İsrail Qəzzada Ənəs əş-Şərif və 4 Əl Cəzirə əməkdaşını öldürdü

Qəzzanın şimalında, bazar günü gecə “Əl-Şifa” Xəstəxanasında baş verən güclü İsrail zərbəsi xəstəxananın giriş qapısındakı jurnalist çadırını hədəf alıb. Hücum nəticəsində beş “Əl-Cəzirə” əməkdaşı həlak olub, onlardan biri Qəzza jurnalistləri arasında ən tanınmış simalardan olan Ənəs əl-Şərif idi.

Həlak olan “Əl-Cəzirə” əməkdaşları kimlər idi?

“Əl-Cəzirə” müxbiri, 28 yaşlı Ənəs əl-Şərif son 22 ay ərzində bölgədəki reallığı davamlı olaraq işıqlandırması ilə Qəzzanın ən məşhur simalarından biri idi. İki uşaq atası olan Ənəs Cəbəliyyə Qaçqın Düşərgəsində anadan olub və “Əl-Əqsa” Universitetinin Media Fakültəsini bitirib. Atası 2023-cü ilin dekabrında ailəsinin evinə edilən İsrail zərbəsi nəticəsində həlak olmuşdu. “Əl-Cəzirə” müxbiri, 33 yaşlı Məhəmməd Qureyqeh sui-qəsddən qısa müddət əvvəl, özünəməxsus bəlağətli üslubu ilə son canlı reportajını yayımlayıb. Qureyqeh 1992-ci ildə Qəzza şəhərində anadan olub və Şucayə məhəlləsində yaşayıb. O, Qəzza İslam Universitetində jurnalistika və media sahəsində bakalavr dərəcəsi alıb. Qardaşı Kərim də mart ayında Qəzza şəhərinə edilən hava hücumu nəticəsində həyatını itirmişdi. “Əl-Cəzirə” operatoru, 25 yaşlı İbrahim Zahir Qəzzanın şimalındakı Cəbəliyyə Qaçqın Düşərgəsindən idi. “Əl-Cəzirə” operatoru, 29 yaşlı Məhəmməd Nofal da Cəbəliyyədən idi. Anasını və bir qardaşını əvvəlki İsrail zərbəsi lərində itirmişdi. Digər qardaşı İbrahim də “Əl-Cəzirə”də operator kimi çalışır.

Həlak olanlar nə ilə məşğul idilər?

Onlar işləyirdilər. Komanda bazar günü gecə Qəzza şəhərindəki “Əl-Şifa” Xəstəxanasının əsas qapısının yanındakı çadırda idi. Bu çadır onların iş yeri idi, çünki Qəzza jurnalistləri daha yaxşı elektrik və internet bağlantısı əldə etmək üçün xəstəxanalarda toplaşırdılar. Bu fakt İsrailin Qəzzaya qarşı müharibəsinin əvvəlindən bəri yaxşı məlum idi. “Əl-Şifa Xəstəxanasından çox uzaq deyiləm, cəmi bir blok aralıdayam və son yarım saat ərzində xəstəxananın yaxınlığında baş verən böyük partlayışın səsini eşitdim,” – “Əl-Cəzirə”nin müxbiri Hani Mahmud dünən bildirib. “Gördüm ki, səmanı işıqlandırdı və bir neçə dəqiqə ərzində xəbər yayıldı ki, bu, “Əl-Şifa” Xəstəxanasının əsas qapısındakı jurnalist düşərgəsidir.”

Nə baş verdi?

“Əl-Cəzirə”nin müxbiri Hani əl-Şaer bildirib ki, İsrail zərbəsi bazar günü axşam saat 23:35-də (GMT 20:35) jurnalistlərin çadırını hədəf alıb. Hücumdan qısa müddət əvvəl Ənəs əl-Şərif "X" sosial şəbəkəsində İsrailin Qəzza şəhərinin şərq və cənub hissələrində intensiv “od kəmərləri” adlanan bombardmanlara başladığını yazmışdı. Jurnalist Əmər əl-Sultan hücum zamanı qonşu çadırda olub. “Hadisə yerinə gəldim və bütün dağıntıları gördüm,” – əl-Sultan çadırın dağıntıları arasında dayanıb, arxası hücumdan deşilmiş və ləkələnmiş beton divara dayana-dayana bildirib. “Düşündüm ki, bütün həmkarlarımız şəhid olub.” Əl-Sultan əlavə edib ki, çadırda hansı jurnalistlərin olduğundan əmin deyildi, lakin “çəkilişə başlayanda həmkarlarımız Ənəs əl-Şərifin yerdə, Məhəmməd Qureyqehin isə alovlar içində olduğunu gördüm.” “Onu çəkib çıxarmağa və odu söndürməyə başladıq.” Əl-Sultanın sözlərinə görə, orada toplaşan insanlar Qureyqehi “Əl-Şifa” Xəstəxanasına çatdırmağa çalışıblar, lakin o, müalicə ala bilmədən yaralarından keçinib. Sərbəst jurnalist Məhəmməd Qeita da yaxınlıqda idi. “Mən təkcə hadisənin şahidi deyil, həm də onun bir hissəsi idim… Alov çox güclü idi.” “Hətta indi də inana bilmirəm,” – o deyib. “Biz bilirdik ki, Ənəs hədəfdir… O, bizim səsimiz idi.”

İsrail jurnalistləri qəsdən öldürməsini necə izah etdi?

İsrail iddia etdi ki, həlak olanlardan biri əslində jurnalist deyildi. İsrail ordusu jurnalistləri qəsdən öldürməsi ilə bağlı paylaşım edərək, Ənəs əl-Şərifin “Həmas”ın silahlı komandiri olduğunu və yalnız jurnalist kimi göründüyünü iddia etdi. Bəyanatda, Ənəs əl-Şərifin “İsrail mülki vətəndaşlarına və qoşunlarına qarşı raket hücumlarını irəli sürdüyü” iddia edildi və bunun “birmənalı sübutu” olduğunu göstərən sənədlərinin olduğu bildirildi. Avropa Xarici Münasibətlər Şurasının analitiki Məhəmməd Şehada, Ənəs əl-Şərifin hər hansı bir düşmənçilikdə iştirak etdiyinə dair “sıfır sübut” olduğunu deyib. O, “Əl-Cəzirə”yə verdiyi açıqlamada, “Onun bütün gündəlik işi səhərdən axşama qədər kameranın qarşısında dayanmaqdan ibarət idi,” – deyib. Son 22 ay ərzində İsrail bir neçə dəfə jurnalistləri silahlı qruplara aid olduqlarını iddia edərək öldürməsinə haqq qazandırıb. Mətbuat azadlığı və media işçilərinin hüquqları ilə məşğul olan təşkilatlar aylardır ki, İsrailin Qəzzada Qəzza jurnalistləri ni qəsdən hədəf aldığını bildirirlər. Ən diqqətçəkən hadisələrdən ikisi “Əl-Cəzirə”nin Qəzza bürosunun rəhbəri Vail Dəhduhun oğlu Həmzə Dəhduh və jurnalist Hüsam Şəbatın İsrail zərbəsi nəticəsində öldürülməsi idi. Onlar hər ikisi “Həmas” üzvü olmaqda ittiham edilsə də, buna dair heç bir sübut təqdim edilməyib.

“Əl-Cəzirə” nə dedi?

“Əl-Cəzirə” əməkdaşlarının öldürülməsini “məqsədyönlü sui-qəsd… mətbuat azadlığına qarşı daha bir açıq və qəsdən törədilən hücum” adlandırıb. Kanalın bəyanatında jurnalistlərin “Qəzzadan qalan son səslərdən biri olduğunu, dünyanın bölgə sakinlərinin yaşadığı dağıdıcı reallıqlar haqqında filtrlənməmiş, yerli xəbərləri çatdırdıqlarını” bildirib. İsrail 2023-cü ilin oktyabrından bəri beynəlxalq medianın Qəzzaya girişinə qadağa qoyub, lakin “Əl-Cəzirə jurnalistləri mühasirəyə alınmış Qəzzada qalıblar… 22 aylıq aramsız bombardman və dağıntılar zamanı baş verən dəhşətlər haqqında sarsıdıcı şahid ifadələri təqdim ediblər,” – bəyanatda qeyd olunub.

İsrail Ənəs əl-Şərifi niyə öldürmək istədi?

Ənəs əl-Şərif “Əl-Cəzirə Ərəb” kanalının Qəzzadakı üzü və mühasirəyə alınmış, bombalanan ərazidə İsrailin vəhşiliklərini işıqlandıran ikonik anların qəhrəmanı idi. Aylarla İsrail rəsmiləri onu təhdid edərək, reportajlara son qoymasını tələb etmişdilər, lakin o, imtina edərək şimali Qəzzada qalmağa və xəbər verməyə davam edəcəyinə söz vermişdi. Çoxsaylı hüquq müdafiə təşkilatları və mətbuat azadlığı qrupları İsrail tərəfindən birbaşa təhdid edildikdən sonra Ənəs əl-Şərifin müdafiəsinə çağırışlar etmişdi. İsrail son aylarda Ənəs əl-Şərifə qarşı böhtan kampaniyasını gücləndirmişdi. Ordunun sözçüsü Aviçay Adraee keçən ay "X"də yayımladığı videoda Ənəs əl-Şərifi adı ilə çağıraraq, onu “Həmas”ın hərbi qanadının üzvü olmaqda ittiham etmişdi. BMT-nin fikir azadlığı üzrə xüsusi məruzəçisi İren Xan keçən ay Adraee-nin “əsassız iddia” irəli sürdüyünü və bu böhtanı “jurnalistlərə qarşı açıq hücum” adlandırmışdı. Human Rights Watch təşkilatının keçmiş icraçı direktoru Ken Rotun sözlərinə görə, İsrailin Ənəs əl-Şərifi öldürməsi, onun vəhşiliklərlə bağlı reportajlarının qarşısını almaq üçün məqsədyönlü bir cəhd idi. “Bu, təsadüfi bir ölüm deyil. Bu, İsrailin fələstinli mülki vətəndaşlara qarşı ayrı-seçkilik etməyən bombardmanı nəticəsində təsadüfən ölən bir jurnalist deyil,” – Rot “Əl-Cəzirə”yə verdiyi açıqlamada deyib. “Bu, məqsədyönlü bir qətl idi.” Qəzza hakimiyyəti bildirib ki, İsrail Qəzzaya qarşı müharibəyə başladığı vaxtdan bəri təxminən 270 jurnalistika fəalı və media işçisini öldürüb.

24 saat