“Bu ətdən itimə apardım, itim belə yemədi” – Bakı İstintaq Təcridxanasının nəzarətçisi burada verilən əti itinə rəva görməsə də, Penitensiar Xidmət bunu dustaqlara rəva görür.
Nazirlər Kabinetinin 22 nömrəli qərarına əsasən, istintaq təcridxanalarında saxlanılan şəxslərə gün ərzində 100 qram balıq, 100 qram ət, 300 qram tərəvəz, 100 qram meyvə, 100 qram meyvə şirəsi, gündə 2 ədəd yumurta, 500 qram kartof və 120 qram müxtəlif yarmalar verilməlidir.
Bəs Bakı İstintaq Təcridxanasında saxlanılan şəxslərə hansı yemək və ərzaqlar verilir? Bu yeməklər nə qədər keyfiyyətlidir? “Abzas Media” əməkdaşları olaraq yeməkləri təftiş etmişik.
Gün ərzində 3 dəfə korpuslara konteynerlərlə yemək paylanılır. Təcridxanada bu konteynerlərə “balanda” deyirlər.
Həftənin ilk gününün səhər yeməyinə perlova kaşası (red.: arpa sıyığı) ilə başladıq. Yeməyi paylayan təsərrüfat işçisi ilə bir az söhbətləşdikdə aydın olur ki, heç kim bu yeməkdən götürmək istəməyib. Sıyıqdan götürdüm və dadına baxmağa cəhd etdim. Özümü nə qədər məcbur etsəm də, bir qaşığı tam yeyə bilmədim.
Həm dadı, həm qoxusu xoş olmayan bu yeməkdən başqa heç kimin götürməməsi anlaşılandır.
Günorta yeməyini soruşduqda işçi “ət sousu” dedi. Boşqabda gətirilənə isə daha çox “piy sousu” demək olardı. Alma böyüklüyündə piyin üzərində fındıq boyda ət var idi. Sousun içinə isə vermişel əvəzinə spagetti dənələri atılmışdı. Bir nəzarətçinin “Bu ətdən itimə apardım, itim belə yemədi” deməsi ətin keyfiyyəti haqqında yetərli təsəvvür yaradır. Nə əti olduğunu soruşduqda isə işçidən bir cavab ala bilmədim. “Özüm evimə əti haradan alıramsa, təcridxanaya da oradan alıram” – təcridxananın rəisi Elnur İsmayılov söhbət zamanı belə demişdi. Penitensiar Xidmətin tədarük etməli olduğu ərzaqları təcrid rəisi niyə alır, bu, anlaşılmır.
Axşam yeməyinə yenə perlova ilə davam edirik. Qaynadılmış perlova və üzərində qaynadılmış toyuq əti gəldi. Toyuq əti təmizlənmədiyindən yeyiləsi olmayan qara hissələri də boşqabdan boylanıb üzümüzə baxırdı.
Hər 2-ci gün səhər yeməyinə mannı kaşa (red.: irmik sıyığı) verilir. Təsərrüfat işçisinin iyrənmədən payladığı və kameraların götürdüyü 2 “balanda” yeməyindən biridir.
Naharda qarşımıza yaşıl noxud supu gəlir. Yaşıl noxud, kartof və sudan ibarət olan və çox da iştahaçıcı görünməyən bu yeməyin dadına baxmağa ürək etmirəm. Bu yeməyin verildiyi gün dustaqlar çəkinərək digər kameralardan kartof istəməli oldular.
Təcridxana rəhbərliyi şam yeməyinə təkcə suda qaynadılmış perlova verməyi və bununla günü yekunlaşdırmağı uyğun görüb. Heç kim istəmədiyi üçün “balanda” gəldiyi kimi dolu geri qaytarıldı.
3-cü gün səhər yeməyi gətirməsini xahiş etdikdə işçi üzünü turşudub “qreçka kaşasıdır e” (red.: qarabaşaq sıyığı) dedi. Otaq yoldaşım təəccüblə “qreçkanın da kaşası olur?” – deyə soruşdu. Kaşanı gördükdən sonra ikimiz də “kaş ki, olmasaydı” dedik. Qarabaşaqlar qəhvəyi rəngli mayenin içində üyüdülməmiş, bütöv halda idi.
3-cü gün bizim qreçka (red.: qarabaşaq) günümüzdür. Günorta yeməyinə üzərinə qaynadılmış və təmizlənməmiş toyuq əti qoyulmuş qreçka gətirildi. Həm toyuq, həm qreçka o qədər quru idi ki, 1 qaşığı çətinliklə çeynəyib uda bildim.
Təsərrüfat işçisinin iyrənmədən payladığı digər yemək də kartof soyutmasıdır. 3-cü günün menyusu kartof soyutması ilə yekunlaşır. Və beləcə həftənin digər günləri də eyni yeməklərlə davam edir. Bəzi günlər günorta verilən yemək yeyilmədikdə axşam həmin yemək yenidən gətirilir.
Qadınlar korpusunda daimi “balanda” gətirməyə ehtiyacı olan azı 5 kamera var. “Balanda”da yeyiləsi yemək olmayanda həmin gün nə yeyəcəklərinin qayğısı dustaqları bürüyür.
Ümumilikdə qarabaşaq sıyığı, ət sousu həftədə 3 dəfə, arpa sıyığı həftədə 4 dəfə, digər yeməklər isə həftədə 1 dəfə verilir. Bəzi günlər qarabaşaq sıyığı düyü sıyığı ilə, arpa sıyığı isə spagetti ilə əvəz edilir. Spagettini gördükdə nə yeməyi olduğunu, necə bişirildiyini heç cür başa düşmədik. Tomat pastası ilə qarışdırılmış suyun içində spagetti, kartof və qara ət parçaları var idi. İsti havalarda yeyiləsi olmasa da, yay və ya qış fərq etmədən hər həftə bu yeməklər təkrarlanır.
Təcridxananın menyusunda isə nə balıq, nə tərəvəz, nə meyvə, nə də siyahıda olan digər ərzaqlar var.
Hər gün 2 ədəd verilməli olan yumurta həftədə 1 ədəd verilir. Günə 40 qram verilməli olan şəkər tozu isə 1 həftəyə 40 qram verilir. Təcridxana rəhbərliyinə görə saxlanılan şəxslər 4 çay qaşığı şəkər tozu ilə 1 həftə idarə etməlidir.
Emaldan sonra çaydan geriyə qalan qırıntılar məhbuslara quru çay adı ilə verilir. Bu çay 45 dəqiqəyə dəm alır və dadsızdır. Hər gün 100 qram meyvə şirəsi verilməli olsa da, 4-5 aydan bir meyvə şirəsi əvəzinə meyvə aromalı su verilir. 2025-ci ildə yanvar ayından mart ayına qədər, 2 dəfə isə avqust ayında paylanılıb.
Nazirlər Kabinetinin qərarına görə, diabet xəstəliyi olan şəxslər üçün həkim tövsiyəsinə uyğun olaraq yeməklər hazırlanmalıdır. Qadınlar korpusunda kifayət qədər diabet xəstəliyi olan şəxs olsa da, yemək paylayan işçinin belə bir menyudan xəbəri yoxdur.
Bakı İstintaq Təcridxanasının təsərrüfat məsələləri üzrə müavini Qədim Qasımov Nazirlər Kabinetinin bu qərarını görəndə özündə saxlamaq üçün icazə istədi. İlk dəfə görürmüş kimi mal və məhsulları nəzərdən keçirdi. Məlum oldu ki, təcridxanada birbaşa işləcəyi sənəd bu olsa da, müavində yoxdur.
Rəis müavini balığın niyə verilmədiyi sualına cavab olaraq dedi ki, “yaydır, saxlanılan şəxslər zəhərlənməsinlər deyə, onları düşünürək vermirik”.
O zaman sual etdik ki, sizcə, dövlət məhbusları zəhərləmək üçün yay menyusuna balıq salıb?
Cavab susqunluqla keçdi. Görünür, müavin tək yayda yox, digər fəsillərdə də balıq verilmədiyindən xəbərsizdir. Burada saxlanıldığımız 1 il 8 ayda həbs edilmiş şəxslərə balıq məhsulu verildiyini görməmişik. Nə yay, nə qış, nə payız, nə də yazda...
Təcridxanada ilkdə 2 dəfə təkcə “balanda” götürən kameralara yox, bütün otaqlara yaxınlaşıb yemək təklif edirlər. Bu, Prezident İlham Əıiyevin doğum günü və keçmiş prezident Heydər Əliyevin vəfatı günündə olur. Həmin günlər qaralı aş dəmlənilir. Amma bunu da üsuluna uyğun etmirlər. ətin köhnəliyini bildirən qaralığı, düyünün bir-birinə yapışması gözə çarpır. Amma hər həftə kartof soyutması, qarabaşağın kulinariyada olmayan növlərindən yemək yeməyə məcbur dustaqlar üçün aş göydəndüşmə olur. Onlar ildə iki dəfə rahat yemək yeyirlər – bir İlham Əliyevin doğum günündə, bir də Heydər Əliyevin vəfatı tarixində.
Nərgiz Absalamova
Bakı İstintaq Təcridxanası
Oxucu Şərhləri
Şərh Yaz