İsrailin Qəzza atəşkəsini pozma halları: Sayı açıqlandı

İsrailin Atəşkəsi Pozması: Bir Aylıq Faktlar

Qəzza zolağında atəşkəs elan edilməsindən bir ay keçməsinə baxmayaraq, İsrail razılaşmanı demək olar ki, hər gün hücumlarla pozaraq yüzlərlə insanın ölümünə səbəb olub. Qəzza hökumətinin media ofisi bildirir ki, İsrail 10 oktyabr – 10 noyabr tarixləri arasında hava, artilleriya hücumları və birbaşa atəşlərlə atəşkəs razılaşmasını ən azı 282 dəfə pozub. Ofis qeyd edib ki, İsrail mülki şəxslərə 88 dəfə atəş açıb, “sarı xətt”dən kənar yaşayış məntəqələrinə 12 dəfə reyd təşkil edib, Qəzzanı 124 dəfə bombalayıb və insanların əmlakını 52 dəfə dağıdıb. Həmçinin bildirilib ki, İsrail son bir ay ərzində Qəzzadan 23 fələstinlini həbs edib. İsrail həmçinin həyati humanitar yardımın qarşısını almağa və zolaq boyunca evləri və infrastrukturu dağıtmağa davam edib.

Atəşkəsin Şərtləri Nələrdir?

29 sentyabr 2025-ci il tarixində Birləşmiş Ştatlar Fələstin tərəfinin iştirakı olmadan İsrailin Qəzza müharibəsinə son qoymaq, anklavda qalan girovları azad etmək, mühasirədə olan əraziyə tam humanitar yardımın daxil olmasına icazə vermək və İsrail qüvvələrinin üç mərhələli çıxarılmasını müəyyən edən 20 bəndlik təklif irəli sürüb. Davam edən ilk mərhələnin əsas şərtlərindən bəziləri aşağıdakılardır: İsrail və Həmas tərəfindən Qəzzada hərbi əməliyyatlara son qoyulması; İsrail tərəfindən Qəzzaya bütün yardımların blokadasının qaldırılması və yardım paylanmasına müdaxilənin dayandırılması; Həmas tərəfindən Qəzzada saxlanılan bütün girovların – sağ və ya ölü – azad edilməsi; İsrail həbsxanalarından təxminən 2000 fələstinli məhbusun və itkin düşmüş şəxslərin azad edilməsi; İsrail qüvvələrinin “sarı xətt”ə çəkilməsi. Misir, Qətər və Türkiyə daxil olmaqla tərəfdaşların vasitəçiliyi ilə, 13 oktyabr 2025-ci ildə ABŞ prezidenti Donald Trampın rəhbərliyi ilə Qəzza atəşkəs razılaşmasını imzalamaq üçün təxminən 30 ölkənin nümayəndələri bir mərasimdə toplaşıblar. Lakin İsrail və Həmasın bu mərasimdə iştirak etməməsi, sammitin müharibəni dayandırmaq və İsrailin işğalının, həmçinin 18 illik Qəzza mühasirəsinin əsas məsələlərini həll etmək istiqamətində real irəliləyiş əldə etmək qabiliyyəti barədə şübhələr doğurub. İsrail Fələstin dövlətinə icazə verməyəcəyini vəd edib, ABŞ isə Qəzzada yürütdüyü soyqırım müharibəsi boyunca İsrailə böyük həcmdə silah ötürülməsini və diplomatik dəstəyini davam etdirərək, Qəzzanın gələcəyi barədə yalnız ümumi bəyanatlar verib.

İsrail Qəzzanı Demək Olar ki, Hər Gün Vurur

Əldə olunan təhlilə görə, İsrail atəşkəsin son 31 günündən 25-də Qəzzaya hücum edib, yəni cəmi altı gün ərzində heç bir zorakı hücum, ölüm və ya xəsarət qeydə alınmayıb. Hücumların davam etməsinə baxmayaraq, ABŞ “atəşkəs”in hələ də qüvvədə olduğunu israr edir.

İsrail Fələstinliləri Öldürməyə Davam Edir

10 oktyabr 2025-ci il tarixində günorta atəşkəs qüvvəyə mindiyi vaxtdan bəri, Fələstin Səhiyyə Nazirliyinin son məlumatlarına görə, İsrail ən azı 242 fələstinlini öldürüb və 622 nəfəri yaralayıb. 19 və 29 oktyabr tarixləri – son atəşkəs dövrünün ən qanlı günlərindən ikisi olub – İsrail ümumilikdə 154 nəfəri öldürüb. 19 oktyabrda Həması Rafahda iki İsrail əsgərinin öldürülməsindən sonra atəşkəsi pozmaqda ittiham edən İsrail qüvvələri Qəzza zolağı boyu genişmiqyaslı hava hücumları dalğasında 45 nəfəri qətlə yetirib. Həmasın silahlı qanadı, Qassam Briqadaları, İsrailin Rafah bölgəsinə nəzarət etdiyini və orada heç bir fələstinli döyüşçü ilə əlaqəsinin olmadığını bildirib. 29 oktyabrda İsrail Rafahda bir İsrail əsgərinin ölümünə səbəb olan atışmadan sonra 52 uşaq da daxil olmaqla 109 nəfəri öldürüb. İsrail həmçinin Həmas tərəfindən Qızıl Xaç vasitəsilə Qəzzadan köçürülən bir cəsədin atəşkəs çərçivəsində azad edilməli olan girovlardan birinə aid olmadığını bildirib. ABŞ prezidenti Tramp jurnalistlərə deyib ki, "İsraillilər cavab zərbəsi endirdilər və endirməli idilər", İsrailin hücumlarını əsgərin ölümünə “qisas” adlandırıb. Fələstin Səhiyyə Nazirliyinin Qəzzadakı 7 oktyabr 2023-cü ildən 10 noyabr 2025-ci il tarixinə qədər olan itki statistikasında aşağıdakılar qeyd olunub: Təsdiqlənmiş ölü sayı: ən azı 69,179 nəfər, o cümlədən 20,179 uşaq; Yaralı sayı: ən azı 170,693 nəfər.

İsrail Hələ də Humanitar Yardımı Boğur

Atəşkəs razılaşmasında “Qəzza zolağına dərhal tam yardım göndəriləcəyi” nəzərdə tutulurdu. Lakin reallıq çox fərqlidir. Dünya Ərzaq Proqramının (DƏP) məlumatına görə, tələb olunan ərzaq humanitar yardımının yalnız yarısı Qəzzaya çatır, Fələstin yardım agentlikləri koalisiyası isə ümumi yardım tədarükünün atəşkəs çərçivəsində razılaşdırılan miqdarın cəmi dörddə birini təşkil etdiyini bildirir. BMT-nin Qəzzada humanitar yardımı izləyən 2720 Monitorinq və İzləmə Paneli tərəfindən verilən məlumatlara görə, 10 oktyabr – 9 noyabr tarixləri arasında Qəzza daxilində nəzərdə tutulan ünvanlara cəmi 3,451 yük maşını çatıb. Yük maşını sürücülərinin sözlərinə görə, yardım tədarükü ciddi gecikmələrlə üzləşir, çünki İsrail yoxlamaları gözləniləndən xeyli uzun çəkir. Hökumət Media Ofisinin məlumatına əsasən, 6 noyabr tarixinə olan vəziyyətə görə, atəşkəs başlayandan bəri gözlənilən 15,600 yük maşınından cəmi 4,453-ü Qəzzaya daxil olub. Bu, gündəlik təxminən 171 yük maşını deməkdir ki, bu da gündə daxil olması nəzərdə tutulan 600 yük maşınından xeyli azdır. Buna baxmayaraq, Ağ Ev bildirir ki, 10 oktyabr tarixindən bəri Qəzzaya təxminən 15,000 yük maşını kommersiya malları və humanitar yardım daşıyıb ki, bu rəqəm fələstinlilər və yardım qrupları tərəfindən qətiyyətlə təkzib edilir. Bundan əlavə, İsrail balanslı qidalanma üçün həyati əhəmiyyət kəsb edən ət, süd məhsulları və tərəvəzlər daxil olmaqla 350-dən çox əsas və qidalı ərzaq məhsulunun girişini əngəlləyib. Bunun əvəzinə, qəlyanaltı, şokolad, çips və sərinləşdirici içkilər kimi qeyri-qidalı ərzaq məhsullarına icazə verilir.

Həmas Girovları Sərbəst Buraxıbmı?

13 oktyabr 2025-ci ildə, atəşkəs razılaşmasına əsasən, Həmas İsrailin 20 sağ girovunu uzun müddətə həbs edilmiş 250 fələstinli məhbus və İsrail tərəfindən 7 oktyabr 2023-cü ildən bəri itkin düşmüş 1,700 fələstinli ilə dəyişərək azad edib. Razılaşmanın bir hissəsi olaraq, Həmasın İsrailin saxladığı 360 fələstinli cəsədi müqabilində 28 İsrail girovunun cəsədini də qaytarması gözlənilir. 10 noyabr tarixinə olan məlumata görə, Həmas 24 İsrail girovunun cəsədini qaytarıb, dördü isə hələ də Qəzzada qalır. Qrup bildirib ki, İsrailin bombardmanı nəticəsində dağıntılar altında qalan cəsədlərin çıxarılması üçün ağır qazıntı avadanlığına ehtiyac var. İsrail indiyədək 300 fələstinli cəsədini qaytarıb ki, onların çoxu işgəncə əlamətləri daşıyan və təhrif edilmiş vəziyyətdə olub. Onların bir çoxu hələ də tanınmayıb.

Beynəlxalq Hüquq Atəşkəs Haqqında Nə Deyir?

Lieber İnstitutunun məlumatına görə, atəşkəs aktiv döyüşləri dayandırmaq, yaxud “münaqişəni dondurmaq” üçün nəzərdə tutulsa da, beynəlxalq hüquqda qeyri-müəyyən ola bilər. Hərbi əməliyyatların dayandırılması, aktiv düşmənçilik əməliyyatlarının dayandırılması kimi başa düşülür. Döyüşlərin yenidən başlaması siyasi razılaşmaları poza bilər, lakin atəşkəs bağlayıcı bir müqavilənin və ya Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurası qətnaməsinin bir hissəsi olmadıqca, beynəlxalq hüququn pozulması hesab edilməyə bilər.

24 saat