Netanyahunun "Böyük İsrail" Açıqlamasına Ərəb Dünyasından Qınaq

Ərəb və Müsəlman Dünyasından Sərt Tənqid: İsrailin "Böyük İsrail" Baxışı Milli Təhlükəsizliyə Təhdiddir

Ərəb və müsəlman ölkələrindən ibarət geniş koalisiya İsrailin Baş Naziri Binyamin Netanyahunun "Böyük İsrail" vizyonuna dair verdiyi açıqlamaları kəskin şəkildə pisləyib. Bu bəyanatlar, adıçəkilən ölkələrin, o cümlədən Ərəb Dövlətləri Liqası, İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı və Körfəz Əməkdaşlıq Şurasının baş katiblərinin də imzaladığı birgə sənəddə "ən sərt şəkildə" qınanılıb. İsrailin i24NEWS kanalına verdiyi müsahibədə Netanyahunun "Böyük İsrail" konsepsiyası ilə bağlı suala "tamamilə" cavab verməsi və bu vizyona dərindən bağlı olduğunu bildirməsi narahatlıq doğurub. Ultranasionalist israillilər tərəfindən dəstəklənən bu konsepsiya, işğal altındakı İordan çayının qərb sahili, Qəzza, eləcə də Livan, Suriya, Misir və İordaniyanın bəzi hissələrinə iddiaları əhatə edən genişlənməçi bir baxış kimi qiymətləndirilir. Koalisiya, bu açıqlamaları beynəlxalq hüquq normalarına və stabil beynəlxalq münasibətlərin əsaslarına qarşı ciddi etinasızlıq, qabaqcıl və təhlükəli pozuntu kimi xarakterizə edib. Bəyanatda həmçinin vurğulanıb ki, bu addımlar Ərəb milli təhlükəsizliyinə, dövlətlərin suverenliyinə, regional və beynəlxalq sülh və təhlükəsizliyə birbaşa təhdid təşkil edir.

İsrailin İşğalçı Siyaətləri və Beynəlxalq Qanunlara Zidd Hərəkətləri

Ərəb və İslam ölkələri İsrailin Maliyyə Naziri Bezalel Smotrichin İordan çayının işğal altındakı qərb sahilində məskunlaşma fəaliyyətlərini davam etdirmək barədə verdiyi bəyanatı da qınayıb. Bəyanatda bu hərəkətin beynəlxalq hüququn kobud şəkildə pozulması və Fələstin xalqının 4 iyun 1967-ci il sərhədləri daxilində, paytaxtı işğal olunmuş Qüds olmaqla, müstəqil, suveren dövlət qurmaq hüququna açıq təcavüz olduğu qeyd edilib. Bildirilib ki, İsrailin işğal altındakı Fələstin əraziləri üzərində heç bir suverenliyi yoxdur. Smotrich daha əvvəl minlərlə yaşayış vahidinin təsdiqlənməsini nəzərdə tutan qanunsuz məskunlaşma layihəsini irəli sürəcəyini, bunun "Fələstin dövləti ideyasını dəfn etmək" məqsədi daşıdığını bildirmişdi. Keçən ilin sentyabr ayında Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Assambleyası (BMT BA) böyük səs çoxluğu ilə İsrailin Fələstin ərazilərini 12 ay ərzində qeyri-qanuni işğalına son qoymasını tələb edən qətnamə qəbul etmişdi. Bu qətnamə, BMT-nin ən yüksək məhkəməsi olan Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsinin İsrailin Fələstin ərazilərində mövcudluğunun qanunsuz olduğu və sona çatmalı olduğu barədəki məşvərət rəyini də dəstəkləyirdi. 2024-cü ilin yanvarında Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsi İsrailin "soyqırım törədə biləcəyini" bildirmişdi. Cənubi Afrika tərəfindən qaldırılan iş üzrə məhkəmənin yekun qərarı hələ elan edilməyib.

Qəzzada Dəhşətli Vəziyyət və Məcburi Köçkünlük Təhdidi

Netanyahu və Smotrichin bu açıqlamaları İsrailin Qəzzada davam edən dağıdıcı müharibəsi fonunda verilib. Bu müharibə nəticəsində bölgədə ən azı 61,827 insan həlak olub, 155,275 nəfər isə yaralanıb. Keçən həftə İsrailin Təhlükəsizlik Kabineti Netanyahunun Qəzza şəhərini tamamilə işğal etmək planını təsdiqləyib. Netanyahu həmçinin i24NEWS-a verdiyi müsahibədə fələstinlilərin Qəzzanı tərk etməsinə "icazə verilməsi" çağırışlarını təkrarlayaraq, "biz onları qovmuruq, sadəcə getmələrinə icazə veririk" deyib. Kampaniyaçılar Netanyahunun "tərk etmə" sözünü Qəzzanın etnik təmizlənməsi üçün bir evfemizm kimi qiymətləndirib. 2.1 milyon insanın yaşadığı Qəzzanın əhalisinin əksəriyyəti 1948-ci ildə "Nəkbə" (fəlakət) zamanı 700 mindən çox fələstinlinin indiki İsrail dövlətinə çevrilən ərazilərdən didərgin salınan qaçqınlar və onların nəsilləridir. Qəzzadan kənara köçkün düşmüş insanların, o cümlədən ABŞ prezidenti Donald Trampdan gələn çağırışlar, fələstinlilər arasında məcburi köçkünlük qorxularına və beynəlxalq ictimaiyyətin qınağına səbəb olub. Şənbə günü yayımlanan bəyanatlarında İslam ölkələri İsrailin Qəzzadakı təcavüz, soyqırım və etnik təmizləmə cinayətlərini "rədd və qınadıqlarını" bir daha təsdiqləyib, eyni zamanda bölgədə atəşkəsə nail olunmasının və "İsrailin soyqırım silahı kimi istifadə etdiyi sistematik aclıq siyasətini dayandırmaq üçün humanitar yardıma maneəsiz çıxışın təmin edilməsinin" zəruriliyini vurğulayıb. Onlar həmçinin Fələstin ərazilərində Fələstin xalqının hər hansı formada və hər hansı bəhanə ilə köçkün düşürülməsini "tamamilə və qəti şəkildə rədd etdiklərini" bəyan edib, beynəlxalq ictimaiyyəti İsrailə təzyiq göstərərək təcavüzünü dayandırmağa və Qəzza zolağından tamamilə çıxmağa çağırıblar.

24 saat