Ölüm, yoxsa ərzaq: Qəzzada yardım mərkəzlərində qətliam

Qəzzada Yardım Axtarışında Həlak Olanlar

Xan Yunis, Qəzza – Cənubi Qəzzadakı Nasser Xəstəxanasının həyətində oğlu Əhmədin güllə yarasından deşik-deşik olmuş cəsədini görən Əsmaxan Şaat kədərdən sarsılaraq yerə yıxıldı. Onun nalələri havada əks-səda verdi, səsi şok və qəm-qüssədən boğulurdu.

O, 23 yaşlı oğlunun üzünü, əllərini və ayaqlarını öpərək ağlayırdı. Digər altı övladı və qohumları onu saxlamağa çalışsa da, onları itələdi.

“Məni onunla buraxın. Məni onunla buraxın,” deyə qışqırdı. “Əhməd yenidən danışacaq. O mənə dedi ki, “Ana, mən ölməyəcəm. Rafahdakı yardım mərkəzindən sənə nəsə gətirəcəm.”

Əhməd cümə axşamı sübh tezdən al-Mavasi şəhərindəki məcburi köçkün ailəsinin sığınacağından ərzaq toplamaq üçün çıxmışdı. O, bir daha qayıtmadı.

Onun əmisi oğlu Mazen Şaat da onunla idi. Mazen bildirib ki, Əhməd ABŞ-ın dəstəklədiyi Qəzza Humanitar Fondu (GHF) yardım paylama mərkəzinin yaxınlığında İsrail qüvvələri kütləyə atəş açanda qarnından güllə yarası alıb. Digərləri də ölüb və yaralanıb.

Cəmi bir ay ərzində, Qəzza hökumətinin Media Ofisinin məlumatına görə, GHF yardım paylama məntəqələrinin yaxınlığında İsrail atəşi nəticəsində 600 Fələstinli həlak olub, 4200-dən çoxu isə yaralanıb. Bu mərkəzlərdə ölüm halları demək olar ki, hər gün artır. Birləşmiş Millətlər Təşkilatı agentliklərini yan keçərək ABŞ tərəfindən asanlaşdırılan bu "xilaskar nöqtələr" bunun əvəzinə ölümcül boğuntu nöqtələrinə çevrilib.

İnsan haqları təşkilatları və BMT rəsmiləri GHF modelini hərbiləşdirilmiş, təhlükəli və qanunsuz kimi tənqid ediblər. İsrailin Haaretz qəzetinin cümə günü dərc etdiyi hesabatda, İsrail ordusunun əsgərlərinin heç bir təhdid olmasa belə, silahsız kütlələrə atəş açmaq əmri aldıqları qeyd edilib.

Əsmaxanın kədəri qəzəbə çevrildi: “Oğlumun yemək gətirmək üçün getdiyinə görə ölməsi məqbuldurmu? Azad adlanan dünya haradadır? Bu işgəncə nə vaxta qədər davam edəcək?”

Qəzzanın 2 milyonluq əhalisi, 21 aylıq amansız bombardman və köçkünlükdən əziyyət çəkərək aclıq həddinə çatdırılıb. İsrailin martın 2-dən bəri nəzarət etdiyi keçid məntəqələrindən yalnız cüzi miqdarda humanitar yardım ləvazimatının keçməsinə icazə verilirdi.

"Siz Lazımsınız, Yemək Yox"

Nasser Xəstəxanasının morqunun içərisində, Əhmədin uzandığı yerdən çox da uzaqda olmayan 25 yaşlı Şirin, 29 yaşlı həyat yoldaşı Xəlil əl-Xatibin cəsədinin üzərinə yıxıldı. O, hönkürtü ilə ağlayırdı, çətinliklə ayaq üstə dayana bilirdi.

“Xəlil, qalx. Oğlun Ubeydə səni gözləyir,” deyə qışqırdı. “Bu səhər ona dedim ki, “Ata tezliklə qayıdacaq.” Bizə yemək lazım deyil – bizə siz lazımsınız.”

Xəlil də al-Mavasidən humanitar yardım axtarışında çıxmışdı. Qayınatası Yusif ər-Rumeylat dedi ki, Xəlil İsrail tanklarından qaçmağa diqqət edirdi və hədəf alınacağını heç gözləmirdi.

“O, incə qəlbli bir adam idi,” Yusif dedi. “Hər şeyin ölümcül hala gəldiyi bir yerdə təhlükəsizliyindən narahat idi, buna görə də uşaqları üçün heç nə təmin edə bilmirdi. Cəmi beş yaşı tamam olan oğlu Ubeydə çörək və ya düyü istəyərdi. Müharibənin ilk günlərində doğulmuş körpəsi üçün süd tapa bilmədiyi üçün ağlayırdı.”

“Onlar bizim çarəsizliyimizdən istifadə edirlər,” Yusif acı dillə dedi. “Bir kişi üçün ailəsini təmin edə bilməməkdən daha ağrılı heç nə yoxdur. Bu yerlər indi ölüm tələləridir. Bu, humanitar yardım deyil. Bu, məhvetmədir.”

Yusif bildirdi ki, ailə, bir çox digərləri kimi, yeni humanitar yardım mexanizminə bütün etibarını itirib. “Bu qana bulaşmış yardımı istəmirik. BMT sisteminə qayıtmağımıza icazə verin. Heç olmasa yemək almağa çalışarkən öldürülmürdük.”

Aclıq, Çarəsizlik və Ölüm

GHF, İsrailin koordinasiyası ilə may ayında işə salınıb və birbaşa cənubi Qəzzaya ərzaq çatdırmaq məqsədi daşıyır. Lakin, onun çatdırılmaları BMT-nin Fələstinli qaçqınlar üzrə agentliyi UNRWA kimi ənənəvi humanitar yardım qurumları vasitəsilə həyata keçirilmir. İsrail UNRWA-nı – qəti sübut təqdim etmədən – HƏMAS-la əlaqədə olmaqda ittiham edib. Tənqidçilər bu istisnanın nəzarət, koordinasiya və təhlükəsizliyin pozulmasına səbəb olduğunu bildiriblər.

İsrail yardım çatdırılmalarını asanlaşdırdığını və yalnız qəbul edilmiş təhdidləri hədəf aldığını söyləsə də, şahid ifadələri və hesabatlar tamamilə fərqli bir mənzərə çəkir.

Rafahdan al-Mavasiyə köçmüş 31 yaşlı Mustafa Nabil Əbu Eid, dostu 39 yaşlı Abdullah Əbu Qali ilə birlikdə Rafah paylama nöqtəsindən qayıdırdı. Onlar kürək çantalarında bir neçə kisə makaron, düyü və mərci daşıyırdılar.

Mustafa bu səfəri “ölüm səfəri” kimi təsvir etdi.

“Biz zonanın kənarına çatmaq üçün təxminən 2 km piyada gedirik,” dedi. “Sonra bəzən saatlarla tankların geri çəkilməsini gözləyirik. Onlar geri çəkildikdə, açıq ərazidə qaçırıq. Yemək alacağıq, yoxsa öldürüləcəyik, bilmirsən.”

O, tez-tez niyə hələ də insanların getdiyini soruşduğunu söylədi.

“Başqa seçim yoxdur. Çadırlarda qalsaq, aclıqdan, xəstəlikdən, bombardmandan ölürük. Getsək, ölə bilərik, amma uşaqlarımız üçün nəsə də gətirə bilərik.”

Mustafanın beş övladı var. Ən böyüyü, Saba, 10 yaşındadır. Ən kiçikləri – əkizlər Hur və Nur – cəmi üç yaşları tamam olub.

“Onlar aclıqdan ağlayırlar. Mən dözə bilmirəm. Biz ölüm vasitəsilə həyat axtarırıq.”

Ölüm Tələsi Paylanması və Hesabat Tələbi

Humanitar yardım agentlikləri Qəzzanın bəzi hissələrində aclığın artıq mövcud olduğu barədə xəbərdarlıq ediblər. İnteqrasiya Edilmiş Ərzaq Təhlükəsizliyi Faza Təsnifatı (IPC) iyun ayında bütün əhalinin kəskin ərzaq çatışmazlığı ilə üz-üzə olduğunu və bir milyondan çox insanın aclıq təhlükəsi ilə üz-üzə olduğunu bildirdi. Uşaqlar qidalanma və susuzluqdan ölürlər.

UNRWA-nın əməliyyatları ciddi şəkildə məhdudlaşdırıldığı və GHF-nin məhdud, qeyri-sabit və təhlükəli ərzaq təminatı təklif etməsi ilə, çarəsiz mülki əhalinin əsas ehtiyacları üçün həyatlarını riskə atmaqdan başqa az seçimi qalır. Bu vəziyyət, xüsusilə Qəzza zolağındakı vəziyyəti daha da gərginləşdirir.

Amerika-İsrail humanitar yardım təşəbbüsü mayın 27-də başlayandan bəri, Qəzza hökumətinin məlumatına görə, yardım zonalarının yaxınlığında 39 nəfər itkin düşmüş, ölmüş və ya nəzərə alınmamış sayılır. Bəziləri adsız məzarlarda dəfn edilib və ya xarabalıqlar altında, yaxud əlçatmaz ərazidə qalıb.

Yardım mərkəzlərində mülki əhaliyə qarşı sistematik hücumlar, beynəlxalq hüquq mütəxəssisləri və insan haqları təşkilatlarına görə, hərbi cinayət hesab oluna bilər. Beynəlxalq humanitar yardım hüququna əsasən, münaqişə tərəfləri mülki əhalinin qorunmasını və humanitar yardımın maneəsiz çatdırılmasını təmin etməlidirlər.

“Mülki əhaliyə və mülki obyektlərə, o cümlədən yardım işçilərinə və paylama məntəqələrinə qəsdən edilən hücumlar qəti qadağandır,” BMT-nin Humanitar Yardım Məsələlərinin Koordinasiyası Ofisi iyun bəyanatında bildirib.

Lakin Şaatlar və Xatiblər kimi ailələr üçün hüquqi təsnifatlar az təsəlli verir.

Əsmaxan bir ümidə sarılır – oğlunun adının unudulmaması ümidinə.

“O, sadəcə ailəsini doyurmaq istəyirdi,” dedi. “O, heç bir səhv etməmişdi. Onlar onu həyatının heç bir əhəmiyyəti yoxmuş kimi öldürdülər. Dünyaya deyin: Biz rəqəm deyilik. Biz insanlarıq və Qəzzada acından ölürük.”

24 saat