Kremlin'in 'ələ keçirdiyi' böyük Ukrayna şəhəri uydurma çıxdı

Rusiya Baş Qərargah rəisi, ordu generalı

Valeri Gerasimov

keçən cümə axşamı televiziya ilə yayımlanan formal hesabatında ölkə prezidenti

Vladimir Putin

ə Kreml qüvvələrinin mühüm Ukrayna şəhəri olan Kupyanskı ələ keçirərək böyük bir zəfər qazandığını elan etdi. Lakin reallıq tamamilə fərqli idi.

Rusiya Tərəfinin İddiaları

Gerasimov hazırlıqlı bəyanatı oxuyaraq dedi: "Qərb Qüvvələr Qrupuna aid bölmələr Kupyansk şəhərini azad etdi və Oskil çayının sol sahilində Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin (USQ) birləşmələrini məhv etməyə davam edir." Bu görüş bütün əsas Kreml nəzarətində olan media orqanlarında yayımlandı və rəsmi hesabatlarda "Qərb Qüvvələr Qrupunun Qərargahı" kimi təsvir edilən naməlum yeraltı məkanda baş tutdu. Hərbi geyimdə olan Putin Gerasimovu və onun qoşunlarını "cinayətkar Kiyev rejimini" ağır şəkildə zədələdikləri üçün təriflədi və Ukraynada Rusiya qüvvələrinin qələbəsinin qaçılmaz olduğunu proqnozlaşdırdı. Müharibədən əvvəl 27,000 əhalisi olan mühüm sənaye şəhəri Kupyansk, 2022-ci ilin fevralında işğalçı Rusiya qüvvələri tərəfindən ələ keçirilmiş və həmin ilin sentyabrında Ukrayna qüvvələri tərəfindən azad edilmişdi. Bundan sonra Rusiya qüvvələri şəhəri geri almaq üçün davamlı hücumlar həyata keçirdi. Gerasimovun sözlərinə görə, bu qanlı kampaniya keçən cümə axşamı başa çatdı. Gerasimovun bir əməkdaşı Putinə Rusiyanın 68-ci Motoatıcı Diviziyasından olan əsgərlərin "Kupyansk şəhərinin azad edilməsini başa çatdırdığını" bildirdi. Putin televiziya yayımında brifinq verən şəxsdən soruşdu: "Deməli, bitdi, qurtardı, Kupyansk tamamilə bizim nəzarətimizdədir?" Naməlum üçulduzlu general Rusiyanın rəhbərinə cavab verdi: "Bəli, cənab. Tamamilə belədir. Şəhər tamamilə bizim nəzarətimizdədir."

Ukrayna Ordusunun Rədd Cavabı

Lakin Ukrayna hərbçiləri, müstəqil müşahidə qrupları, yerdəki çoxsaylı şahidlər və hətta bəzi Rusiya tərəfdarı hərbi bloqçular Kremlin bu iddiasını kəskin şəkildə təkzib edirlər. Rəsmi Ukrayna mənbələri cümə günü Rusiyanın Kupyanskı "ələ keçirməsini" yerindəki faktlarla asanlıqla təkzib edilən yalan xəbər adlandırdı. Ukrayna Ordusunun Baş Qərargahı (OBQ) cümə günü verdiyi bəyanatda Rusiyanın şəhəri fəth etmə iddiasını qəti şəkildə rədd edərək, Ukraynanın Kupyansk üzərindəki nəzarətinin möhkəm olduğunu bildirdi. Bəyanatda döyüşlərin bəzi rayonlarda davam etdiyi, lakin Rusiya qüvvələrinin şəhərə nəzarət etmədiyi və böyük ehtimalla edə bilməyəcəyi qeyd olundu. OBQ-nin bəyanatında deyilir: "Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərargahı Kupyanskın Ukrayna Müdafiə Qüvvələrinin nəzarətində olduğunu bildirir. Şəhərdə və ətrafında düşmənin sabotaj və kəşfiyyat qruplarını axtarmaq və məhv etmək üçün əks-sabotaj əməliyyatları və xüsusi əməliyyatlar davam edir." "Rusiya Baş Qərargahının bu son informasiya yalanı yalnız Rusiya ordusunun daimi 'top yemi' hücumlarına sürüklənən kritik itkilərini gizlətməyə yönəlib. İşğalçıların [Rusiya ordusu] ilin əvvəlindən bəri itkiləri 371,000-i keçib." Kiyev Post bu itki təxminini müstəqil şəkildə təsdiq edə bilmədi.

Sahədəki Vəziyyət və Ukrayna Taktikaları

Müstəqil və Ukrayna ordusu müşahidəçilərinə görə, Rusiya qüvvələrinə aid piyada qrupları oktyabrın sonlarında şimaldan Kupyanska sızmışdı. USQ isə rusları ovlamaq üçün hücum qoşunlarını şəhərə yerləşdirdi. Növbəti həftələrdə Ukraynanın gündəlik vəziyyət hesabatları, daha yaxşı təlim keçmiş və təşkilatlanmış Ukrayna hücum qrupları ilə daha zəif silahlanmış və təlim keçmiş Rusiya qüvvələri arasında evdən-evə gedən döyüşləri təsvir etdi. Çərşənbə axşamı bir USQ nümayəndəsi əks-hücumların Rusiya qüvvələrini şəhərin şərq tərəfindən təmizlədiyini iddia etdi. Kiyev Postun 15-21 noyabr tarixlərini əhatə edən Ukrayna Ordusu Baş Qərargahı hesabatlarına əsasən, USQ keçən həftə Kupyansk və ətrafında cəmi 29 Rusiya hücumu qeydə alıb və hamısı dəf edilib. Ukraynanın mərkəzi komandanlıq qrupu olan Birləşmiş İşçi Qüvvələrinin cümə günü verdiyi bəyanatda deyilir: "Öz yalanlarının girovuna çevrilən Rusiya liderləri vəziyyəti daha da gərginləşdirmək məcburiyyətindədirlər. Kupyansk şəhərində şəhərin şimal rayonlarında dağılmış rus qrupları təxminən 40 nəfərdir və hələ də danışa bilirlər [yəni hələ də sağdırlar]... Kupyansk Ukrayna Müdafiə Qüvvələrinin nəzarətindədir." Ukrayna döyüş bölmələrinin və Kupyansk sektorundakı mülki yardım qruplarının yayımladığı məzmun və bəyanatlar da, şəhərin təşkilatlanmış Rusiya qüvvələrinin tam nəzarətində olduğu Rusiya narrativi ilə kəskin ziddiyyət təşkil edirdi. Bu da Kiyevin Kremlin "Kupyansk qələbəsini" saxtalaşdırması ittihamlarını dəstəkləyirdi. Ukraynanın elit 8-ci Xüsusi Əməliyyatlar Alayının yayımladığı bölmə bəyanatları və coğrafi lokallaşdırılmış videolar ağır silahlı əməliyyatçıların Kupyanskın mərkəzi hissəsindəki ayrı-ayrı binaları təmizləmək üçün atəş və hərəkətdən istifadə etdiyini və pəncərələrdən qumbara atdığını göstərirdi. Həmin çərşənbə yayımlanan məzmunlarda Rusiya əsgərləri görünmürdü. Cümə axşamı mülki könüllü qrup XTraverse tərəfindən yayımlanan görüntülər təcili yardım qrupunun Kupyanskın cənub məhəlləsindən yaşlı və xəstə insanları təxliyə etdiyini göstərdi. Video boş küçələri, ağır zədələnmiş binaları və uzaqdan eşidilən yüngül atəş səslərini qeydə almışdı. 77-ci Hava Hücum Briqadasına aid "Rubaka" pilotsuz uçuş aparatı bölməsi, FPV pilotsuz təyyarələrinin hücumuna məruz qalan, Kupyansk sektorunda tank əleyhinə tikanlı səddin yaxınlığında olduğu bildirilən, hərbi istifadə üçün rənglənmiş Rusiya ciplərini və mülki avtomobillərini göstərdi. Bir neçə nəqliyyat vasitəsi yanğın içində idi. Bölmənin xəbər lentində yerləşdirilən digər videolarda bombardmançı pilotsuz təyyarələrin ayrı-ayrı Rusiya əsgərlərinin üzərinə qumbara atdığı və FPV pilotsuz təyyarələrinin qaçan Rusiya piyadalarını təqib etdiyi göstərilirdi. Döyüşlərin təxminən yarısı gecə baş verirdi. "Rubaka"nın çərşənbə axşamı yaydığı bəyanatda qeyd edilirdi ki, Ukrayna müdafiəsi təzyiq altındadır, lakin möhkəm dayanır və Rusiya qüvvələrinin hücumları itkilərlə dəf edilir. 2022-ci ilin fevralında Rusiya Ukraynaya hücum etdikdən sonra mexanikləşdirilmiş piyada birləşməsi kimi döyüşən 1-ci Prezident Briqadası "Bureviy"in (Tufan) çərşənbə günü yayımladığı görüntülər, bombardmançı və FPV pilotsuz təyyarələrinin Kupyanskın kənarında olduğu bildirilən səngər şəbəkəsində motosiklet sürən Rusiya əsgərlərinə və piyada gedənlərə hücum etdiyini göstərdi. 1-ci Briqadanın ana bölməsi olan 1-ci Milli Qvardiya Korpusunun bəyanatında, Kupyansk sektorunda Rusiya hücumlarını dayandırmaq və geri çevirmək üçün koordinasiyalı pilotsuz təyyarə zərbələrinə görə 1-ci Briqada tərifləndi. USQ sözçüsü Viktor Trehubov çərşənbə günü verdiyi rəsmi şərhlərdə Ukraynanın əks-hücumlarının hələ də Kupyanskda olan Rusiya piyada qruplarını təmizlədiyini və şəhər daxilindəki vəziyyətin təhlükəli olsa da, sabit olduğunu bildirdi. İrəliləyən Ukrayna qüvvələri Kupyanskın şimal hissəsindəki Rusiya qoşunlarının ciblərini kəsmiş, onlara yalnız pilotsuz təyyarələr vasitəsilə qida, su və sursat çatdırılma imkanı vermişdir. Trehubov dedi: "Putin dedi ki, Kupyansk sektorunda guya hər kəs [Ukraynalılar] mühasirəyə alınıb. O vaxt da belə deyildi, indi də belə deyil. Üstəlik, rusların şəhər üzərində, əvvəllər olduqları, lakin indi güclərini itirdikləri ərazilər üzərində nəzarəti tədricən itirmək tendensiyası var. Bunlar [şəhərin] şimal hissələridir, harada ki sızmışdılar və möhkəmlənməyə çalışırdılar, lakin effektiv əks-tədbirlər [əks-hücum edən Ukrayna hücum qoşunları tərəfindən] nəticəsində onların sayı ciddi şəkildə azalıb. Bunu [Kupyanskdakı döyüşləri] hələ bir Ukrayna qələbəsi adlandırmaq olmaz. Hazırda iş davam edir."

Hərbi Bloqçuların Şübhələri

Hətta Kreml tərəfdarı hərbi bloqçular da cümə günü Putinin və Gerasimovun Rusiya dövlət televiziyasında elan etdiyi "qələbə"nin reallıqdan uzaq olduğunu bildirdilər. "Severnıy Kanal" (50,000+ izləyici) bloqçusu bildirdi: "Gerasimovun Kupyanskın tamamilə azad edilməsi barədə bəyanatı sadəcə doğru deyil." Populyar (1.26 milyon izləyici) "Dva Mayor" isə Kupyansk elanının yazısında qeyd etdi: "Gerasimovun Kupyansk üzərində tam nəzarət iddiaları heç bir sübutla müşayiət olunmur." Ukraynalı hərbi bloqçu Roman Şrayk (95,000+ izləyici) daha sərt idi: "İllər keçəcək və güllələnməyi gözləyən divarın qarşısında duran General Valeri Gerasimov, dəfələrlə Kupyanskı ələ keçirdiyi o keçmiş günləri xatırlayacaq."

Rusiyanın Döyüş Taktikaları

Rusiya qüvvələri yaydan bəri ənənəvi kombinə edilmiş silah hücumlarından getdikcə daha çox qaçaraq, bunun əvəzinə kiçik dəstəklənməyən əsgər qrupları ilə pis hava şəraitində piyada irəliləyir. Bu taktika insan gücü baxımından baha başa gəlsə də, Ukrayna cəbhə xəttinin zəifliyindən istifadə edir və pilotsuz təyyarələr tərəfindən asanlıqla aşkarlanaraq hücuma məruz qala biləcək tanklarda və digər nəqliyyat vasitələrində ağır itkilərin qarşısını alır. Kreml qoşunları noyabrın əvvəlində cənubdakı Zaporijya vilayəti sektorunda Ukrayna qüvvələrinin zəif nəzarət etdiyi bir sektora piyada irəliləyərək 5 kənd ələ keçirdi və təxminən 50 kvadrat kilometr Ukrayna ərazisini işğal etdi. Sentyabr və oktyabr aylarında Dobropillya şəhəri ətrafında bu taktikadan istifadə etmək üçün həyata keçirilən genişmiqyaslı Rusiya cəhdi, USQ komandanlığının rusları təmizləmək üçün hücum piyada bölmələrini göndərməsindən sonra ağır məğlubiyyətlə nəticələndi.

24 saat