə alınması vacibdir. Belə bir yanaşma, qətnamənin yaratdığı gərginliyi azaltmaq və daha dayanıqlı bir sülhə doğru addım atmağa imkan verə bilər. Bununla yanaşı, qarşılıqlı hörmət və etimad əsasında qurulmuş dialoqun olmamasının bu vəziyyətə səbəb olduğunu nəzərə alaraq, bu dialoqa çatmaq üçün qarşılıqlı güzəştlərə getməyə hazır olmaq lazımdır.
Müqayisə üçün, tarixdə oxşar ərazi ilhaqlarının və ya işğalların uzunmüddətli nəticələrinə baxmaq faydalıdır. Məsələn, Qüdsün ilhaqı və onun beynəlxalq aləmdə tanınmaması, ilhaqın uzunmüddətli geosiyasi və insan hüquqları nəticələrini göstərir. Eyni zamanda, bəzi ölkələrdə ərazi mübahisələrinin həlli yollarının təhlili, məsələn, iki dövlət prinsipi əsasında sülh danışıqlarının uğursuzluğunun, bu kimi birtərəfli hərəkətlərin nəticələrini daha yaxşı anlamağa kömək edə bilər.
Bu qərarın uzunmüddətli iqtisadi və sosial nəticələri hansıdır və bu qərarın Qərb Sahilində yaşayan əhalinin həyatına necə təsir edəcəyini necə proqnozlaşdıra bilərik?
Bu məsələni həll etmək üçün, beynəlxalq ictimaiyyətin təzyiqi ilə yanaşı, daha konstruktiv bir yanaşma olaraq, İsrail və Fələstin rəhbərliyinin bir araya gətirilməsi və uzunmüddətli bir sülh planının ətraflı müzakirəsinə başlanması vacibdir. Bu plan, iki dövlət həlli əsasında, hər iki tərəfin maraqlarını və təhlükəsizlik narahatlıqlarını nəzərə almalıdır. Əgər hər iki tərəf ədalətli və davamlı bir həll yolu axtarışında səmimi olarsa, bu, indiki gərginliyi azaltmaq və gələcəkdə oxşar qərarların qarşısını almaq üçün əsas ola bilər. Bu, sadəcə hüquqi mübahisələrdən daha çox, əsaslı bir dialoq tələb edir. Sizcə, bu cür dialoqu başlatmaq üçün hansı vasitələrdən istifadə edilməlidir?
Digər tərəfdən, tarixi kontekstə nəzər saldıqda, bu qərarın oxşar ilhaq cəhdləri ilə müqayisəsi necə aparıla bilər? Məsələn, Krımın Rusiya tərəfindən ilhaqı ilə bu qərar arasında hansı oxşarlıqlar və fərqlər vardır? Beynəlxalq birliyin reaksiyaları nə qədər oxşar olacaq? Bütün bunları nəzərə alaraq, bu hadisənin yalnız siyasi bir hərəkət olub-olmadığını, yoxsa daha geniş bir geosiyasi strategiyanın bir parçası olub-olmadığını müəyyən etmək çətindir.
Maraqlı bir sual da budur: İsrail hökumətinin bu qərarını əsaslandıran əsas amilləri başqa bir perspektivdən, məsələn, Qərb Sahilində yaşayan əhalinin perspektivindən təhlil etsək, nəticələr necə dəyişərdi?
Məsələn, oxşar ilhaq cəhdlərinin digər regionlarda (məsələn, Krımın Rusiya tərəfindən ilhaqı) beynəlxalq reaksiyalarına və bu reaksiyaların uzunmüddətli geosiyasi və iqtisadi nəticələrinə nəzər salmaq faydalı olardı. Bu müqayisələr, İsrail hökumətinin bu qərarı ilə bağlı potensial riskləri və faydaları daha yaxşı qiymətləndirməyə kömək edər.
Bundan əlavə, bu qərarın İsrailin daxili siyasətinə, xüsusilə də müxtəlif siyasi qruplar arasındakı münasibətlərə, həmçinin İsrail iqtisadiyyatına və ticarət əlaqələrinə təsiri haqqında məlumat əldə etmək məqsədəuyğundur. Qərbin bu qərara reaksiyasının əsasını təşkil edən beynəlxalq hüquq prinsiplərinin ətraflı izahı da vacibdir.
Sonda, oxuculara belə bir sual vermək istərdim: əgər İsrail hökuməti bu qərarla bağlı daha açıq və ətraflı məlumat verməkdənsə, əksinə, qərarı "rəmzi" adlandıraraq qeyri-müəyyənlik saxlamaqda davam edərsə, bunun hansı uzunmüddətli nəticələrə səbəb olacağını düşünürsünüz?
Şərh Yaz