Nazir müavini Xəzər dayazlaşması sürətlənir

Xəzər dənizi təhlükəli sürətlə geri çəkilir

Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirinin müavini Rauf Hacıyev Xəzər dənizinin su səviyyəsinin kəskin şəkildə azaldığını və sahil xəttinin geri çəkildiyini bildirib. Onun sözlərinə görə, bu proses onillərdir davam etsə də, son vaxtlar sürətlənməsi ciddi narahatlıq doğurur. Rauf Hacıyev son beş ildə dəniz səviyyəsinin 0,93 metr, son on ildə 1,5 metr, son otuz ildə isə 2,5 metr aşağı düşdüyünü qeyd edib. Hazırda bu azalma sürəti ildə 20-30 santimetr təşkil edir. Nazir müavini Rauf Hacıyev vurğulayıb ki, bu geri çəkilmə təbii şəraiti dəyişir, iqtisadi fəaliyyəti pozur və dayanıqlı inkişaf üçün yeni çətinliklər yaradır.

İqtisadiyyata və nəqliyyatda yaranan problemlər

Xəzər dənizində su səviyyəsinin aşağı düşməsi Bakı limanına daxil olan gəmilər üçün manevr çətinlikləri yaradır. Bu vəziyyət yükdaşıma imkanlarını azaldır və logistika xərclərini artırır. Bakı Beynəlxalq Dəniz Limanının direktoru Eldar Salahovun verdiyi məlumata əsasən, Dubəndi neft terminalı vasitəsilə neft və neft məhsullarının daşınması bu ilin ilk yarısında ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 880 min tondan 810 min tona enib. Salahov bu azalmanı su səviyyəsinin düşməsi ilə əlaqələndirib və limanın sabit fəaliyyətini təmin etmək üçün irimiqyaslı dərinləşdirmə işlərinin zəruriliyini vurğulayıb. 2024-cü ildə Dubəndi neft terminalında iri tankerlərin məhdudiyyətsiz hərəkətini təmin etmək məqsədilə 250 min kubmetrdən çox dərinləşdirmə həyata keçirilib. Aprel ayında Bakı Gəmiqayırma Zavodu yeni "İnşaatçı Soltan Kazımov" dərinləşdirmə gəmisinin inşasını başa çatdırıb. Bu gəmi limanın dibini 18 metrədək dərinləşdirməyə imkan verəcək ki, bu da Xəzər dənizində nəqliyyat imkanlarının qorunması üçün mühüm addımdır.

Çəkilmənin səbəbləri və beynəlxalq əməkdaşlıq

Azərbaycan rəsmiləri Xəzər dənizinə daxil olan suyun 80%-ni təmin edən Volqa çayı üzərində Rusiyanın bəndlər tikməsini problemin əsas səbəbi kimi göstərirlər. Bu məsələnin həlli üçün Rauf Hacıyevin Azərbaycanı təmsil etdiyi, Azərbaycan və Rusiya nümayəndələrinin iştirakı ilə işçi qrup yaradılıb. İlk dəfə aprel ayında toplanan bu qrup, sentyabr ayında məsələni izləmək və həll yolları tapmaq üçün nəzərdə tutulan birgə proqramı onlayn şəkildə təsdiqləməyi planlaşdırır.

Ekosistem və biomüxtəliflik üçün ağır nəticələr

Suyun geri çəkilməsi Xəzər dənizinin unikal ekosistemi üçün də ciddi təhlükə yaradır. Bataqlıqlar və qamışlıqlar məhv olur, bu da bəzi dəniz növlərinin yaşamını risk altına qoyur. Rauf Hacıyevin bildirdiyinə görə, ən böyük zərbəni kürüləri ilə məşhur olan və artıq nəsli kəsilmək təhlükəsi altında olan nərəkimilər alır. Onlar yay və payız yaşayış yerlərinin təxminən 45%-ni itirir və ənənəvi kürütökmə yerlərindən – çaylardan təcrid olunurlar. Xəzər dənizi suitiləri də oxşar vəziyyətlə üz-üzədir; dənizin sahəsinin kiçilməsi və şimalda çoxaldıqları mövsümi buzlaqların yoxa çıxması onların mövcudluğunu təhdid edir. Rauf Hacıyev əlavə edib ki, dəniz səviyyəsi 5 metr aşağı düşdükdə suitilər çoxalma yerlərinin 81%-ə qədərini itirir, 10 metrlik enmə ilə isə onlar demək olar ki, tamamilə münasib yerlərdən məhrum olurlar.

24 saat