İsveç Batareya İstehsalçısının İflası Satışa Təsir Etdi
"Northvolt" şirkətinin keçmiş icraçı direktoru bildirib ki, şirkət iflas elan etməmişdən əvvəl Skelleftea zavodunda yüksək keyfiyyətli batareya hüceyrələrinin istehsalını artırıb. Bu, şirkətin satışına dair müqavilənin bağlanmasında mühüm rol oynayıb.
Bir zamanlar Avropanın Çin batareya istehsalçılarına cavabı kimi görülən "Northvolt" şirkəti, alıcı tapa bilmədiyi üçün mart ayında iflas elan edib və iyun ayında istehsalı dayandırıb.
"Lyten" Şirkətinin Northvoltu Xilas Etməsi
ABŞ-ın batareya startapı olan "Lyten" cümə axşamı günü "Northvolt"un aktivlərinin əksəriyyətini alacağını və bununla da Avropa batareya çempionu ümidlərini yenidən canlandıracağını açıqlayıb.
"Lyten"in baş icraçı direktoru Den Kuk bu həftə "Reuters"ə bildirib ki, "Northvolt"un idarəetmə komandasının təqdim etdiyi keyfiyyət - komandanın çox hissəsinin "Lyten"ə qoşulması gözlənilir - müqavilənin əsas amili olub və məhsuldarlıq onsuz da 90% həddinə çatdığı üçün artım müddətinin nisbətən qısa olacağı gözlənilir.
sələfi "Northvolt"un baş əməliyyat direktoru Mattias Arlet cümə günü keçirdiyi mətbuat konfransında şirkətin Skelleftea-da həftədə 30.000-ə qədər yüksək keyfiyyətli batareya hüceyrəsi istehsal etdiyini söyləyib. Arletin gələcəkdə hansı rol oynayacağı hələlik məlum deyil.
Keyfiyyət Problemləri və Müştəri Rəyləri
"Reuters" noyabr ayında "Northvolt"un müştərilərə çatdırıla bilən hüceyrələr üçün daxili hədəflərə çatmadığını bildirmişdi.
Yük maşını istehsalçısı "Scania"nın müəssisələr və yeni biznesin rəhbəri Qustaf Sundell cümə axşamı "Reuters"ə bildirib ki, şirkət "Northvolt" hüceyrələrinin keyfiyyətindən razıdır. Lakin onun sözlərinə görə, "Scania"nın "Lyten"lə sifariş verəcəyi hələlik tezdir.
Borclar və Səhmdarlar
"Northvolt"un iflas üzrə müvəkkili Mikael Kubu bildirib ki, bir çox kreditor əhəmiyyətli itkilərə məruz qalacaq, lakin əlavə təfərrüatlar verməyib. Şirkətin borcu təxminən 8 milyard dollar təşkil edib.
Təminatsız kreditorlar arasında əsas səhmdarlar "Goldman Sachs" və "Volkswagen" də var. "Scania", "Porsche" və "Audi" markaları "Volkswagen"ə məxsusdur və "Northvolt"un müştəriləri arasında olub.
Silikon Vadisində litium-ion batareyalara daha təmiz alternativ kimi litium-kükürd hüceyrələri hazırlayan "Lyten" şirkətini "Jeep"in sahibi "Stellantis" və ABŞ-ın çatdırılma xidmətləri təminatçısı "FedEx" dəstəkləyir.
Müvəkkil bildirib ki, İsveç aktivlərinin alınmasının oktyabrın sonuna qədər başa çatması gözlənilir, xaricdə bağlanması üçün isə "bir az daha çox vaxt" lazım olacaq.
Oxucu Şərhləri
Əgər "Northvolt"un hadisəsi, dediyiniz kimi, gerçekten yüksək keyfiyyətə önəm verilməsinin nəticəsidir, onda bunu digər ölkələrdəki batareya istehsalçıları ilə müqayisə etmək yerinə düşərdi. Məsələn, Cənubi Koreyanın LG Chem və ya SK Innovation kimi şirkətləri onillərdir ki, keyfiyyətə verdikləri önəm sayəsində bazarda lider mövqe tuturlar. Onların strategiyaları, iflas ərəfəsində deyil, hər zaman davamlı keyfiyyətə və innovasiyaya əsaslanır. Bu mənada, "Northvolt"un nümunəsi, təəssüf ki, davamlılıqdan çox, son anda "sonuncu şansı dəyərləndirmək" kimi görünür.
Bu kontekstdə, belə bir sual yaranır: "Northvolt"un strategiyası, iflas ərəfəsindəki bir şirkət üçün zəruri bir addımmıdı, yoxsa bu, keyfiyyətin qeyri-sabitliyindən və ya müflisləşmənin yaxınlaşmasından doğan bir fürsətdən yararlanma cəhdimidi?
Bununla belə, məsələnin bu tərəfini də nəzərə almaq lazımdır: şirkətin iflasa uğraması, yeni investorlar üçün risklər yarada bilərdi. Məhz bu iflasın özü, bəlkə də, bəzi investorları daha əlverişli şərtlərlə maraqlanmağa və ya hətta "Northvolt"u daha ucuz qiymətə əldə etməyə təşviq etmiş ola bilər. Yüksək keyfiyyətli məhsul təbii ki, əsasdır, lakin bəzən çətin maliyyə vəziyyəti də strateji üstünlüklərə yol aça bilir. Şirkətin satışında yalnız istehsalın keyfiyyəti deyil, həm də bu keyfiyyətin iflas dövründə nə qədər uğurlu bir şəkildə bazara çatdırıldığı da önəmli bir amil olubmu?
Lakin, "Northvolt"un vəziyyətində diqqət çəkən digər bir məqam da ondan ibarətdir ki, şirkətin iflası "satışa kömək edib". Bu, sanki şirkətin strukturunun və ya aktivlərinin yeni bir sahib tərəfindən maliyyə baxımdan daha sərfəli şərtlərlə əldə edilməsinə şərait yaratdığı ehtimalını gücləndirir. Belə bir vəziyyətdə, istehsalın artırılması, şirkətin bazar dəyərini yüksəldərək, gələcəkdə potensial alıcılar üçün daha cəlbedici hala gəlməsinə xidmət edə bilər.
Qlobal miqyasda, xüsusilə də enerji keçidinə hazırlıq dövründə, belə böyük miqyaslı texnoloji layihələrin maliyyə idarəçiliyi və strateji planlaması hər zaman aktualdır. Bu kontekstdə, "Northvolt"un nümunəsi, cəmiyyətin bu cür infrastruktur layihələrinə baxışını dəyişdirə bilərmi? Bir şirkətin çətin vəziyyətdə belə istehsalı artırması, onun uğursuzluğunu bir fəlakət olaraq deyil, strateji bir manevr kimi qəbul etməyimizə səbəb olmalıdırmı?
"Northvolt" hadisəsi ilə bu keçmiş təcrübələr arasındakı oxşar cəhət, keyfiyyətin və xüsusi texnoloji üstünlüyün, hətta çətin iqtisadi şəraitdə belə, bir məhsulun dəyərini və satış potensialını necə artıra biləcəyini göstərməsidir. Lakin, fərq ondadır ki, "Northvolt" nümunəsində, yüksək keyfiyyətli hüceyrələrin istehsalının artırılması, şirkətin özü iflas elan etməmişdən əvvəl baş verib və bu, məqaləyə görə, sonrakı satış müqaviləsinə təsir edib. Keçmişdəki bəzi şirkətlər isə bu strategiyanı iflasdan qaçmaq üçün bir vasitə kimi istifadə edirdilər. Bu müqayisədən çıxarılan dərs, iqtisadi qeyri-sabitlik dövründə strategiyanın vaxtlaması və tətbiqi ilə bağlıdır. "Northvolt" misalında, bu, sanki bir "son şans" strategiyası kimi görünür, halbuki keçmişdəki bəzi uğurlu nümunələr bu keyfiyyətə əsaslanan strategiyanı daha uzunmüddətli bir planın tərkib hissəsi kimi həyata keçirmişdilər. Bu, sual doğurur: "Northvolt"un strategiyası qaçılmaz olanı təxirə salmaqdan başqa bir nəticə verəcəkdimi, yoxsa bu, həqiqətən də bir nic market strategiyasının uğurlu tətbiqi idi?
"Northvolt" hadisəsində, şirkətin iflasdan əvvəl keyfiyyəti artırması, sanki son bir cəhd olaraq görünsə də, məhsulun dəyərini önə çıxarmaq strategiyası kimi dəyərləndirilə bilər. Keçmişdəki nümunələrdə isə bu, bəzən şirkətin davamlılığının əsasını təşkil edirdi. Buradan çıxarıla biləcək ən mühüm dərslərdən biri, hər hansı maliyyə çətinliyinin öhdəsindən gəlməkdə məhsul keyfiyyətinin nə qədər kritik rol oynaya biləcəyidir. "Northvolt"un vəziyyətinin fərqli yanı isə, texnologiyanın sürətli inkişaf etdiyi müasir dövrdə, keyfiyyətin təkcə istehsal prosesinə deyil, həm də innovativ həllərə və davamlılığa (sustainability) bağlı olmasıdır. Belə ki, keçmişdə sadəcə keyfiyyətli əl işi və ya istehsal üsulu önə çıxırdısa, indi yüksək texnologiyalı, ekoloji baxımdan təmiz və səmərəli məhsullar bazarda daha böyük uğur qazana bilir. Bu kontekstdə, "Northvolt"un nümunəsi, hətta çətin vəziyyətdə belə, texnoloji üstünlüyün və keyfiyyətin təsiri barədə düşünməyə əsas verir.
Belə bir şəraitdə, keyfiyyətli məhsul istehsalına investisiya qoymağın strategik önəmi aydındır, lakin bu, şirkətlərin maliyyə dayanıqlılığını təmin etmək üçün uzunmüddətli planlaşdırma və risklərin idarə olunması baxımından hansı nöqtədə həssaslaşdığını necə müəyyənləşdirmək olar?
Bu iki hal arasındakı əsas fərq, "Northvolt"un iflasdan əvvəlki uğurlu fəaliyyətinin şirkətin satışına kömək etməsidir, yəni son bir cəhdlə mövcud istehsal gücünü daha da gücləndirərək passiv satışını artırıb. "Kodak" isə öz kəşfini həm bazarın tələbinə cavab vermək, həm də mövcud biznes modelini qorumaq üçün istifadə etməyə çalışırdı ki, bu da nəticədə tamamilə uğurlu olmadı. Keçmişdəki "Kodak" təcrübəsindən çıxarılan dərs, bazarda rəqabət aparmaq üçün yalnız mövcud gücü artırmaq yetərli deyil, həm də gələcəyin texnologiyalarına tam inteqrasiya olmaq vacibdir. "Northvolt"un vəziyyəti isə, gələnəklə gələcəyin paralelləşdirilməsinin, hətta çətin dövrdə belə, müəyyən bir dəyər yarada biləcəyini göstərir.
Bununla belə, məsələnin digər bir tərəfinə də diqqət yetirmək lazımdır. Şirkətin iflasdan əvvəlki dövrdə istehsalını artırması, bu artımın hansı səbəblərdən baş verdiyini də önə çıxarır. Bəlkə də bu, sırf yüksək keyfiyyətə nail olmaq məqsədi deyil, eyni zamanda, iflasın qarşısını almaq üçün son bir cəhd kimi də şərh oluna bilər. Bu cür bir vəziyyətdə, keyfiyyətli məhsulun istehsalı qaçılmaz bir nəticə olaraq satışa təsir göstərmiş ola bilər.
Sual olaraq qeyd etmək istərdim ki, əgər şirkət iflas etməsəydi, istehsal artımı və keyfiyyət artımı bu dərəcədə satışı təmin edərdimi, yoxsa iflas ərəfəsində olan bir şirkətin "son şansı" olması təsiri daha böyük rol oynamışdı? Bu məqamın araşdırılması da mövzunu daha da dərinləşdirə bilər.
Bir neçə il əvvəl, analoji vəziyyətlərdə, Avropada ehtiyat hissələri qıtlığı səbəbindən avtomobil istehsalçılarının istehsalı dayandırması və ya azaltması xəbərləri də yayılırdı. Bu, həmçinin, yerli istehsalın gücləndirilməsi və xarici təchizatçılara olan asılılığın azaldılması zərurətini ortaya qoymuşdu. "Northvolt"un nümunəsi göstərir ki, hətta maliyyə çətinlikləri yaşanarkən belə, əsas məhsulun keyfiyyətini qoruyub saxlamaq və istehsalı artırmaq, son nəticədə şirkətin həyat qurtarıcısı ola bilər. Bu, Finlandiyanın "Nokia"sı kimi bəzi Avropa texnologiya nəhənglərinin keçmişdə strateji səhvləri ucbatından bazarlardan çəkilməsi ilə müqayisədə, daha çevik və bazarın dinamikasına uyğunlaşan bir yanaşma kimi görünür.
Məsələ burasındadır ki, "Northvolt"un uğuru, sırf maliyyə idarəçiliyinin deyil, həm də texnoloji inkişaf və istehsal bacarıqlarının birgə nəticəsidirmi, yoxsa cəmiyyətdə yayılmış "yaşıl enerji"yə keçid mövzusunda mövcud olan maraq və investisiya axını bu şirkətə son anda dəstək olub?
Bununla belə, gəlin məsələnin bu tərəfini də nəzərə alaq: Bəlkə də şirkətin "iflasa yaxın" vəziyyəti, investorları və ya potensial alıcıları cəlb etmək üçün strateji bir addım kimi dəyərləndirilə bilər. Belə bir vəziyyətdə, yüksək keyfiyyətli məhsul istehsalının artırılması, şirkətin maliyyə çətinliklərinə baxmayaraq, hələ də potensial dəyərə malik olduğunu göstərməklə, qiyməti yüksəltmək və ya daha sərfəli satış şərtləri əldə etmək üçün bir vasitə kimi istifadə olunmuş ola bilər. Yəni, iflas və keyfiyyətli istehsalın artması arasındakı əlaqəni tərsinə də düşünmək mümkündür: yəni keyfiyyətli istehsal, şirkətin təcili satışına daha çox səbəb olub, maliyyə vəziyyətini düzəltmək üçün son çarə kimi qəbul edilib. Bu kontekstdə, yalnız yüksək keyfiyyətli istehsalın satışa təsirini vurğulamaq yerinə, şirkətin maliyyə vəziyyətinin özünün bu satışda necə rol oynadığını da araşdırmaq maraqlı olardı.
Digər ölkələrin və ya daha əvvəlki illərin təcrübələrinə nəzər saldıqda, analoji halların az olduğu görünür. Məsələn, bir çox avtomobil istehsalçısı maliyyə çətinlikləri zamanı istehsal həcmini azaldır, bəzən isə istehsal olunan hissələrin keyfiyyətini də önəmsizləşdirə bilər. "Northvolt"un strategiyası isə, böhranın əsl səbəbinin keyfiyyət və ya tələbatın olmaması deyil, başqa maliyyə və ya idarəetmə amilləri olduğunu düşünməyə vadar edir.
Bu cür bir vəziyyətdə, şirkətin əsas fəaliyyətinə diqqət yetirməsi və məhsul keyfiyyətini yüksəltməsi, nəticədə satış müqaviləsinin bağlanmasına kömək etməsi maraqlıdır. Bu, həqiqətən də "Litenə aktiv satışında əsas amil" ifadəsinin yalnız qiymət və ya marketinq deyil, həm də məhsulun özünün keyfiyyəti və bəzən də istehsalçının çətinliklərdən çıxmaq üçün göstərdiyi səylərlə bağlı olduğunu göstərir.
Belə bir strategiyanın tətbiq olunduğu "Northvolt" nümunəsindən çıxış edərək, şirkətlərin maliyyə çətinlikləri zamanı daha çox hansı amilə (məhsulun keyfiyyəti, istehsalın artırılması, xərclərin optimallaşdırılması) üstünlük verməli olduğu barədə geniş müzakirə aparmaq olarmı?
Bununla yanaşı, "Northvolt"un nümunəsində maraqlı bir fərq görürəm. Burada şirkət iflasın astanasında ikən belə, öz əsas məhsulunun – yəni yüksək keyfiyyətli batareya hüceyrələrinin istehsalını gücləndirib. Bu, sanki bir şirkətin bazarda son bir güc sərf etməsi və məhz bu gücün investorların və ya alıcıların diqqətini çəkməsi kimi görünür. Keçmişdəki "dot-com" boom-u zamanı isə iflas etmək üzrə olan bir çox şirkət, əksinə, real istehsal və ya xidmətlərin keyfiyyətini artırmaq əvəzinə, qeyri-real vədlər verirdi.
Belə bir parallelin göstərdiyi dərslərdən biri, böhran dövrlərində belə, əsas fəaliyyət sahəsinin gücləndirilməsinin vacibliyidir. "Northvolt"un nümunəsində isə, keyfiyyətli məhsul istehsalına yönəlmək, çətin vəziyyətdə belə bir şirkətə potensial dəyər qazandıra bilər. Lakin, bu "satışa kömək etmə" mexanizminin davamlılığı və ya bunun sadəcə bəxtə gətirən bir son addım olub-olmadığı da sual doğurur. Yəni, əsas biznes modelinin dayanıqlılığı olmadan, yalnız son bir keyfiyyət artımı uzunmüddətli uğur gətirə bilərmi?
"Northvolt"un batareya hüceyrələrinin istehsalını artırması və bunun satışa təsir etməsi, bir tərəfdən şirkətin texniki cəhətdən güclü olduğunu göstərir. Digər tərəfdən, iflasın özü şirkətin maliyyə və ya idarəetmə strukturunda fundamental problemlərin mövcudluğuna işarə edir. Bu, o deməkdir ki, yalnız texniki üstünlük hər zaman uzunmüddətli müvəffəqiyyətə zəmanət vermir. Qlobal təchizat zəncirlərinin mürəkkəbləşdiyi, rəqabətin artdığı və makroiqtisadi faktorların həlledici rol oynadığı bir dövrdə, texnoloji yeniliklərlə yanaşı, çevik maliyyə planlaması və strateji bazar mövqelənməsi də şirkətlərin davamlılığı üçün eyni dərəcədə vacibdir.
Belə bir tendensiyanın gələcəkdə innovativ startapların və yüksək texnologiyalı şirkətlərin böyümə strategiyalarına necə təsir edəcəyini və yalnız texniki bacarıqların deyil, həm də maliyyə-idarəetmə intizamının uzunmüddətli uğur üçün əsas şərt olaraq qalacağını necə təmin edə bilərik?
Məsələn, 1990-cı illərin sonlarında bir çox texnologiya şirkəti internetin yüksəlişi fonunda yeni bir era ilə qarşılaşarkən, "Nokia" kimi bəzi şirkətlər, əvvəlki dövrlərdə mobil rabitə texnologiyalarındakı sabitliyə və keyfiyyətə verdikləri önəmin bəhrəsini gördülər. Hətta bazarda rəqabət qızışdığı və bir çox rəqib iflas etdiyi halda, "Nokia" keyfiyyətli məhsullar istehsal etməyə davam edərək öz mövqeyini qoruyub saxlaya bildi. "Northvolt"un vəziyyətində, şirkətin iflasa yaxın dövrdə belə yüksək keyfiyyətli məhsul istehsalına fokuslanması, onun satış prosesində təsirli bir amil olmuşdur. Bu, keyfiyyətin heç vaxt prioritetdən düşməməli olduğunu göstərir, hətta şirkətin qarşısında böyük maliyyə maneələri olsa belə.
Keçmişdəki "Nokia" nümunəsindən belə bir dərs çıxarmaq olar ki, çətin zamanlarda belə məhsulun əsas dəyəri – keyfiyyəti – qorunub saxlanılarsa, bu, şirkətin uzunmüddətli uğuru üçün əsaslı bir faktor ola bilər. "Northvolt"un vəziyyətində, bəlkə də keyfiyyətə olan bu diqqət, potensial alıcıların şirkətin texnoloji bacarıqlarına və gələcək potensialına olan inamını gücləndirmişdir. Bu, yalnız hazırkı maliyyə vəziyyətinə deyil, həm də şirkətin özünün əsas dəyərlərinə nə qədər sadiq qaldığına işarə edir.
Bununla belə, məsələnin başqa bir tərəfini də nəzərdən keçirmək maraqlı olardı: Bəlkə də şirkətin iflası, həm də strateji bir addım idi ki, bu da yüksək keyfiyyətli məhsulun istehsalını qoruyub saxlamağa imkan verdi? Yəni, iflas etmək "şirkəti əldə etmək istəyənlərə" daha sərfəli bir qiymətə satmağın bir yolu ola bilərdi, eyni zamanda istehsal və texnologiya itkisinin qarşısını alırdı. Bu, maliyyə çətinlikləri yaşayan bir şirkət üçün mövcud olan az sayda təsirli strategiyalardan biri ola bilər. Belə bir senariodə, keyfiyyətli istehsalın artırılması, iflası daha da cəlbedici edən bir amil kimi çıxış edə bilərdi. Bu məsələdə, "Northvolt"un müflis olmasının səbəbləri və satınalma prosesinin təfərrüatları daha dərin analizi tələb edə bilər.
Sual olunur: "Northvolt"un bu strategiyası, iqtisadi durğunluq və ya böhran zamanı şirkətlərin maliyyə risklərinə baxmayaraq istehsal və texnoloji inkişafa öncəlik verməsinin davamlı bir model ola bilərmi?
"Northvolt"un vəziyyətində, məqalədə vurğulandığı kimi, iflasa yaxın dövrdə belə yüksək keyfiyyətli məhsul istehsalını artırmaları, şirkətin öz dəyərini sübut etməsinə və nəticədə satış müqaviləsi bağlanmasına kömək edib. Bu, "Saab"ın yaşadığı vəziyyətlə müqayisədə bir fərq yaradır. "Saab" iflasdan qaçmaq üçün texnoloji yenilikləri davam etdirsə də, onun satış və marketinq strategiyası kifayət qədər təsirli deyildi və nəticədə şirkət fəaliyyətini dayandırmalı oldu.
Keçmişdəki "Saab" hadisəsindən çıxarıla biləcək dərslərdən biri, hətta ən yüksək keyfiyyətə və texnoloji inkişafa malik məhsulun belə, səmərəli satış və marketinq strategiyası olmadan müvəffəqiyyətə nail ola bilməməsidir. "Northvolt"un uğuru isə göstərir ki, bəzən şirkətin maliyyə problemlərinə baxmayaraq, məhsulun özündəki əsas dəyər və keyfiyyət, hətta iflas ərəfəsində belə, onu xilas edə biləcək potensialı daşıyır. Yəni, "Northvolt"un satışı, yalnız məhsulun keyfiyyətinə deyil, həm də bazarın bu keyfiyyətə verdiyi dəyərə bağlı olub. Bu baxımdan, "Northvolt"un hadisəsi, "Saab"ın təcrübəsindən fərqli olaraq, məhsulun özündəki möhkəm bir dəyərin, mürəkkəb iqtisadi şəraitdə belə, bazarda öz yerini tapmaq şansını artırdığını göstərir.
Buradan belə bir dərs çıxarmaq olar ki, şirkətin iflas ərəfəsində keyfiyyətə fokuslanması, hətta satışın gələcəyi baxımından uğurlu olsa da, bu, şirkətin uzunmüddətli davamlılığı üçün kifayət etməyə bilər. "Kodak" nümunəsində gördüyümüz kimi, bazardakı dəyişikliklərə proaktiv yanaşmaq və yeniliklərə tez adaptasiya olmaq, hətta maddi çətinliklər zamanı belə, müəssisənin gələcəyi üçün həyati əhəmiyyət kəsb edir. "Northvolt"un keyfiyyətə verdiyi önəm, şirkətin bütünlüklə çöküşünün qarşısını ala bilmədiyi halda, onun satışını təmin edərək müəyyən bir davamlılıq gətirməsi, bəlkə də şirkətin idarəetmə strukturunda başqa problemlərin mövcudluğunu göstərir. Sual olunur, keyfiyyətli məhsul istehsal etmək təkcə satış üçün deyil, eyni zamanda şirkətin ümumi strategiyasının bir hissəsi olmalı deyilmi?
Şərh Yaz