Makkinzi: ABŞ-da iş saatlarının 57%-ni AI avtomatlaşdırsa da, iş yerlərinin yarısı təhlükədə deyil

Müasir iqtisadiyyatın ən aktual qorxularından biri – süni intellektin (Sİ) təhdid etdiyi genişmiqyaslı iş yerlərinin dəyişməsi məsələsi yeni bir hesabatda araşdırılıb. Tədqiqatlar göstərir ki, mövcud texnologiyalar nəzəri olaraq ABŞ-dakı iş saatlarının təxminən 57%-ni avtomatlaşdıra bilər. Lakin bu yüksək rəqəm, vəzifələrdəki texniki potensialı ölçür, bütün iş yerlərinin qaçılmaz itkisini deyil. Kütləvi əvəzetmə əvəzinə, əmək bazarında iş yerlərinin gələcəyi insanların, agentlərin və robotların – hamısının süni intellekt tərəfindən idarə olunan – tərəfdaşlığı ilə müəyyən ediləcək. Hesabatda qeyd olunur ki, süni intellektin böyük potensial iqtisadi dəyərini (2030-cu ilə qədər ABŞ iqtisadiyyatında təxminən 2,9 trilyon dollar) əldə etmək tamamilə insan rəhbərliyindən və təşkilati yenidənqurmadan asılıdır.

İnsan Bacarıqlarının Davamlılığı

Süni intellektin işçi qüvvəsinin yarısını dərhal kənara itələməyəcəyinin əsas səbəbi insan bacarıqlarının davamlı aktuallığıdır. Analizlər göstərir ki, bu bacarıqlar fərqli tətbiq olunsa da, hazırda işəgötürənlər tərəfindən tələb olunan bacarıqların 70%-dən çoxu həm avtomatlaşdırıla bilən, həm də avtomatlaşdırıla bilməyən işlərdə istifadə olunur. Bu, süni intellektin qəbulu irəlilədikcə əksər bacarıqların əhəmiyyətini qoruyacağını, lakin onların necə və harada istifadə olunacağının dəyişəcəyini göstərir.

Məsələn, rutin mühasibat prosesləri və xüsusi proqramlaşdırma dilləri kimi yüksək ixtisaslaşmış və avtomatlaşdırıla bilən koqnitiv bacarıqlar ən böyük dəyişikliklərlə üzləşə bilər. Lakin süni intellekt sənədlərin hazırlanması və əsas tədqiqatlar kimi tapşırıqları öz üzərinə götürsə belə, işçilərdən mövcud bacarıqlarını yeni kontekstlərdə tətbiq etmələri, diqqəti sualların formalaşdırılmasına və nəticələrin şərhinə yönəltmələri tələb olunacaq.

Ən əsası, sosial və emosional intellektə əsaslanan bacarıqlar – məsələn, insanlararası münaqişələrin həlli, dizayn düşüncəsi, danışıqlar aparmaq və kouçinq – unikallığını qoruyacaq. Bu bacarıqlar empatiya, yaradıcılıq və maşınların təkrarlaması çətin olan kontekstual anlayış tələb edir. Bundan əlavə, yardım və qayğı ilə bağlı bacarıqlar ən az dəyişəcəkdir.

İşləri Yenidən Qurmaq, Yalnız Tapşırıqları Avtomatlaşdırmaq Yox

Təşkilatların süni intellektdən uğurla istifadə etmələri üçün dəyişiklik köhnə strukturlar daxilində ayrı-ayrı tapşırıqları avtomatlaşdırmaqdan daha geniş olmalıdır. Hesabat vurğulayır ki, proqnozlaşdırılan iqtisadi qazancları reallaşdırmaq üçün insanlar, agentlər və robotların səmərəli şəkildə birlikdə işləyə bilməsi üçün bütün iş axınlarının yenidən qurulması, proseslərin, rolların, mədəniyyətin və ölçmə meyarlarının yenidən nəzərdən keçirilməsi tələb olunur.

Yüksək texniki avtomatlaşdırma potensialına malik rollarda belə, insanların işləri səmərəli şəkildə həyata keçirməsi və maşınların edə bilməyəcəyi işləri görməsi üçün həyati əhəmiyyət kəsb edir. İnsanlar əsas nəzarəti, keyfiyyətə nəzarəti və müştərilərin, tələbələrin və pasiyentlərin tez-tez üstünlük verdiyi əvəzolunmaz insan varlığını təmin edir.

Bu transformasıya artıq yeni bacarıqlara tələbatda böyük dəyişikliklərə səbəb olur. Süni intellekt savadlılığına – Sİ alətlərindən istifadə etmək və onları idarə etmək qabiliyyətinə olan tələbat iki il ərzində yeddi dəfə artıb və ABŞ-da iş yerləri elanlarında ən sürətlə artan bacarıq olub. Bu bacarıq Sİ sistemləri ilə əməkdaşlığa və onları idarə etməyə fokuslandığı üçün iqtisadiyyatın yeni əməkdaşlıq formalarına sürətlə uyğunlaşdığını nümayiş etdirir.

Nəticədə, bəzi fərdi fəaliyyətlər nəzəri olaraq avtomatlaşdırıla bilsə də, məşğulluq üçün nəticə təşkilatların və qurumların insanları gələcəyə nə dərəcədə hazırlamasından asılıdır. Tarix bizə bələdçilik edərsə, iş yerlərinin azalmaq əvəzinə, inkişaf edəcəyi ehtimal olunur.

Süni intellekt dövrü insan işçi qüvvəsini tamamilə əvəz etməkdən daha çox, insan intellektinin fokusunu icradan idarəçiliyə və mühakimə qabiliyyətinə doğru dəyişdirir. Kalkulyatorun ixtirası riyaziyyatçıları aradan qaldırmayıb, əksinə, onlara daha yüksək səviyyəli problemləri həll etməyə imkan verdiyi kimi, süni intellekt də gündəlik işləri avtomatlaşdıraraq, insan işçilərinə mürəkkəbliyə, qərar qəbul etməyə və qayğıya konsentrasiya olmağa imkan verir. Nəticə etibarı ilə, gələcəyin iş yerləri insan və maşın arasında tərəfdaşlıq olacaqdır.

Hesabatda qeyd edildiyi kimi, "Süni intellektin inteqrasiyası sadə bir texnologiya tətbiqi deyil, işin özünün yenidən təsəvvürü olacaq. Prosesləri, rolları, bacarıqları, mədəniyyəti və meyarları yenidən qurmaqla insanlar, agentlər və robotlar birlikdə daha çox dəyər yaradacaqlar."

24 saat