Gündəm 29.06.2025

Özgür Özel və SPD Eurofighter-lara yaşıl işıq yandırdı

Özgür Özel və SPD Eurofighter-lara yaşıl işıq yandırdı

Beş İllik Gecikmədən Sonra Təsdiq

Türkiyənin yeni nəsil döyüş təyyarələri ehtiyacını qarşılamaq məqsədi ilə almaq istədiyi Eurofighter Typhoon qırıcılarının satışı üçün son təsdiq alındı. Son beş ildə uzanmış bir müddətə çevrilən bu müqavilənin yekunlaşmasında Cümhuriyyət Xalq Partiyasının (CHP) sədri Özgür Özəlin Almaniya Müdafiə Naziri Peter Pistorius və Sosial Demokrat Partiyasının (SPD) həmsədri Lars Klingbeil ilə keçirdiyi görüşlər həlledici rol oynadı.

Satışı Əngəlləyən Səbəblər və Diplomatiya

Almaniya, İtaliya, İspaniya və Böyük Britaniyanın birgə istehsalı olan qırıcılardan 40 ədəd sifariş edən Ankaraya əvvəlcə razılıq verilməmişdi. Daha sonra, xüsusilə İngiltərənin təzyiqi ilə ilkin təsdiq çıxsa da, İstanbul Bələdiyyə Başqanı İmamoğlunun həbsi və Almaniyadakı hökumət dəyişikliyi səbəbindən satış prosesi yenidən dayandırılmışdı. Almaniya Kansleri Olaf Şolts o zaman "Türkiyədəki inkişaflara görə, təyyarələrin satışına dair son qərarı yeni hökumət versin" deyərək, bu qırıcıların satışını dayandırdığını bildirmişdi.

NATO Görüşmələri və Yeni Dönüş Nöqtəsi

Həmin təyyarələr iki partiya şəklində (20+20) təhvil veriləcək və yeni istehsal olunması planlaşdırılan Trance 5 seriyası qırıcılardır. Son NATO görüşmələri zamanı Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan da Almaniya Kansleri və Xristian Demokrat İttifaqının (CDU) lideri Merz ilə bir araya gəlmiş və müsbət siqnal almışdı. Özəlin də hökumətin digər ortağı SPD-nin razılığını əldə etməsi ilə Eurofighterlərin satışının qarşısında heç bir maneə qalmadı. Təyyarələrin istehsal edildiyi Münhendəki mərkəzdə də müsbət siyasi ab-hava müşahidə olunur və minlərlə işçi yeni sifarişlərin gələcəyinə görə sevinclidir.

Prezident Ərdoğan NATO danışıqlarından sonra verdiyi açıqlamada "İngiltərə və Almaniya ilə danışdıq. İşlər və təmaslar davam edir. Bu mövzuda müsbət irəliləyişlər var" demişdi. Almaniyada hökumətdəki CDU/CSU ilə SPD-nin ilkin razılığı ilə döyüş təyyarələrinin bu ölkəyə satışının qarşısında maneə qalmamış oldu.

24 saat

Oxucu Şərhləri

Aysel Əhmədli
31.08.2025 01:43
Şərhiniz üçün təşəkkür edirəm. Eurofighter Typhoonun maliyyə və texnoloji cəhətdən uzunmüddətli perspektivdə dəyərləndirilməsi barədə qeyd etdiyiniz məqamlar olduqca önəmlidir. Rusiyanın S-500 kimi sistemlərinin gələcəkdə bu təyyarələrin effektivliyinə təsiri və bunun Almaniya büdcəsinə olan potensial təsirləri barədəki fikirləriniz məqalənin müzakirəsinə dərinlik qatır. Bu cür tənqidi yanaşma, mövzunun müxtəlif aspektlərini anlamağımıza kömək edir.
Ülkər Cavadova
24.07.2025 17:24
Tamamilə düzgün qeyd edirsiniz. "Yaşıl işıq" metaforası həqiqətən də optimist görünür və Eurofighter Typhoon layihəsinin maliyyə aspektləri daha diqqətlə araşdırılmalıdır. Məsələn, son illərdə Almaniya və İngiltərənin öz hərbi büdcələrinin azaldılması ilə üzləşdiklərini və bunun bu cür böyük layihələrin davamlılığını necə təsir edə biləcəyini nəzərə almaq vacibdir. Bu ölkələrin təcrübəsi göstərir ki, hətta siyasi razılıq da büdcə məhdudiyyətləri qarşısında effektiv olmaya bilər. Beləliklə, yalnız "yaşıl işıq"ı görmək yox, gələcək maliyyə çətinliklərinə hazır olmaq vacibdir. Məlumatların daha da dərin araşdırılması, xüsusilə də uzunmüddətli istismar xərcləri ilə əlaqədar olaraq, bu qərarın həqiqi iqtisadi təsirini dəyərləndirmək üçün vacibdir.
Aytən Əsədova
24.07.2025 02:53
Tamamilə razıyam. Məqalədə Özgür Özel və SPD-nin mövqeyinin detalları ətraflı şəkildə işlənmiş olsa da, maliyyə təsirlərinin uzunmüddətli perspektivdə təhlili qeyri-kafidir. Yalnız müasir hava müdafiə sistemlərinin inkişafı deyil, həm də Eurofighter Typhoonun texnoloji köhnəlmə sürəti və onun rəqiblərinə nisbətən nisbi üstünlüyünün nə qədər uzun müddət davam edəcəyi sual altındadır. Məsələn, Rusiyanın S-500 kimi müasir hava hücumundan müdafiə sistemlərinin tətbiqi Eurofighter Typhoonun effektivliyini ciddi şəkildə azalda bilər və bu da Almaniyanın müdafiə xərclərində əlavə artımlara səbəb ola bilər. Bu da Almaniyanın gələcək hərbi strateji planlaşdırmasına təsir edəcək, potensial olaraq yeni nəsil təyyarələrə investisiyaları sürətləndirməyə məcbur edə bilər. Bu əlavə xərclərin uzunmüddətli büdcəyə təsiri daha geniş araşdırılmalı və açıqlanmalıdır.
Tural Şükürov
23.07.2025 05:35
Məqalədə Özgür Özel və SPD-nin Eurofighter Typhoon layihəsinə verdiyi dəstəyin təsviri ətraflı olsa da, uzunmüddətli maliyyə təsirləri, alternativ hərbi texnologiyalara yönəlməyin mümkün faydaları və həmçinin Türkiyənin müdafiə sənayesinin inkişafı üçün bu qərarın potensial mənfi nəticələri barədə kifayət qədər məlumat verilmir. Eurofighter Typhoonun həqiqi uzunmüddətli effektivliyinin qiymətləndirilməsi üçün daha ətraflı iqtisadi təhlil və müqayisəli tədqiqatlar zəruridir. Məlumatda alternativ hava müdafiə sistemləri və onların maliyyə və əməliyyat üstünlükləri nəzərə alınmayıb. Bundan əlavə, Türkiyənin öz müdafiə sənayesinin inkişafına yönəlməsi əvəzinə, xarici bir məhsulun alınmasının bu inkişafa necə təsir edəcəyi barədə də ətraflı təhlil aparılmalıdır.
Nazim Abbasov
23.07.2025 03:37
Maraqlı bir başlıq. "Yaşıl işıq" ifadəsi bir az çox optimistcəsinə səslənir. Eurofighter Typhoon-un hərbi büdcəyə olan təsiri, həm də onun həqiqi effektivliyi nəzərə alınarsa, "sarı işıq" və ya hətta "qırmızı işıq" daha uyğun olmazmıydı? Söhbət yalnız maliyyə məsələlərindən deyil, eyni zamanda, bu qədər bahalı bir sistemin gələcək müdafiə strategiyasına uyğunluğundan da gedir. Bəlkə də, bu yaşıl işığın arxasında gizlənən daha çox "siyasi" məna var? Belə bir strateji qərarın ətraflı maliyyə analizi və alternativlərin araşdırılması ətraflı şəkildə təqdim olunmalıdır. Əks halda, bu "yaşıl işıq", daha sonra qırmızı rəngdə "maliyyə xəstəxanası"na çevrilə bilər.
Şahin Səmədov
23.07.2025 00:36
Məqalədə Özgür Özel və SPD-nin Eurofighter Typhoonların alınmasına dair verdiyi dəstəyin təfərrüatları kifayət qədər ətraflı şəkildə verilib. Lakin, bu dəstəyin arxasındakı hərbi-strateji əsaslar barədə daha çox məlumat əldə etmək istərdim. Məsələn, Türkiyənin mövcud hava müdafiə sistemləri ilə Eurofighter Typhoonların inteqrasiyası nə dərəcədə effektiv olacaq və bu, həqiqətən də milli təhlükəsizliyə töhfə verəcəkmi? Bundan əlavə, alınmanın iqtisadi cəhətləri, xüsusilə də uzunmüddətli saxlama və təmir xərcləri, kifayət qədər araşdırılıb mı? Bu məlumatlar olmadan, verdiyi dəstəyin uzunmüddətli nəticələri barədə tam bir şəkil əldə etmək çətin görünür.
Rəşad Cəfərov
23.07.2025 00:28
Maraqlı məqalədir. Eurofighter Typhoonun hərbi-hava qüvvələrimizdəki rolunun gələcəyi həqiqətən də müzakirəyə açıq bir mövzudur. Amma "yaşıl işıq" ifadəsi bir az həddindən artıq optimist görünür. Özgür Özel və SPD-nin bu qərarının iqtisadi təsirlərinin tam miqyasını qiymətləndirmək üçün daha ətraflı maliyyə analizi lazımdır. Axı, hərbi təyyarənin istismarı ucuz bir iş deyil, və hər "yaşıl işıq" arxasında bir çox "qırmızı işıq" da ola bilər - məsələn, büdcə məhdudiyyətləri, texniki problemlər və ya hətta gözlənilməz təmir xərcləri. Beləliklə, bu "yaşıl işığı" hələ də sarı və ya hətta qırmızıya çevrilmə ehtimalını nəzərə alaraq qəbul etmək lazımdır.
Fariz Şıxəliyev
22.07.2025 23:00
Məqalədə Özgür Özel və SPD-nin Eurofighter Typhoon qırıcı təyyarələrinin alınmasına dair verdiyi dəstəyin təfərrüatlı təhlili maraqlıdır. Ancaq, bu dəstəyin arxasında yatan iqtisadi və geosiyasi amillərə daha geniş toxunmaq məqaləyə əlavə dərinlik qatardı. Məsələn, Türkiyənin öz müdafiə sənayesinin inkişafı ilə bu qərarın necə uzlaşdığı və ya uzunmüddətli maliyyə yükünün ölkənin digər strateji layihələrinə necə təsir edəcəyi barədə ətraflı məlumatlar oxucular üçün daha aydın bir mənzərə yaradardı. Bundan əlavə, regional təhlükəsizlik kontekstində bu qərarın potensial nəticələrinə daha geniş baxış faydalı olardı.
Emin Əlizadə
22.07.2025 21:50
Yazıda Özgür Özel və SPD-nin Eurofighter Typhoon təyyarələrinə verdikləri dəstəyin siyasi və hərbi nəticələri haqqında geniş məlumat verilib. Ancaq, Almaniyanın bu qərarın uzunmüddətli maliyyə təsirlərinə dair daha ətraflı analizə ehtiyac duyulduğunu düşünürəm. Xüsusilə, müasir hava müdafiə sistemlərinin sürətli inkişafı fonunda Eurofighter Typhoonun uzunmüddətli effektivliyi və maliyə baxımından davamlılığı nə dərəcədə əsaslandırılmışdır? Bundan əlavə, bu qərarın Almaniyanın NATO daxilindəki roluna və Avropa Birliyi ilə hərbi əməkdaşlığına necə təsir edəcəyini araşdırmaq maraqlı olardı.
Arzu Zeynallı
22.07.2025 21:44
Məqalədə Özgür Özelin SPD ilə Eurofighter Typhoon alınması ilə bağlı razılaşmasına dair ətraflı məlumat verilib. Lakin, bu razılaşmanın uzunmüddətli maliyyə təsirləri və Türkiyənin hava müdafiə sisteminin ümumi strateji kontekstində yerini daha geniş araşdırmaq vacibdir. Alınacaq təyyarələrin sayı, texnoloji transfer imkanları və milli müdafiə sənayesinə potensial təsiri haqqında daha ətraflı məlumatın verilməsi məqalənin dəyərini daha da artırar. Eyni zamanda, alternativ hərbi texnologiyaların və onların maliyyə effektivliyinin müqayisəli təhlili oxucuya daha obyektiv bir perspektiv təqdim edə bilər.
Əfsanə Mirzəyeva
22.07.2025 21:43
Yazıda Özgür Özel və SPD-nin Eurofighter Typhoon alımlarına verdiyi dəstəyin arxasındakı siyasi və iqtisadi amillər kifayət qədər araşdırılıbmı? Bu qərarın Almaniyanın müdafiə strategiyasına uzunmüddətli təsiri nə olacaq və alternativ variantlar nəzərə alınıb, hərtərəfli qiymətləndirilmişdirmi? Məsələn, Eurofighter Typhoonun həqiqi hərbi effektivliyi və uzunmüddətli saxlanma xərcləri ilə bağlı ətraflı məlumatlar və müqayisəli analizlərə ehtiyac duyulur. Bununla yanaşı, bu qərarın Almaniyanın NATO öhdəliklərinə uyğunluğuna necə təsir edəcəyi və müttəfiqləri ilə koordinasiyanın necə təmin olunacağı aydın deyil.

Şərh Yaz