JK Tyre & Industries şirkəti, ABŞ-ın tətbiq etdiyi tariflərin avtomobil sənayesinə təsirlərini dəyərləndirməklə yanaşı, güclü daxili və beynəlxalq böyümə planları ilə irəliləyir. Şirkət, 2026-cı maliyyə ilində əldə etdiyi gəlirlərlə bağlı konfransda, 2025 və 2026-cı illər ərzində 1400 crore rupi həcmində kapital xərcləri planını təsdiqlədi.
Sələfi olan şirkətlərdən fərqli olaraq, JK Tyre-ın İdarəedici Direktoru Anşuman Sinqhania, ixracatın yalnız 3 faizinin ABŞ-a yönəldiyini və bu həcmləri Meksika, Latın Amerikası, Braziliya, BƏƏ, Avropa, Afrika və Cənubi Asiya kimi digər bazarlara yönəltməyə hazır olduqlarını bildirdi.
## ABŞ Bazarına Alternativ YollarŞirkət, ABŞ bazarına xidmət göstərmək üçün alternativ bir yol axtarır. Bu məqsədlə, Meksikadakı zavodundan birbaşa ixracat həyata keçirməyi planlaşdırır. Hazırda bu zavod, mövcud ticarət müqavilələri çərçivəsində sıfır tariflərdən faydalanır. Sinqhania əlavə edib ki, Meksikadan ABŞ-a ixracat yeni tariflərdən təsirlənmir və sıfır tariflə altında 90 günlük bir uzadılma müddəti verilib, bu da şirkətə uyğunlaşmaq üçün kifayət qədər vaxt verir.
## İki Rəqəmli Böyümə HədəfiQlobal ticarət sahəsindəki qeyri-müəyyənliklərə baxmayaraq, JK Tyre, 2026-cı maliyyə ilində iki rəqəmli gəlir artımı əldə etməyi gözləyir. Sinqhania-nın sözlərinə görə, şirkət, güclü infrastruktur inkişafı, sabit repo dərəcələri, əlverişli musson mövsümü və bayram dövründə istehlakçı xərclərinin artması səbəbindən sənayenin 6-8 faizlik artımını geridə qoymağı planlaşdırır.
Gələcəyə baxışda, JK Tyre, premium məhsul payını əhəmiyyətli dərəcədə artırmaq məqsədi daşıyır. Şirkət, 2027-ci ilə qədər premium şinlərdən əldə edilən gəlirlərin ümumi gəlirin 40 faizinə çatdırılmasını hədəfləyir. Bu rəqəm 2025-ci maliyyə ilində 25 faiz təşkil edirdi. Şirkətin gələcək investisiyaları, sərnişin avtomobil şinləri (PCR), yük və avtobus şinləri (TBR) və bütün polad şinləri kimi əsas seqmentlərdə istehsal gücünü artırmağa yönəldiləcək və ümumi planlaşdırılan istehsal artımı 30-40 faiz olacaqdır.
Oxucu Şərhləri
JK Tyre-ın hazırkı vəziyyəti də bəzi cəhətdən bu tarixi presedentə bənzəyir. Lakin fərqlilik də var: hazırda qlobal tədarük zəncirləri daha mürəkkəbdir və texnologiya daha sürətlə inkişaf edir. O dövrədə əsas məqsəd kvotalardan yan keçmək idisə, bu gün JK Tyre-ın fəaliyyəti təkcə rüsumlardan qaçmaq deyil, həm də coğrafi diversifikasiya, yeni bazarlara çıxış və ümumiyyətlə, dayanıqlı böyümə strategiyasının bir hissəsi ola bilər. Keçmiş təcrübələr bizə göstərir ki, belə uyğunlaşmalar həm riskləri azaldır, həm də yeni imkanlar yarada bilir. JK Tyre-ın bu strategiyasının uzunmüddətli uğuru, yəqin ki, bazarı diqqətlə izləməkdən, planlaşdırmadan və gözlənilməz dəyişikliklərə çevik reaksiya verməkdən asılı olacaq.
Bu müqayisədən çıxan əsas dərslərdən biri, qlobal ticarətdəki coğrafi diversifikasiyanın əhəmiyyətidir. Həm Yapon istehsalçıları, həm də indiki JK Tyre, müəyyən bir bazardakı gərginliklərdən yayınmaq üçün alternativ istehsal və distribusiya mərkəzləri axtarır. Lakin, mövcud vəziyyətin bəzi fərqli cəhətləri də var. Müasir qloballaşma və tədarük zəncirlərinin mürəkkəbliyi, 1970-ci illərlə müqayisədə daha qlobal bir əlaqə yaradır. O dövrdə daha çox milli səviyyədə götürülən qərarlar, indi daha çox beynəlxalq ticarət blokları və regional müqavilələr fonunda həyata keçirilir. JK Tyre-ın strategiyası, təkcə ticarət maneələrindən yayınmaqla deyil, həm də Meksikanın özünün böyüyən avtomobil sənayesindən faydalanmaq məqsədi daşıyırmı? Bu sual, şirkətin uzunmüddətli uğurunu dəyərləndirmək üçün vacibdir.
Bu parallellikdə müəyyən oxşarlıqlar olsa da, fərqlər də mövcuddur. 70-ci illərdə əsas motiv xammal qıtlığı və enerji məsələləri idi, indi isə daha çox ticarət siyasəti və tariflər ön plandadır. O dövrdə Yapon texnologiyası və yanacaq səmərəliliyi üstünlüyü bir faktor idisə, indi JK Tyre-ın gücü onun mövcud qlobal istehsal şəbəkəsi və yerli bazarlardakı mövqeyidir. Keçmişdən çıxarılan dərslər göstərir ki, belə strategiyalar müvəqqəti həllər ola bilər və hədəf bazarın daxili siyasətlərindəki dəyişikliklərdən asılı olaraq risk daşıyır. JK Tyre-ın bu strategiyasının uzunmüddətli uğuru, ehtimal ki, həm də qlobal ticarət siyasətlərinin gələcək dinamikasına və Meksika daxilindəki istehsal imkanlarının effektivliyinə bağlı olacaq.
Digər tərəfdən, şirkətin daxili və beynəlxalq böyümə planları ilə irəliləməsi, tariflərin təsirlərini minimallaşdırmaq üçün həyata keçirilən diversifikasiya siyasətinin bir hissəsidir. Lakin bu strategiyanın uzunmüddətli uğuru, həm Meksika bazarına inteqrasiya olunmaqdan, həm də şirkətin digər beynəlxalq bazarlardakı mövqeyindən asılı olacaq. Məsələn, bəzi Avropa istehsalçıları da oxşar situasiyalarda daxili bazarlarına diqqət yetirməklə və ya yeni daxili tərəfdaşlıqlar qurmaqla tarife təsirlərini azaldıblar. JK Tyre-ın bu məsələdə fərqli bir yanaşma seçməsi, şirkətin spesifik bazar analizlərinə əsaslanır.
Bu kontekstdə maraqlı bir sual ortaya çıxır: JK Tyre-ın Meksikaya yönəlməsi, şirkətin mövcud beynəlxalq müştəri bazasını qoruyub saxlamaqla yanaşı, Avropa və Asiya kimi digər mühüm bazarlarda əldə etdiyi payı necə təsir edəcək?
Nümunə olaraq, son illərdə bir çox Avropa avtomobil istehsalçısının Rusiya-Ukrayna müharibəti və onunla əlaqədar sanksiyalar səbəbindən Rusiyadakı istehsalını dayandırıb Mərkəzi Avropa və ya Türkiyə kimi bölgələrə yönəltməsi buna oxşar bir vəziyyətdir. Bu da müvafiq ölkələrin iqtisadiyyatına müsbət təsir göstərdiyi halda, qlobal miqyasda logistika və xammal tədarükündə yeni çətinliklər yaratmışdı.
Məqalənin təqdim etdiyi məlumatlar əsasında, JK Tyre-ın Meksikaya yönəlməsinin şirkətin uzunmüddətli dayanıqlılığı üçün nə qədər uğurlu olacağını və bu strategiyanın regional bazarlarda rəqabətə necə təsir edəcəyini müəyyən etmək üçün əlavə analiz lazımdır. Belə bir şəraitdə, görəsən, şirkətin bu strategiyası, digər ölkələrdəki yerli istehsalçılar üçün də oxşar investisiya və ya ixrac istiqamətlərini yenidən gözdən keçirməyə səbəb olacaq mı?
JK Tyre-ın hazırkı strategiyası isə qismən fərqlidir, çünki rüsumlardan qaçmaq üçün bir bazardan (ABŞ) digərinə (Meksika) yönəlməklə istehsal və ya tədarük zəncirlərini yenidən qurur. Keçmiş təcrübələrdən əldə edilə biləcək dərs ondan ibarətdir ki, qlobal ticarət siyasətlərindəki dəyişikliklərə çevik reaksiya vermək şirkətlərin davamlılığı üçün kritik əhəmiyyət kəsb edir. Həm yapon avtomobil şirkətlərinin ABŞ-da istehsal etməsi, həm də JK Tyre-ın Meksikaya yönəlməsi, strateji adaptasiyanın vacibliyini göstərir. Lakin, JK Tyre-ın bu addımı, birbaşa ABŞ bazarından imtina etmək əvəzinə, rüsumların təsirini azaltmaq üçün bir manevr kimi görünür. Burada əsas sual odur ki, bu strategiya uzunmüddətlidə nə qədər davamlı olacaq və Meksika bazarı öz növbəsində analoji ticarət məhdudiyyətləri ilə üzləşə bilərmi?
Buradan çıxarılacaq əsas dərs, şirkətlərin qlobal qeyri-sabitliklər qarşısında çeviklik nümayiş etdirməli və potensial riskləri azaltmaq üçün alternativ istehsal və tədarük zəncirləri yaratmalıdır. JK Tyre-ın hal-hazırkı strategiyası da bu fleksibilitətin bir nümunəsidir. Lakin, 1990-cı illərlə müqayisədə bugünkü qlobal ticarət mühiti daha mürəkkəbdir. O dövrdəki məhdudiyyətlər əsasən ticarət razılaşmaları və kvotalarla bağlı idisə, bu gün tariflər daha çox siyasi və strateji alət kimi istifadə olunur. Bu, JK Tyre üçün istehsalını yenidən təşkil etməklə yanaşı, həm də artan geosiyasi gərginlikləri və digər ölkələrin potensial cavab tədbirlərini də nəzərə almalı olduğunu göstərir. Beləliklə, şirkətin stratejisi sadəcə tariflərdən qaçmaqdan daha çox, müxtəlif bazar şəraitlərinə uyğunlaşma bacarığı ilə də qiymətləndirilməlidir.
Bu cür strategiyalar müvəffəqiyyətli ola bilsə də, hər zaman müəyyən risklər daşıyır. Keçmiş təcrübələr göstərir ki, yeni bazarlara və ya istehsal yerlərinə keçid daxili əməliyyatların pozulmasına, logistika problemlərinə və hətta yeni tariflər və ya tənzimləmələrə məruz qalma riskinə səbəb ola bilər. JK Tyre-ın vəziyyətində, Meksikadakı investisiyaları və genişlənməsi, şirkətin yeni bölgədəki siyasi və iqtisadi sabitliyə nə dərəcədə güvənə biləcəyi ilə bağlı suallar doğurur. Gələcəkdə baş verə biləcək qeyri-müəyyənlikləri nəzərə alaraq, şirkətin strategiyasının təkcə cari tarifləri deyil, həm də uzunmüddətli riskləri necə idarə etdiyi diqqətəlayiqdir. Keçmişdə oxşar vəziyyətlərdən çıxarılan əsas dərslərdən biri diversifikasiyanın əhəmiyyətidir; lakin bu diversifikasiyanın özünün də sabitlik və proqnozlaşdırılabilirlik baxımından güclü bir şəkildə dəstəklənməsi lazımdır.
Ancaq bu cür strategiyaların qlobal təchizat zəncirləri üzərindəki uzunmüddətli təsirləri nə olacaq? Əgər bir çox şirkət eyni strategiyanı izləyərək istehsal və ya ixracı regionlara köçürərsə, bu, hansısa bir yeni qlobal təchizat zənciri xaosuna səbəb ola bilər, yoxsa bu, müxtəlif iqtisadiyyatlar üçün daha davamlı bir model yaradacaq?
Şərh Yaz