Avropa Kosmos Agentliyinin Mars orbitindəki kosmik gəmisi sayəsində 3I/ATLAS kometinin Günəş sistemi daxilindəki yolu əvvəlki proqnozlardan 10 dəfə daha dəqiq müəyyənləşdirilib. 3I/ATLAS kometi Yerə heç bir təhlükə yaratmasa da, bu nailiyyət gələcəkdə Yeri digər komet və asteroidlərdən qorumaq üçün mühüm nəticələrə malik ola bilər.
ExoMars Trace Gas Orbiter-in Uğuru
ExoMars Trace Gas Orbiter (TGO) kosmik gəmisi 3I/ATLAS kometini oktyabrın 1-dən 7-dək Marsa nisbətən yaxın keçərkən müşahidə edib. Kometin ən yaxın keçidi oktyabrın 3-də Qırmızı Planetdən 29 milyon kilometr (18 milyon mil) məsafədə baş verib. Sentyabr ayına qədər 3I/ATLAS kometinin yeri və trayektoriyası ilə bağlı hesablamalar Yerüstü teleskoplardan əldə edilən müşahidələrə əsaslanırdı. Alimlər Marsdan əldə edilən məlumatların əlavə edilməsi ilə dəqiqlikdə müəyyən bir təkmilləşmə gözləsələr də, bu əlavə on qat daha böyük irəliləyişə səbəb olub.
Avropa Kosmos Agentliyi (ESA) verdiyi açıqlamada bildirib ki, "Mars orbiti 3I/ATLAS kometinə Yerüstü teleskoplardan təxminən 10 dəfə yaxın olub və kometi yeni bir baxış bucağından müşahidə edib." Bu məlumatların Yerüstü məlumatlarla triangulyasiyası kometin proqnozlaşdırılan yolunu xeyli dəqiq etməyə kömək edib. 3I/ATLAS kometi saatda 250.000 kilometrə (155.000 mil) qədər sürətlə Günəş sistemimizdən keçdiyi üçün tezliklə ulduzlararası fəzaya yox olacaq və bir daha geri dönməyəcək. Təkmilləşdirilmiş trayektoriya astronomlara öz alətlərini inamla hədəfləməyə imkan verir, bu da indiyə qədər aşkar edilmiş üçüncü ulduzlararası obyektin daha ətraflı tədqiqatına yol açır.
Astrometrik Məlumatların Yeni Erası
3I/ATLAS kometini görüntüləmək üçün ExoMars Trace Gas Orbiter (TGO) adətən Qırmızı Planetin səthini yüksək dəqiqliklə tədqiq edən CaSIS (Colour and Stereo Surface Imaging System) alətlərindən birini ulduzlara doğru çevirib. ESA-nın Yerə Yaxın Obyektlərin Koordinasiya Mərkəzindəki planetar müdafiə qrupu kosmik gəminin Mars ətrafındakı mövqeyini nəzərə alaraq 3I/ATLAS kometinin görüntülərinin çəkilməsini təmin edib.
Bu xüsusi yanaşma zəruri idi, çünki komet/asteroid trayektoriyalarının müşahidələri adətən Yerüstü teleskoplar və ya Ceyms Uebb Kosmik Teleskopu (JWST) kimi Yer orbitindəki rəsədxanalar vasitəsilə sabit yerlərdə aparılır.
ExoMars Trace Gas Orbiter (TGO)-nun Mars ətrafındakı xüsusi yeri, dəqiq mövqeyi və Qırmızı Planet ətrafında hərəkət sürəti nəzərə alınmaqla, planetar müdafiə qrupu ESA-nın uçuş dinamikası, elm və alət qruplarının köməyi ilə kosmik gəmidən əldə edilən məlumatları 3I/ATLAS kometinin gələcək mövqelərini, yəni "efemerisini" hesablamaq üçün istifadə edə bilib. ExoMars Trace Gas Orbiter tərəfindən toplanan məlumatlar, başqa bir planetin orbitində olan kosmik gəmi tərəfindən astrometrik məlumatların (səma obyektinin mövqeyi ölçmələri) toplanaraq Kiçik Planet Mərkəzinə (MPC) təqdim edilməsi tarixində ilk dəfədir. Bu, planetar müdafiə üçün böyük bir irəliləyişdir.
Gələcək Təhlükələrdən Müdafiə
Avropa Kosmos Agentliyi (ESA) qeyd edir ki, "ESA Yerəyaxın asteroidləri və kometləri müntəzəm olaraq izləyir, lazım gələrsə xəbərdarlıqlar təqdim etmək üçün orbitləri hesablayır." 3I/ATLAS kometi ilə bu "məşq" də göstərir ki, Yer üzündən alınan məlumatlarla kosmosda ikinci bir yerdən əldə edilən müşahidələri triangulyasiya etmək faydalı ola bilər. Bir kosmik gəmi də bir obyektə daha yaxın ola bilər ki, bu da dəyəri daha da artırır.
3I/ATLAS kometinin uzaq kosmik gəmilər tərəfindən müşahidəsi bununla bitməyəcək. Hazırda Yupiter sisteminə doğru hərəkət edən JUICE (Jupiter Icy Moons Explorer) kosmik gəmisi tərəfindən də izlənilir. Günəşə ən yaxın keçidindən dərhal sonra 3I/ATLAS kometini yaxalayacaq JUICE, kometin aktiv fazası zamanı, yəni Günəşdən gələn radiasiyanın onun maddə buraxmasına səbəb olduğu dövrdə kometə ən yaxşı mənzərəni təqdim edəcək.
Lakin bu kosmik gəmi hazırda Yerdən Günəşin digər tərəfində olduğu üçün JUICE-nin 3I/ATLAS kometi ilə bağlı müşahidələri alimlər üçün yalnız 2026-cı ilin fevralında əlçatan olacaq.
Oxucu Şərhləri
Hələlik heç bir şərh yazılmayıb. İlk şərhi siz yazın!
Şərh Yaz