İran ilə İsrail arasında baş vermiş 12 günlük hərbi qarşıdurmanın ardından Tehran, məhv edilmiş
hava hücumundan müdafiə sistemlərini bərpa etmək məqsədilə
Çindən yeni
hava müdafiə batareyaları əldə edib. Middle East Eye (MEE) nəşrinə danışan ərəb rəsmilər bu tədarükün 24 iyunda elan edilən atəşkəsdən sonra baş verdiyini bildiriblər.
Müdafiə İmkanlarının Bərpası Səyləri
Kimliyinin gizli qalmasını istəyən bir rəsminin sözlərinə görə, ABŞ-ın ərəb müttəfiqləri də
İranın müdafiə qabiliyyətini yenidən qurmaq səylərindən xəbərdar ediliblər. Ağ Evin də bu inkişaflarla bağlı məlumatlandırıldığı iddia edilir. Bu addımlar
İranın regional təhlükəsizlik sahəsindəki mövqeyini gücləndirməyə yönəlib.
Neft Müqabilində Raket Tədarükü
Rəsmilər neçə raket batareyasının təhvil verildiyini açıqlamasa da,
İranın Çindən gələn bu sistemləri neft müqabilində əldə etdiyi bildirilib. ABŞ Enerji İnformasiya Administrasiyası (EIA)
İranın neft ixracatının təxminən 90 faizinin
Çinə yönəldiyini qeyd edir. Qurumun hesabatında Tehranın ABŞ
sanksiyalarına baxmayaraq, Malayziya kimi ölkələri tranzit mərkəzi kimi istifadə edərək tədarüklərini davam etdirdiyi vurğulanmışdı.
Tehran-Pekin Əməkdaşlığı Dərinləşir
Regiondakı analitiklərin fikrincə, yeni tədarüklər
Çin ilə
İran arasında strateji əlaqələrin dərinləşdiyini nümayiş etdirir. Son həftələrdə İsrail
İranın ballistik raket buraxılış qurğularına hücum etmiş, bəzi yüksək rütbəli
İranlı hərbçi və alimləri hədəf almışdı. Lakin Tehran hökuməti bu hücumlara baxmayaraq, Təl-Əviv və Hayfadakı bəzi həssas hədəfləri vura bilmişdi.
Keçmişdəki Oxşar Təcrübələr
İran keçmişdə də
Çin ilə oxşar müdafiə əməkdaşlıqlarına imza atmışdı. 1980-ci illərdə
Çin istehsalı HY-2 "Silkworm" qanadlı raketləri Şimali Koreya vasitəsilə
İrana çatdırılmış, bu raketlər daha sonra Küveyti və bir ABŞ tankerini hədəf almaq üçün istifadə edilmişdi. 2010-cu ildə də
İranın Çindən HQ-9
hava hücumundan müdafiə sistemləri aldığı iddia edilmişdi.
Bu gün
İranın Rusiya istehsalı S-300 sistemləri ilə yanaşı, yerli istehsal Khordad seriyası və Bavar-373 kimi
batareyalara sahib olduğu məlumdur. Lakin bu sistemlərin İsrailin sahib olduğu ABŞ istehsalı F-35 qırıcılarına qarşı təsirinin məhdud olduğu qiymətləndirilir.
Çin,
hava hücumundan müdafiə sistemlərini yalnız
İrana deyil, Pakistan və Misir kimi region ölkələrinə də ixrac edir. Bu kontekstdə, HQ-9 və HQ-16 kimi sistemlər
Çinin regiondakı silah diplomatiyasında mühüm yer tutur.
Geosiyasi Yenidən Formalaşma Prosesi
İranlı mütəxəssislərin fikrincə, bu inkişaflar Tehranın yalnız hərbi deyil, geosiyasi mövqeyini də yenidən formalaşdırma prosesində olduğunu göstərir.
İranın Çin ilə qurduğu müdafiə körpüsü, regiondakı tarazlıqları uzunmüddətli dövrdə dəyişə biləcək yeni bir dövrün xəbərçisi ola bilər.
24 saat
