İsrail Qəzzada etnik təmizləməyə qəbilə dəstələrini cəlb edirmi

İyun ayında İsrailin Baş naziri Benyamin Netanyahu, Qəzzada Həmasa qarşı çıxmaq üçün Xalq Qüvvələri milisini silahlandırıb və dəstəklədiyini etiraf edib. "Bunun nəyi pisdir?" o, tvitterdə yerləşdirdiyi qısa videoda deyib. "Bu, yalnız İsrail əsgərlərinin həyatını xilas edir." Netanyahu Xalq Qüvvələrinin dəqiq nə edəcəyini açıqlamasa da, ekspertlər İsrailin bu milisi və onun lideri Yaser Əbu Şəbabı dəstəkləyərək Qəzzada etnik təmizləmə əməliyyatına Fələstin siması vermək niyyətində olduğuna inanır. 31 yaşlı Əbu Şəbab, Qəzzanın Tarabin bədəvi tayfasının əvvəllər tanınmayan bir üzvüdür və 2015-ci ildən narkotiklə bağlı ittihamlarla həbsdə olub, təxminən 7 oktyabrda həbsdən qaçıb. Narkotiklərin Misirin Sinay bölgəsindən Qəzzaya qaçaqmalçılıq yolu ilə gətirildiyi və analitiklərin fikrincə, İŞİD-lə əlaqəli sələfi qrupları tərəfindən idarə olunduğu bildirilir. Bu, Əbu Şəbabın İŞİD-lə əlaqəli olduğu barədə geniş yayılmış bir inancın yaranmasına səbəb olub. Lakin Əbu Şəbabın İŞİD-lə iddia edilən əlaqəsi İsrail üçün problem olmayıb; analitiklər deyirlər ki, İsrail onu Qəzzada etnik təmizləmə planlarını irəli sürmək üçün istifadə edir.

Yaser Əbu Şəbabın Yüksəlişi

Avropa Xarici Münasibətlər Şurasının qonaq tədqiqatçısı Məhəmməd Şəhadəyə görə, 100 nəfərlik Xalq Qüvvələri milisinə rəhbərlik edən Yaser Əbu Şəbab ibtidai məktəbi yarımçıq qoyub. Buna baxmayaraq, onun sosial mediada təkmilləşdirilmiş və çoxdilli varlığı var, o, bu yaxınlarda Wall Street Journal-da Fələstinlilərin Həmasdan bezdiyini iddia edən bir redaksiya məqaləsi yazıb. Analitiklər onun inkişaf etmiş media varlığının, ehtimal ki, Qəzzadan kənarda formalaşdırıldığına inanır. "O, son onillikdə cəmiyyətlə təmasda olmayıb," Şəhadə deyib. "O, heç kimdir. Əsasən, bir ön plan fiqurudur." Onun öz tayfası, Tarabinlər, İsraillə əməkdaşlıq etdiyi iddialarına görə, nadir hallarda ictimaiyyətə açıqlama verərək ondan imtina edib. Yaser Əbu Şəbab 2024-cü ilin may ayının sonlarında, İsrail Rəfahı işğal etdikdən sonra tanınmağa başlayıb. "Onun dəstəsi bir ay sonra peyda olur və [İsrail ordusunun] mühafizəsi altında Qəzzaya daxil olan humanitar yardımın əksər hissəsini sistematik şəkildə qarət edən əsas dəstəyə çevrilir," Şəhadə bildirib. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının statistikasına görə, Qəzzaya daxil olan hər 10 yük maşınından təxminən 9-u qarət edilib. İsrail əvvəlcə qarətdə Həması günahlandırsa da, humanitar qruplar bu iddiaları təkzib edib, hətta İsrail ordusu da bunun belə olduğuna dair heç bir sübut tapa bilməyib. Bunun əvəzinə, beynəlxalq humanitar yardım işçiləri bildirirlər ki, yardımı sistematik şəkildə qarət edən Yaser Əbu Şəbab olub. Vaşinqton Post qəzetinin əldə etdiyi BMT-nin daxili memorandumu xüsusilə Əbu Şəbabı Qəzzadakı "sistematik və kütləvi qarətin əsas və ən nüfuzlu iştirakçısı" adlandırıb. İsrailin mart ayında birtərəfli qaydada pozduğu qısa atəşkəs zamanı Əbu Şəbab yoxa çıxmış, yalnız may ayının ortalarında, İsrailin böyük beynəlxalq təzyiqlər altında Qəzzaya az miqdarda yardım daxil olmasına icazə verməyə başladığı zaman yenidən peyda olub. "Həmin gün o, yenidən heç yerdən üzə çıxdı," Şəhadə deyib. Şəhadə, "O, İsrailin aclıq kampaniyasının siması olub, eyni zamanda İsrailə onu inkar etmək imkanı verib və öhdəliyini başqasına ötürüb."

Etnik Təmizləmə İddiaları və Xalq Qüvvələri

Analitiklər bildiriblər ki, aclıq çəkən Fələstinlilər üçün nəzərdə tutulmuş yardımın oğurlanması ilə yanaşı, Əbu Şəbab və onun milisi bu il şiddətlənən Qəzzanı etnik cəhətdən təmizləmək üçün daha geniş İsrail planına töhfə verir. Fələstin siyasət şəbəkəsi olan Al-Şabakanın ABŞ siyasət üzrə mütəxəssisi Tariq Kenne Şava Əl-Cəzirəyə deyib ki, "İsrail Əbu Şəbabla əlaqəli milisləri gücləndirməyə çalışır ki, onlar işğal yükünü azaldaraq və etnik təmizləməni asanlaşdıraraq həmin milislərin fəaliyyət göstərə biləcəyi/nəzarət edə biləcəyi konsentrasiya düşərgəsi zonalarını genişləndirsinlər." İyul ayının əvvəlində İsrailin Müdafiə naziri İsrail Katz 600 min fələstinlini cənubi Qəzzada çadır şəhərlərinə köçürmək planını elan edib və bunu "könüllü köç" adlandırıb. Katz planı açıqlayanda İsrail mediası və humanitar təşkilatlar tərəfindən geniş şəkildə pislənib. Əbu Şəbabın milisi cənubi Qəzzada konsentrasiya düşərgələri qurur ki, yarım milyondan çox Fələstinli üçüncü ölkələrə köçürülməzdən əvvəl ora cəmləşdirilsin. Yaxın Şərq Qlobal Məsələlər Şurasının tədqiqatçısı Ömər Rəhman deyib ki, "Məqsəd, Misirə və ya hər hansı üçüncü ölkəyə göndərmək üçün imkan yaranana qədər onları orada saxlamaqdır." Fələstinliləri dözülməz dərəcədə kiçik bir əraziyə sıxışdırıb sonra Misirə köçürmək, ciddi beynəlxalq nəticələrə səbəb ola bilər, çünki Misir fələstinlilərin məcburi köçürülməsini rədd edib. "İsrail başa düşür ki, əgər [İsrail ordusu] Rəfahda bir konsentrasiya düşərgəsi işlətsə, bu, çox xoş görünməzdi," Şəhadə Əl-Cəzirəyə deyib, əlavə edib ki, İsrail belə bir əməliyyatın siması olaraq "Fələstin bayrağı ilə Fələstin forması geyinmiş və ərəbcə danışan bir Fələstin simasına" üstünlük verərdi. Bundan əlavə, o qeyd edib ki, Əbu Şəbabın "iki çox yaxşı işləyən Facebook təbliğat mexanizmi" var ki, bu da çarəsiz insanları onun düşərgələrində sığınacaq axtarmağa inandıra bilər, "xüsusən də İsrail insanları ora zorla itələməyə başlasa." "Əbu Şəbabın milisi İsrailin nəzarətində olan ərazilərdə kiçik konsentrasiya düşərgələri idarə edir və onları insanların yardım ala, çadır qura biləcəyi 'təhlükəsiz sığınacaqlar' kimi reklam edib," Kenne Şava deyib.

Ümidsizlikdən İstifadə Edilməsi və Humanitar Yardım

Bu proses, İsrailin Qəzzada yeganə yardım paylayıcısı olaraq təyin etməyə çalışdığı ABŞ və İsrail dəstəkli GHF (Qəzza Humanitar Fondu) tərəfindən gücləndirilib. Lakin GHF yardım qrupları və BMT tərəfindən yardımı siyasiləşdirdiyinə görə geniş şəkildə tənqid edilib və İsrail əsgərləri hər gün ailələri üçün yardım əldə etməyə çalışan ac fələstinlilərə atəş açır. May ayından bəri GHF-nin paylama mərkəzlərində 1000-dən çox Fələstinli öldürülüb. Vəziyyəti pisləşdirən isə odur ki, UNRWA-nın Qəzzada əvvəllər işlətdiyi 400-ə yaxın yardım paylama məntəqəsi əvəzinə, GHF-nin bütün Qəzza zolağında cəmi dörd yeri var. Maraqlıdır ki, bu dörd yerdən üçü cənubda, yalnız biri mərkəzi Qəzzadadır ki, bu da analitiklərin fikrincə, yerlərin İsrail hakimiyyəti tərəfindən qəsdən seçildiyini düşündürür. "Sağ qalmaq qida əlçatanlığından asılıdır," Rəhman deyib. "GHF-nin bütün məqsədi əhalini köçməyə məcbur etməkdir."

24 saat