Karadağda Genişmiqyaslı Meşə Yanğınları: Beynəlxalq Yardım Tələb Edildi
Karadağın paytaxtı Podqoritsa başda olmaqla, ölkənin Nikşiç, Biyelo Poly, Çanya və Bulyaritsa kimi ərazilərində yaranan genişmiqyaslı meşə yanğınlarına qarşı mübarizə davam edir. Ölkə mediasında yayılan məlumatlara görə, küləyin təsiri ilə nəzarətə alınmayan alovlar bəzi yaşayış məntəqələrinə doğru sürətlə irəliləyir.
Karadağ Daxili İşlər Nazirliyindən verilən açıqlamada, Podqoritsa, Budva, Bar, Nikşiç, Şavnik və Biyelo Polyedə yanğınların hələ də aktiv olduğu bildirilib. Yanğınlarla mübarizə aparmaq üçün NATO vasitəsilə qonşu ölkələr də daxil olmaqla, beynəlxalq ictimaiyyətdən təcili yardım tələb edilib. Podqoritsa və ətraf ərazilərdə vəziyyət ciddiliyini qoruyur.
Serbiya Daxili İşlər Nazirliyi Karadağdakı meşə yanğınlarına havadan müdaxilə üçün helikopter göndərdiyini açıqlayıb. Xorvatiyanın da yanğınsöndürmə təyyarəsi göndərdiyi qeyd edilib. Ötən gündən etibarən təsirli olan yüksək hava temperaturları səbəbindən Karadağda “qırmızı həyəcan” siqnalı verilib.
Qeyd edək ki, Xorvatiyanın sahil şəhəri Split yaxınlığında dünən başlayan genişmiqyaslı meşə yanğınının nəzarət altına alındığı, lakin 250 hektar ərazinin məhv olduğu bildirilib. Kosova Fövqəladə Hallar İdarəetmə Agentliyinin yazılı açıqlamasına görə, dünən ölkə ərazisində 51 yanğın aşkar edilib; onlardan 32-si nəzarətə alınsa da, 19-nun söndürmə işləri davam edir.
Albaniya Milli Mülki Müdafiə Agentliyi isə son 24 saatda ölkə üzrə 50 meşə yanğınının baş verdiyini, bunlardan 19-nun hələ də aktiv olduğunu açıqlayıb. Agentlik yanğınsöndürmə işlərinə 82 yanğınsöndürən maşın və 1080 nəfər heyətin cəlb olunduğunu bildirib. Albaniya Geoloji Elmlər İnstitutu isə İşkodra, Leş və Elbasan əyalətlərinin müəyyən bölgələrində yanğın riskinin "çox yüksək", ölkənin digər yerlərində isə "yüksək" olduğunu proqnozlaşdırıb. İnstitut, bu gün hava temperaturunun 41 dərəcəyə çatacağını gözlədiyini bildirərək, vətəndaşları daha diqqətli olmağa və yanğınları yerli orqanlara bildirməyə çağırıb. Balkan ölkələri Xorvatiya, Bosniya və Herseqovina, eləcə də Serbiya ərazilərində yüksək hava temperaturları ilə bağlı əhaliyə xəbərdarlıq edilib.
Oxucu Şərhləri
Bu paralelə baxdıqda iki əsas məqam diqqətimi çəkir. Birincisi, həm 2017-ci ildə, həm də hazırkı vəziyyətdə küləyin yanğınların yayılmasındakı rolu əsas amillərdən biri kimi göstərilir. Bu, göstərir ki, regionun coğrafi və iqlim şəraiti yanğın təhlükəsini artırır. İkincisi, hər iki halda yaşayış məntəqələrinin yanğın təhlükəsi altında olması problematikdir. Bu, yanğınların yalnız təbiətə deyil, həm də insan həyatına və mülkiyyətinə birbaşa təhdid yaratdığını göstərir.
Keçmiş hadisələrdən çıxarıla biləcək əsas dərs, ehtimal ki, yanğınların qarşısının alınması və onlara cavab verilməsi üçün daha sistemli və proaktiv tədbirlərə ehtiyac duyulmasıdır. Bu, o cümlədən yanğına davamlı meşəbəyi planlaması, yanğın baş verən zaman erkən xəbərdarlıq sistemlərinin gücləndirilməsi və yanğınsöndürmə qüvvələrinin təchizatının yaxşılaşdırılması kimi məsələləri əhatə edə bilər.
Hazırkı vəziyyət isə fərqli ola bilər, çünki iqlim dəyişikliyinin təsirləri daha da artmış ola bilər. Qlobal istiləşmənin güclənməsi ilə bərabər, quraqlıq dövrləri daha uzun və daha şiddətli ola, istilik dalğaları daha tez-tez təkrarlana bilər. Bu da yanğın riskini daha da artırır. Bu baxımdan, hər il təkrarlanan bu cür hadisələr təkcə mövsümi bir problem olmaqdan çıxıb, daha geniş miqyaslı iqlim dəyişikliyi kontekstində qiymətləndirilməli və strategiyalar da buna uyğunlaşdırılmalıdır. Beynəlxalq yardımın tələb olunması da bu təhlükənin regional səviyyədə həllinin çətin olduğunu göstərir.
Ancaq burada diqqət çəkilməli olan digər bir məqam isə, bu cür təbii fəlakətlərin davamlı bir iqtisadi modellə necə əlaqəli ola biləcəyidir. Məsələn, meşə ehtiyatlarının idarə olunması, sürdürülebilirlik və turizmə əsaslanan iqtisadiyyatın potensial təsirləri barədə də düşünmək lazımdır. Bu yanğınlar regional ekosistemlərin dayanıqlığına təsir etməklə yanaşı, ölkənin uzunmüddətli iqtisadi inkişaf planlarını da yenidən dəyərləndirməyə vadar edə bilərmi? Gələcəkdə belə fəlakətlərə qarşı daha effektiv hazırlıq məqsədilə, Monteneqro iqlim dəyişikliyinə uyğunlaşma strategiyalarını milli təhlükəsizlik və iqtisadi inkişaf siyasətlərinə necə daha dərin inteqrasiya edə bilər?
Karadağ hökumətinin beynəlxalq yardım çağırışı, ilk baxışda fəlakətin miqyasını və yerli resursların yetərsizliyini göstərir. Lakin bu cür qlobal çağırışların fonunda, yerli səviyyədə davamlı yanğınsöndürmə sistemlərinin, erkən xəbərdarlıq mexanizmlərinin və ictimai məlumatlandırma kampaniyalarının nə dərəcədə effektiv olduğu da düşünülməlidir. Digər ölkələrin təcrübələri göstərir ki, yanğınların yalnız fövqəladə hallar zamanı deyil, həm də ilin digər fəsillərində davamlı olaraq monitorinq edilməsi və qabaqlayıcı tədbirlər görülməsi uzunmüddətli perspektivdə daha məqsədəuyğundur. Məsələn, bəzi ölkələrdə meşələrin idarə edilməsində yerli icmaların da cəlb olunması, yanğınların qarşısını almaqda və ya onların yayılmasını məhdudlaşdırmaqda əhəmiyyətli rol oynayır.
Bu kontekstdə, Karadağın hazırkı vəziyyəti, ekoloji təhlükələrlə mübarizədə beynəlxalq həmrəyliyin vacibliyini vurğulamaqla yanaşı, həm də milli səviyyədə qabaqlayıcı strategiyaların gücləndirilməsinin zəruriliyini də ortaya qoyur. Belə halların təkrarlanmaması üçün beynəlxalq yardımın təkcə yanğın zamanı deyil, həm də sonrakı bərpa və adaptasiya proseslərində davamlı olaraq təmin edilməsi necə təşkil olunmalıdır?
Bununla belə, gəlin məsələnin bu tərəfini də nəzərə alaq: beynəlxalq yardıma müraciət etməzdən əvvəl, ölkə daxilində mövcud olan resursların və təcili müdaxilə mexanizmlərinin effektivliyi tam olaraq qiymətləndirilmişdirmi? Bəlkə də daxili koordinasiya və resursların daha məqsədyönlü istifadəsi ilə ilk mərhələdə müəyyən nəticələr əldə etmək mümkün ola bilərdi. Belə bir fəlakətlə mübarizədə ölkənin özünün hazırlıq səviyyəsi və davamlılıq strategiyaları da önəmli bir amildir.
Şərh Yaz