Netanyahu hansı cinayətlərə görə əfv olunmaq istəyir: Bu mümkündürmü

Binyamin Netanyahu İsrail Prezidentindən Əfv İstədi: Korrupsiya İttihamları Altında Beş İllik Məhkəmə

İsrailin Baş Naziri Binyamin Netanyahu bazar günü Prezident İshaq Hersoqa müraciət edərək, beş il davam edən rüşvət və fırıldaqçılıq ittihamları üzrə korrupsiya məhkəməsinə son qoyulması üçün ona əfv verilməsini istəyib. Netanyahu 2019-cu ildən bəri üç ayrı korrupsiya işi – İş 1000, İş 2000 və İş 4000 – ilə üzləşir ki, bunlar da rüşvət, fırıldaqçılıq və etimaddan sui-istifadə iddialarını əhatə edir.

Netanyahunun Əsas Müdafiəsi Nədən İbarətdir?

Baş Nazir Binyamin Netanyahu hər hansı bir qanunsuzluğu rədd edir və korrupsiya məhkəməsini "dərin dövlət" sui-qəsdi, rəqiblər və media tərəfindən siyasi motivli "cadugər ovu" adlandırır. O, həmçinin əfv edildiyi təqdirdə Yaxın Şərq üçün çətin bir dövrdə İsraili gücləndirə biləcəyini iddia edir. İsrail Baş Nazirinin bu müraciəti, ABŞ prezidenti Donald Trampın Hersoqa Netanyahunu əfv etməyə çağırmasından bir neçə həftə sonra gəlib. Netanyahunun Hersoqun ofisinə təqdim etdiyi 111 səhifəlik əfv xahişi Trampın əvvəlki müraciətinə istinad edir. Analitiklər və müşahidəçilər hesab edirlər ki, Binyamin Netanyahu məhkəmələrdən və mümkün məhkumiyyətdən yayınmaq səylərində mühasirəyə alınmış Qəzza zolağına qarşı İsrailin soyqırım xarakterli hücumunu uzadır və genişləndirir.

Günahı Boynuna Almadan Əfv Mümkündürmü?

Binyamin Netanyahu əfv xahişində günahını və ya qanunsuzluq etdiyini etiraf etmir. Müxalifət lideri Yair Lapid bildirib ki, Netanyahu "günahını etiraf etmədən, peşmanlığını bildirmədən və siyasi həyatdan dərhal uzaqlaşmadan" əfv edilə bilməz. Lakin hüquqi cəhətdən günahın etiraf edilməsi tələb olunmur. İsrail Demokratiya İnstitutunun tədqiqatçısı Dana Blander öz məqaləsində qeyd edib ki, əfv üçün heç bir hüquqi şərt yoxdur. Əfv müraciəti əvvəlcə Ədliyyə Nazirliyinin əfv şöbəsi tərəfindən nəzərdən keçiriləcək və onların rəyi Hersoqun ofisinə göndəriləcək. Prezident adətən nazirliyin tövsiyələrinə əməl etsə də, buna məcbur deyil. Hersoq daha əvvəl bildirmişdi ki, prokurorlar və Netanyahunun hüquq qrupu arasında danışıqlar yolu ilə həll bu hüquqi məsələni yekunlaşdırmaq üçün ən effektiv yoldur.

İsrail Liderləri və Xalqı Necə Reaksiya Verib?

İsraillilər bazar günü axşam Netanyahunun əfv müraciətinə qarşı Hersoqun Təl-Əvivdəki evinə yaxın ərazidə etiraz aksiyası keçirib. Etirazçılara müxalifət siyasətçiləri, o cümlədən Naama Lazimi də qoşulub. Hersoq və Netanyahu keçmiş siyasi rəqiblər olsalar da, yaxşı işgüzar münasibətlərə malikdirlər. Hersoqun ofisindən verilən açıqlamada əfv müraciətinə cavab olaraq deyilib: "Müvafiq bütün rəyləri aldıqdan sonra prezident müraciəti məsuliyyətlə və səmimiyyətlə nəzərdən keçirəcək." İsrail Demokratiya İnstitutunun prezidenti Yohanan Plesner Associated Press agentliyinə bildirib: "O, əsasən deyir ki, mən tamamilə günahsızam. Deməli, məsuliyyətin qəbul edilməsi yoxdur... bu, bütün ictimai xadimlərə və ictimai normalarımızın necə görünə biləcəyinə dair problemli bir mesaj verə bilər."

Binyamin Netanyahu Nəyə Görə İttiham Olunur?

Əsas ittihamları nəzərdən keçirək:

İş 1000, "Hədiyyələr İşləri"

Binyamin Netanyahu 2019-cu ildə, baş nazir olduğu dövrdə, 2014-2017-ci illərdə rabitə naziri vəzifəsində olarkən fırıldaqçılıq və etimaddan sui-istifadə ilə ittiham olunub. İttihamda deyilirdi ki, Netanyahu və həyat yoldaşı Sara, iki varlı iş adamından siyasi xidmətlər müqabilində təxminən 200.000 dollar dəyərində, o cümlədən şampan və siqar kimi dəbdəbəli hədiyyələr alıblar. Bu iş adamları israilli Hollivud film prodüseri Arnon Milchan və avstraliyalı milyarder Ceyms Parkerdir. Milchan 2020-ci ilin iyun ayında Netanyahuya hədiyyələr verdiyini ifadə edib. Parker də bu bahalı hədiyyələrin xərclərini Milchan ilə bölüşməkdə ittiham olunub. Netanyahu, Milchanın maraqlarını irəli sürərək, ABŞ rəsmiləri ilə lobbiçilik edərək ona ABŞ viza yenilənməsini təmin etməkdə ittiham olunur. O, həmçinin Milchan kimi xaricdəki israillilərə fayda verə biləcək vergi azadlığı qanununu irəli sürməkdə də günahlandırılır. Parkerə gəlincə, media xəbərlərində iddia olunurdu ki, o, İsraildə böyük investisiyalar edir və vəkilləri milyarder üçün İsrail vətəndaşlığı və ya rezidentliyi ilə maraqlanmışdılar ki, bu da ona vergi baxımından fayda verə bilərdi. Fırıldaqçılıq və etimaddan sui-istifadə üç ilə qədər, rüşvətxorluq isə 10 ilə qədər həbs cəzası və/və ya cərimə ilə nəticələnə bilər. Baş prokuror Aviçai Mandelblitin ittihamnamədən sonra verdiyi açıqlamaya görə, malların dəyəri təxminən 700.000 şekel (186.000 dollar) təşkil edib.

İş 2000, "Netanyahu-Mozes İşləri"

Bu işdə də Binyamin Netanyahu fırıldaqçılıq və etimaddan sui-istifadə ilə ittiham olunur. İddia olunur ki, o, Netanyahunu tənqid edən İsrailin gündəlik "Yedioth Ahronoth" qəzetinin nəzarətçi səhmdarı Aron Mozes adlı iş adamı ilə sövdələşmə aparıb. İddia edilən sövdələşmə, rəqib "Israel Hayom" qəzetinin böyüməsini yavaşlatmaq üçün qanunvericilik müqabilində Netanyahunun lehinə mətbuatda müsbət təbliğat aparmaq idi. "Israel Hayom" qəzetinin tirajını məhdudlaşdıracaq bir qanun layihəsi nəzərdən keçirilirdi. İttihamnamənin xülasəsində deyilirdi ki, iki kişi arasında "dərin rəqabətə" baxmayaraq, onlar 2008-2014-cü illər arasında üç seriya görüş keçiriblər. Bu görüşlər zamanı Binyamin Netanyahu və Mozes "ümumi maraqlarının irəlilədilməsi ilə bağlı müzakirələr aparıblar: cənab Netanyahunun 'Yedioth Ahronoth' media qrupunda aldığı təbliğatın yaxşılaşdırılması; və 'Israel Hayom' qəzetinə məhdudiyyətlərin tətbiqi", - ittihamnamədə qeyd olunub.

İş 4000, "Bezeq İşləri"

Bu işdə Binyamin Netanyahu, İsrailin telekommunikasiya şirkəti "Bezeq"ə tənzimləmə üstünlükləri verməkdə ittiham olunur ki, bu da şirkətin keçmiş sədri tərəfindən idarə olunan "Walla" xəbər saytında müsbət təbliğat müqabilində olub. Həmin dövrdə rabitə naziri olan Netanyahu, iddia olunanlara görə, "Bezeq"in sahibi, eyni zamanda "Walla" xəbər saytına nəzarət edən Şaul Eloviçə tənzimləmə faydaları verib. Bu faydalar arasında birləşmələr və maliyyə qazancları olduğu bildirilir. Bunun müqabilində Eloviç Netanyahunun və həyat yoldaşının lehinə təbliğat aparıb. İttihamnamənin xülasəsində deyilirdi: Binyamin Netanyahu "bir neçə dəfə cənab Eloviçlə bağlı tənzimləmə məsələləri ilə məşğul olmuş və cənab Eloviçin əhəmiyyətli maliyyə dəyəri olan mühüm iş maraqlarını irəli sürən xüsusi tədbirlər görmüşdür." Bu işdə fırıldaqçılıq və etimaddan sui-istifadə ilə yanaşı, Netanyahurüşvətxorluqda da ittiham olunub.

Digər İsrail Siyasətçiləri də Korrupsiyada İttiham Edilibmi?

1996-cı ildən bəri hər bir İsrail baş naziri korrupsiya araşdırmasına məruz qalıb. Bu, İsrailin siyasi tarixində təkrarlanan bir nümunədir.

1996-1999

Binyamin Netanyahu ilk baş nazirlik dövründə rüşvət sxemi və təsir alveri daxil olmaqla müxtəlif səbəblərə görə araşdırılıb.

1999-2001

Baş Nazir Ehud Barak qanunsuz kampaniya maliyyələşdirməsi, rüşvət və çirkli pulların yuyulması iddiaları ilə araşdırılıb.

2001-2006

Baş Nazir Ariel Şaron 1990-cı illərin sonlarında "Yunan Adası işləri" olaraq bilinən hadisədə yüz minlərlə dollar rüşvət almaqda ittiham olunub.

2006-2009

Baş Nazir Ehud Olmert Qüds meri olduğu dövrdə 430.000 dollar rüşvət almaqda təqsirli bilinib. O, 2016-cı ilin fevralında fırıldaqçılıq, etimaddan sui-istifadə, korporativ qeydləri saxtalaşdırma və vergi yayındırma cinayətlərinə görə həbs edilib.

2009-2021

Binyamin Netanyahu baş nazirliyə qayıtdı. Bu dövrdə o, yuxarıda qeyd olunan işlərlə ittiham olunsa da, ona qarşı açılan digər iki iş ləğv edilib. Bu hallara baxmayaraq, İsrailin hüquq sistemi bu cür məsələlərlə məşğul olmağa davam edir.

24 saat