MI5-in xəbərdarlığı sonrası Britaniya nazirindən bəyanat: Çin casusluğuna göz yumulmayacaq

MI5-dən Həyəcan Siqnalı: Böyük Britaniyada Çin Casusluğu Təhlükəsi

Böyük Britaniyanın təhlükəsizlik naziri Dan Carvis, MI5-in Çin casuslarının yaratdığı risklər barədə millət vəkillərinə xəbərdarlıq etməsindən sonra, hökumətin ölkənin suveren işlərinə "gizli və hesablanmış" müdaxilə cəhdlərinə dözməyəcəyini bəyan edib. Təhlükəsizlik xidmətləri tərəfindən millət vəkillərinə, Lordlar Palatasının üzvlərinə və parlament əməkdaşlarına göndərilən bildirişdə, Çin Dövlət Təhlükəsizlik Nazirliyi (MSS) adından istifadə edilən iki LinkedIn profilinin adı çəkilib. Bu profillərin "vətəndaş işəgötürən" kimi fəaliyyət göstərərək, Britaniya siyasətində çalışan şəxsləri "daxili məlumatlar" əldə etmək məqsədilə hədəf aldığı bildirilir.

Çinin Böyük Britaniyadakı səfirliyinin sözçüsü casusluq ittihamlarını "tamamilə uydurma" adlandırıb və Böyük Britaniyanı "özünün səhnələşdirdiyi tamaşa"da ittiham edib. Sözçü "Britaniya tərəfinin bu alçaq hərəkətlərini qəti şəkildə pisləyirik və onlarla bağlı sərt etirazımızı bildirmişik" deyib. O, Böyük Britaniyanı "Çin-Britaniya münasibətlərini pozan səhv yolda irəliləməyi dayandırmağa" çağırıb.

Yeni Təhlükəsizlik Tədbirləri və Casusluğa Qarşı Mübarizə

Dan Carvis İcmalar Palatasında Böyük Britaniyaya qarşı casusluq təhdidlərinin qarşısını almaq üçün yeni tədbirlər paketini elan edib. Bu tədbirlərə hökumət işləri üçün şifrələnmiş texnologiyanın təkmilləşdirilməsinə 170 milyon funt sterlinq ayrılması, eləcə də Çin kiber cinayətlərinə və Böyük Britaniya universitetlərindəki tədqiqatlara təsir cəhdlərinə qarşı yeni müdafiə mexanizmlərinin yaradılması daxildir.

Carvis millət vəkillərinə "Kəşfiyyat agentliklərimiz xəbərdarlıq edib ki, Çin Parlament və Böyük Britaniya hökuməti haqqında həssas məlumatlara çıxışı olan şəxsləri işə götürməyə və yetişdirməyə çalışır" deyib. O əlavə edib: "Bu fəaliyyət xarici bir güc tərəfindən öz maraqları naminə bizim suveren işlərimizə gizli və hesablanmış bir müdaxilə cəhdidir və bu hökumət buna dözməyəcək." Nazir Çinin "daha geniş mənzərə qurmaq" cəhdlərində faydalı hesab etdiyi məlumatlar üçün "aşağı həddə" malik olduğunu vurğulayıb.

İcmalar Palatasının sədri Ser Lindsay Hoyle və Lordlar Palatasındakı həmkarı Lord McFall, MI5-in xəbərdarlığını çərşənbə axşamı millət vəkilləri və Lordlar Palatasının üzvləri arasında yayılıb. Bildirişdə "Amanda Qiu" və "Shirly Shen" adları ilə yaradılmış iki LinkedIn profilinin konkret olaraq adı qeyd edilib. Ser Lindsay öz məktubunda hər iki profilin Çin Dövlət Təhlükəsizlik Nazirliyi (MSS) adından "genişmiqyaslı əlaqələr qurmaq" üçün istifadə olunduğunu bildirib.

Ser Lindsay həmçinin Çin dövlət aktorlarının "proseslərimizə müdaxilə etmək və Parlamentdəki fəaliyyətə təsir etmək" üçün "daim" cəhd etdiyini vurğulayıb. O, Çin MSS-in "cəmiyyətimizdəki şəxslərlə aktiv şəkildə əlaqə qurduğunu" və "peşəkar sosial şəbəkə saytları, işəgötürmə agentləri və onların adından fəaliyyət göstərən məsləhətçilərdən istifadə edərək məlumat toplamaq və uzunmüddətli əlaqələr üçün zəmin yaratmaq" istədiyini deyib. MI5 xəbərdarlığında təsvir edilən digər Çin casusluğu elementlərinə Çinə bütün xərcləri ödənilən səyahətlər və məlumat üçün nağd pul və ya kriptovalyuta vasitəsilə ödənişlər daxildir. Hədəflər arasında "Parlament əməkdaşları, iqtisadçılar, analitik mərkəzlərin əməkdaşları, geosiyasi məsləhətçilər, o cümlədən millət vəkilləri və Lordlar Palatasının üzvləri" göstərilir.

Qanunvericilik Dəyişiklikləri və Siyasi Narahatlıqlar

Jarvis, Çinin casusluq cəhdləri ətrafında müşahidə olunan davranış modelini vurğulayaraq, buna qarşı "bütün lazımi tədbirləri" görəcəyini, o cümlədən milli təhlükəsizlik səlahiyyətlərini yeniləyəcəyini və gücləndirəcəyini bildirib. O deyib ki, siyasi partiyaların gizli maliyyələşdirilməsinə qarşı qaydalar sərtləşdiriləcək, Seçki Komissiyasına isə daha böyük icra səlahiyyətləri veriləcək. Həmçinin gələn ilin may ayında Şotlandiya Parlamenti, Uels Seneddi və İngiltərə üzrə yerli şuralar üçün keçiriləcək seçkilərdə iştirak edən bütün partiyalar və namizədlər üçün təhlükəsizlik brifinqləri keçiriləcək. Çinin hələ də Böyük Britaniyanın üçüncü ən böyük ticarət tərəfdaşı olduğunu vurğulayan Jarvis, buna baxmayaraq, Böyük Britaniyanın "lazım gəldikcə" sanksiyalardan istifadə edəcəyini bildirib.

Mühafizəkar partiyanın daxili işlər üzrə kölgə naziri Alicia Kearns, hökuməti Çin casusluğu fəaliyyətinin şəffaflığını artırmaq üçün ölkəni Xarici Təsir Qeydiyyatı Sxemi (FIRS) üzrə təkmilləşdirilmiş pilləyə daxil etməyə çağırıb. Hazırda yalnız İran və Rusiya bu pillədədir, bu da o deməkdir ki, kimsə fəaliyyətini hökumətdə qeydiyyatdan keçirmədən bu ölkələr üçün iş görə bilməz. Kearns həmçinin hökumətin Çinə planlaşdırılan səfərləri ləğv etməli və mərkəzi Londonda həssas bir yerdə Çin səfirliyi tikintisi üçün müraciəti rədd etməli olduğunu bildirib.

Jarvis hökumətin FIRS üçün "təkmilləşdirilmiş pilləyə əlavə edilməsinin zəruri olub-olmadığını diqqətlə araşdırdığını", lakin "hələ heç bir qərarın verilmədiyini" deyib. Səfirlik məsələsi ilə bağlı isə qərarın mənzil naziri tərəfindən veriləcəyini bildirib. Mühafizəkar Partiyanın keçmiş lideri Ser Iain Duncan Smith, xəbərdarlığın Çinin "aqressiv mövqe" tutduğunu göstərdiyini və Çinin Böyük Britaniyanın milli təhlükəsizlik üçün təhlükə olub-olmaması ilə bağlı "bütün bu gülünc boşboğazlıqları alt-üst etdiyini" söyləyib. O, BBC News-a verdiyi müsahibədə "Biz daha, daha ayıq olmalıyıq" deyib. Smith hökuməti "Çini nə olduğunu, yəni Britaniyanın milli təhlükəsizlik üçün davamlı təhdid olduğunu niyə belə adlandıra bilmir" deyə tənqid edib.

Əvvəlki Hadisələr və Artan Narahatlıqlar

Ötən sentyabr ayında Çin üçün casusluqda ittiham olunan iki kişinin işi mübahisəli şəraitdə başa çatmışdı. Kişilərdən biri parlament tədqiqatçısı idi və hər ikisi günahlarını rədd edirdi. Prokurorluq Xidmətinin rəhbəri, hökumətin Çini milli təhlükəsizlik təhdidi kimi qəbul etməsinə dair dəlillər əldə edə bilmədiyi üçün işin dayandırıldığını bildirmişdi. Lakin bəzi hüquqşünaslar prokurorluğun ittihamın irəli sürülməsi üçün bu dəlillərə ehtiyac duyub-duymadığını sual altına qoyublar.

Çinin Britaniya siyasətinə təsiri ilə bağlı narahatlıqlar son illərdə artmaqdadır. 2022-ci ildə MI5, Parlamentə sızdığı iddia edilən Çin agenti Christina Lee-nin fəaliyyəti ilə bağlı "müdaxilə xəbərdarlığı" yayımlamışdı. Lee ittihamları rədd etmişdi. Çinin Böyük Britaniya əhalisinin bulk məlumatlarını, o cümlədən maliyyə, şəxsi və ya sağlamlıq məlumatlarını ehtiva edən məlumat bazalarına daxil olaraq topladığı da düşünülür. Bu ilin əvvəlində MI5-in rəhbəri Ken McCallum, Çin dövlət aktorlarının Böyük Britaniya üçün gündəlik milli təhlükəsizlik təhdidi yaratdığı barədə xəbərdarlıq etmişdi.

24 saat