Kosmosda 9 Ay Dözən Mamır Yerdə Həyata Qayıda Bilər

Giriş

Bu kiçik bitki göründüyündən daha davamlıdır. Son tədqiqatlar göstərir ki, mamır sporları kosmosun sərt şəraitinə doqquz ay müddətində məruz qaldıqdan sonra belə sağ qala bilib. Bu nəticələr alimləri təəccübləndirib.

Kosmosda Həyatın Möhkəmliyi

İnsanlar da daxil olmaqla, əksər canlı orqanizmlər kosmosun hava boşluğunda qısa müddət ərzində belə sağ qala bilməzlər. Lakin mamır sporları doqquz aylıq birbaşa təsirə məruz qaldıqdan sonra canlılığını qoruyub. Bu, Yerdə təkamül etmiş həyatın hüceyrə səviyyəsində kosmos şəraitinə dözmək üçün daxili mexanizmlərə malik olduğunu göstərən təəccüblü bir dəlildir.

Mamırın Qədim Tarixi və Davamlılığı

Mamırlar Yer kürəsinin ən qədim bitkilərindən sayılır. Onlar 400 milyon ildən çox əvvəl təkamül edib və daha “inkişaf etmiş” bitkilərə xas bəzi xüsusiyyətlərdən məhrumdurlar; məsələn, bədənlərində su və qida maddələrini nəql edən nəqledici sistemləri yoxdur. Lakin bir çox mamır növü olduqca davamlıdır, Arktika tundrasından Saxara səhralarına qədər dünyanın ən ekstremal mühitlərində inkişaf edə bilirlər.

Kosmos Təcrübəsinə Hazırlıq

Alimlər, bu bitkilərin davamlılığının Yer kürəsindən kənara da yayılıb-yayılmadığını araşdırmaq istəyirdilər. Bu məqsədlə, onlar “yayılan yer mamırı” adlanan geniş yayılmış bir növün sporofitlərini (spora istehsal edən çoxalma strukturları) 2022-ci ilin mart ayında Beynəlxalq Kosmos Stansiyasına (BKS) göndərilən Northrop Grumman-ın 17-ci Cygnus yük kosmos gəmisinə yükləyiblər. Tədqiqatçılar, sporofitləri Yer kürəsində bir neçə təcrübə apardıqdan sonra seçiblər. Bu təcrübələr zamanı sporofitlər, eləcə də gənc mamırlar və mamır kök hüceyrələri laboratoriyada kosmosa bənzər şəraitə – hava boşluğu mühitinə, mikroağırlığa, yüksək səviyyəli ultrabənövşəyi (UB) şüalanmaya və böyük temperatur dəyişikliklərinə məruz qoyuldu.

Təəccübləndirici Nəticələr

Alimlər kosmosda olmuş sporofitləri araşdırarkən böyük bir təəccüblə üzləşiblər. Onlar demək olar ki, sıfır sağ qalma gözləsələr də, nəticə tamamilə əksinə olub: sporofitlərin əksəriyyəti sağ qalıb. Bu kiçik bitki hüceyrələrinin qeyri-adi davamlılığı tədqiqatçıları heyrətə salıb. Əslində, sporofitlərin 80%-dən çoxu hələ də canlı idi və sağ qalanların 89%-i laboratoriyada yenidən cücərə bildi. Kosmosa səyahət fotosintezdə iştirak edən əsas piqment olan xlorofil a-nın səviyyəsində 20% azalmaya səbəb olsa da, sporofitlər bu azalmaya baxmayaraq sağlam görünürdü.

Gələcək Səyahətlər üçün Mühüm Əhəmiyyət

Həqiqətən də, tədqiqatçıların hazırladığı riyazi modelə görə, sporofitlər kosmosda daha uzun müddət – təxminən 5600 gün – sağ qala bilərdilər. Bu araşdırma Yerdə yaranmış həyatın heyrətamiz davamlılığını nümayiş etdirir. (Həyatın bu davamlılığı əvvəllər bakteriyalar və tardiqradlar kimi müxtəlif orqanizmlərdə də müşahidə olunmuşdu.) Yeni tədqiqat, planetimizdən kənar səyahətlər üçün də mühüm nəticələr verə bilər. Ümid edilir ki, bu iş Ay və Mars kimi ekstraterrestrial mühitlərdə ekosistemlərin qurulmasına doğru yeni bir sərhəd açacaq. Mamır üzərində aparılan bu araşdırmanın yeni layihələr üçün bir başlanğıc nöqtəsi olacağı gözlənilir. Yeni tədqiqat bu yaxınlarda, noyabrın 20-də "iScience" jurnalında dərc olunub.

24 saat