Gündəm 02.10.2025

Kütləvi çöküş gətirən rəqəmsal qiyamət başlayır

Kütləvi çöküş gətirən rəqəmsal qiyamət başlayır
Teknologiyanın həyatımızın hər sahəsinə nüfuz etməsi ilə bu sürətli rəqəmsallaşmanın əslində böyük bir böhranın carçısı ola biləcəyi barədə xəbərdarlıq edilib. Kanada Kalqari Universitetinin sosiologiya professoru Din Kurren "Siz paranoid deyilsiniz; divarlar həqiqətən də üzərinizə gəlir" ifadəsi ilə qlobal miqyasda yaxınlaşan bir rəqəmsal apokaliptis barədə ciddi xəbərdarlıq edib.

Kütləvi Çöküş Riskləri

Professor Kurrenə görə, müşahidə şəbəkələri, mənfəət yönümlü alqoritmlər və nəzarətsiz böyüyən rəqəmsal infrastruktur cəmiyyətləri kütləvi çöküşlərə və manipulyasiyalara qarşı həssas vəziyyətdə qoyur. Bu təhlükələr uzun müddətdir bilinsə də, o, ciddi addımların yalnız böyük bir sistemli böhrandan sonra atılacağı fikrindədir. Kurren bildirir ki, "Görünür, cəmiyyət miqyasında böyük bir böhran yaşanana qədər bu risklərlə bağlı çox az şey ediləcək."

Erkən Siqnallar və Potensial Senarilər

Mümkün bir çöküşün necə baş verəcəyini proqnozlaşdırmaq çətindir. Lakin Kurren elektrik və telekommunikasiya infrastrukturunun kiberhücumlar nəticəsində çökə biləcəyi və ya mövcud sistemlərin kənar müdaxilələrlə iflic olması ehtimalına diqqət çəkir. 2017-ci ildəki WannaCry fidyə proqramı və keçən il on minlərlə sistemə təsir edən CrowdStrike nasazlığı bu kövrəkliyin erkən əlamətləri kimi qiymətləndirilir.

2008 Böhranı və Süni İntellekt Faktoru

Professor Kurren həmçinin 2008-ci ildəki qlobal iqtisadi böhrana bənzər bir ssenarinin rəqəmsal dünyada da yaşana biləcəyini vurğulayır. Lakin bu dəfə fərq, süni intellektin mövcud kövrəkliyi sürətləndirməsi ilə fərqlənir. Halüsinasiyalar, yanlış məlumatın yayılması və nəzarətsiz alqoritmlər bu böhranı daha da dərinləşdirə bilər. Bu isə, bir növ, rəqəmsal apokaliptis mənzərəsini tamamlayır.

Nəzarətsiz Texnologiya Nəhəngləri

Kurrenə görə, əsas problem rəqəmsal iqtisadiyyata nəzarət etməli olan qurumların texnologiya nəhənglərinin hədsiz sərbəstliyinə icazə verməsidir. Böyük şirkətlər insanların evlərində, işlərində və şəxsi məlumatlarında sanki "eksperimentlər aparma sərbəstliyinə" malikdir. Xəbərdarlıq aydındır: qərar qəbul edənlər böyük bir şokla sarsılana qədər, bəşəriyyətin "rəqəmsal çöküşün astanasında gözləməkdən" başqa bir seçimi qalmayacaq.

24 saat

Oxucu Şərhləri

Vüsal Qasımov
02.10.2025 13:15
Bu "ktlvi" çöküş xəbərləri məni lap özümə gətirdi. Elə bilirdim təkcə mən telefonumun həmişə şarjda qalmadığına görə panik oluram, amma professor Kurren deyir ki, əsl böyük problem qarşıdadır. Yəqin ki, bu "rəqəmsal qiyamət" olanda hamımız bir-birimizə Wi-Fi şifrəsi soruşmaqla və ya smartfonlarımızın batareyası bitdiyi üçün qonşuya getməklə bir-birimizə kömək edəcəyik. Hətta süni intellekt də halüsinasiya görən fərqlənməmiş bir rəssam kimi davranmağa başlasa, vay halımıza! Amma ciddiyəm, bu "divarlar üzərimizə gəlir" fikri biraz qorxutsa da, belə mövzulara toxunmaq vacibdir. Belə davam etsə, tezliklə "Rəqəmsal Qiyamətdə Sağ Qalma Təlimləri" adlı kurslar açılacaq, yəqin.
Rəşad Sadıqov
02.10.2025 13:10
Yaxşı, "ktlvi" mövzusunda rəqəmsal qiyamət gəlir, amma narahat olmayın, hələ də internetə qoşulmağımız var. Yəqin ki, hamı kimi mən də bu "ktlvi" sözünü görəndə ilk olaraq "ktil" (toyuğun balası) ağlıma gəldi. Amma görəsən, bu rəqəmsal toyuqlar qiyamət qoparıb bizi çökdürəcəkmi? Məqaləni oxuyanda sanki divarlar deyil, özümüzün yaratdığı rəqəmsal divarlar başımıza uçurmuş kimi hiss etdim. Bəlkə də Professor Kurren haqlıdır, böyük bir çöküş olmasa heç kim ciddi addım atmayacaq. Həmişə belədir də, problem böyüyəndə "ay aman" deyirik, amma onda da gec olur. Qoy qiyamət qopsun, ən azından internetin zəifləməsi ilə vaxtımızı real həyatda keçirməli olarıq. Bu da bir növ xeyir ola bilər!
Rəna Teymurli
02.10.2025 12:50
Bu yazı diqqətimi çəkdi. Kütləvi çöküşlə bağlı təhlillər, xüsusilə də professor Kurrenin "divarlar üzərinizə gəlir" ifadəsi ürəkparalayıcıdır. Biz rəqəmsal infrastrukturun kövrəkliyini WannaCry kimi hadisələrdən də bilirik, lakin süni intellektin bu kövrəkliyi daha da gücləndirməsi təhlükəsi qorxuludur. Əsas problem texnologiya nəhənglərinin nəzarətsiz fəaliyyəti, eləcə də bu sahəyə aid qurumların laqeydliyidir. Bu ktlvi böhranın qarşısını almaq üçün ciddi tədbirlər görülməlidir.
Aysel Rəhimova
02.10.2025 12:45
Məqalədə 'ktlvi' risklərin nə qədər real olduğu barədə ətraflı məlumat verilir. Professor Kurrenin qeydləri, texnologiyanın həyatımıza nüfuz etməsi ilə yanaşı, nəzarətsiz böyüyən rəqəmsal infrastrukturun bizi hansı fəlakətlərə sürükləyə biləcəyi barədə düşündürür. Xüsusilə, süni intellektin bu mövzudakı rolu və onun mümkün böhranı necə dərinləşdirə biləcəyi ilə bağlı fikir maraqlıdır. Həqiqətən də, bu mövzuda erkən və ciddi addımlar atılmasa, fəlakət qaçılmaz ola bilər.
Səbinə Vəliyeva
02.10.2025 11:55
Bu məqalə, bizə göstərir ki, texnologiyanın sürətli inkişafı bəzən gələcəkdə böyük problemlərə yol aça bilər. Professor Kurrenin fikirləri, bu mövzuda daha dərindən düşünməyə vadar edir. Xüsusilə, kütləvi çöküş riskləri və bunun necə baş verə biləcəyi barədəki təhlillər diqqətəlayiqdir. Məqalə, texnologiya nəhənglərinin nəzarətsiz fəaliyyətinə qarşı daha ciddi addımlar atılmasının vacibliyini vurğulayır.
Kamran Ramizov
02.10.2025 11:49
Məqalədə qaldırılan məsələlər həqiqətən də düşünməyə dəyər. Professor Kurrenin "divarlar üzərimizə gəlir" ifadəsi, mövcud vəziyyətin qaçılmazlığının qorxulu bir təsviridir. Kütləvi çöküş riskləri, xüsusilə nəzarətsiz böyüyən rəqəmsal infrastruktur və mənfəət yönümlü alqoritmlərin təsiri, ciddi narahatlıq doğurur. Süni intellektin bu kövrəkliyi daha da artırması ehtimalı isə gələcək üçün daha da qaranlıq bir mənzərə çəkir. Əsas məqam ondan ibarətdir ki, bu risklərlə mübarizə aparmaq üçün yalnız böyük bir böhrandan sonra hərəkətə keçmək, cəmiyyətin özünü daha da çətin vəziyyətə salmaq deməkdir.
Zöhrə İsmayılova
02.10.2025 11:45
Vay vay vay! 'Ktlvi' çöküş gəlirmiş, lap "divarlar üzərimizə gəlir" deyib qorxutdu adamı. Lap elə şey olar? Biz də elə bilirdik ki, hamı smartfonu ilə Facebook-da nə bilim nə edir. Amma görən elə deyilmiş, nə alqoritmlər, nə kiberhücumlar... Əslində mən də elə düşünürdüm ki, internetimiz yavaşlayanda elə bil dünyalar dağılır. Birdən elə olsa, evdə oturub ancaq kitab oxuyarıq, yenə yaxşı da. Amma yenə də, böyük bir böhran olmazsa, az-maz həyatımıza davam edərik. Belə bir şey olsa, bəlkə də "əski nənənin çörək bişirmə tarifləri" kimi bloglar yenidən populyarlaşar. Gələn dəfə bir az daha 'ktlvi' olmayan məqalə ilə gəlin.

Şərh Yaz