İsraildə Netanyahudan da ötə korrupsiya: Əsas siyasi qalmaqallar

Binyamin Netanyahu İsrail tarixində korrupsiya ittihamları ilə məhkəməyə çıxarılan ilk vəzifədə olan baş nazirdir. Lakin o, bu cür korrupsiya qalmaqallarına bulaşan yeganə siyasi xadim deyil. 1996-cı ildən bəri demək olar ki, bütün İsrail baş nazirləri, o cümlədən Ehud Barak, Ariel Şaron və Ehud Olmert, Netanyahu ilə birlikdə korrupsiya ittihamları ilə bağlı araşdırmalara cəlb olunublar. Bir sıra digər nazirlər, Knesset üzvləri və bələdiyyə sədrləri də oxşar hallarla üzləşiblər. Aşağıda son iyirmi ildə İsraildə baş vermiş əsas korrupsiya qalmaqallarının qısa icmalı təqdim olunur.

Binyamin Netanyahu

İsrailin hazırkı baş naziri üç iş – “1000”, “2000” və “4000” kimi tanınan qalmaqallar üzrə rüşvət almaq, dələduzluq və etimadı sui-istifadə etməkdə ittiham olunub. Ona qarşı qanunsuz hədiyyələr qəbul etməsi və müsbət media işıqlandırması müqabilində tənzimləyici güzəştlər verməsi iddia edilir.

Məhkəmə prosesi hazırda davam edir. Netanyahu hədiyyələr aldığını etiraf etsə də, qarşılığında heç bir xidmət göstərmədiyini iddia edir.

Noyabrın 30-u, bazar günü, Prezident İshaq Hersoqun ofisi Netanyahunun rəsmi əfv ərizəsi təqdim etdiyini təsdiqləyib. Ərizədə Netanyahunun davam edən məhkəmə prosesinin, onun Yaxın Şərqdəki qonşu ölkələrə qarşı apardığı hücumlarla birlikdə, ölkədə parçalanmaya səbəb olduğu qeyd edilib.

Ehud Olmert

2006-2009-cu illərdə baş nazir vəzifəsini icra etmiş Ehud Olmert, ticarət naziri, rabitə naziri və maliyyə naziri olduğu müddətlərdə yol verdiyi korrupsiya ilə bağlı qanunsuz hərəkətlərə görə bir sıra ittihamlarla üzləşib.

2008-ci ildə amerikalı iş adamı Morris Talanski 1990-cı illərdə Olmertə siyasi və şəxsi xərclər üçün içi pul dolu zərflər verdiyini ifadə etdikdən sonra Olmert ittiham irəli sürülmədən istefa verib və bir neçə ay müvəqqəti olaraq vəzifədə qalıb.

Olmert 2012-ci ilin iyulunda etimadı sui-istifadə etməkdə, 2014-cü ilin martında rüşvətxorluqda və 2015-ci ilin martında yenidən etimadı sui-istifadə etməkdə təqsirli bilinib. Onun altı illik cəzası 2015-ci ilin dekabrında 18 aya endirilib.

Ariel Şaron

2001-ci ilin martından 2006-cı ilin aprelinə qədər baş nazir vəzifəsini icra etmiş Ariel Şaron, daşınmaz əmlak developerləri və xarici iş adamlarının özündən və oğullarından maliyyə faydaları müqabilində siyasi güzəştlər tələb etmələri ilə bağlı rüşvət iddialarına görə araşdırılıb.

Bəzi əməkdaşlarının ittiham edilməsi tövsiyə edilsə də, prokurorlar nəticədə Şaronun özünə qarşı kifayət qədər sübut olmaması səbəbindən ittiham irəli sürməyiblər.

Bununla belə, onun oğlu Omri Şaron kampaniyalarla bağlı qanunsuz vəsait toplamaq ittihamı ilə həbsdə yatıb.

Ezer Vaysman

Hərbi Hava Qüvvələri komandanı və müdafiə naziri vəzifələrindən təqaüdə çıxdıqdan sonra 1993-2000-ci illərdə İsrail prezidenti olmuş Ezer Vaysman, qanunverici və nazir kimi xidmət edərkən fransız iş adamından 300.000 dollardan çox pul hədiyyələri qəbul etməsi ilə bağlı dələduzluq və etimadı sui-istifadə etmə ittihamları ilə üzləşib.

Vaysman cinayət təqibindən yayınmaq üçün 2000-ci ildə prezident vəzifəsindən istefa verib.

Prokurorlar Vaysmanın pulu qəbul etdiyini müəyyən etsələr də, istintaq başa çatdığı zaman idda müddəti bitmiş olduğundan ona qarşı rəsmi ittiham irəli sürülməyib və məhkəməyə verilməyib.

Arye Deri

Şas siyasi partiyasının qurucularından biri, 2022-ci ilin dekabrından 2023-cü ilin yanvarına qədər Netanyahunun dövründə baş nazir müavini vəzifəsini icra etmiş Arye Deri iki dəfə korrupsiyada təqsirli bilinib.

1999-cu ildə rüşvət almaq, dələduzluq və etimadı sui-istifadə etməkdə, 2022-ci ildə isə vergi cinayətlərində ittiham olunub.

İlk hökmü üçün demək olar ki, iki il həbsdə yatıb. İkinci hökmü üçün isə 2022-ci ildə həbsxanadan yayınmaq üçün parlamentdən istefa verərək etiraf müqaviləsi imzalayıb.

Buna baxmayaraq, baş nazir Netanyahu onu daxili işlər və səhiyyə naziri təyin edib, parlament isə 2022-ci ildə İsrail Ali Məhkəməsinin hökumət qərarlarının “əsaslılığını” nəzərdən keçirmə səlahiyyətini məhdudlaşdıracaq “Deri Qanunu”nu qəbul edib.

2023-cü ildə Ali Məhkəmə vergidən yayınma ittihamına görə “həddindən artıq əsassızlıq” səbəbiylə onu nazir vəzifəsini icra etməkdən diskvalifikasiya edib.

24 saat