Kürdüstan Fəhlə Partiyası (PKK), Türkiyə dövlətinə qarşı dörd onillik silahlı mübarizəni sona çatdıraraq, silahsızlanma istiqamətində ilk addımlarını atmağa başlayıb. Bu münaqişə nəticəsində 40 mindən çox insan həlak olub.
Cümə günü İraqın şimalındakı Kürd regionunda kiçik bir mərasim keçirilib. Burada 20-30 qrup döyüşçüsü silahlarını heç bir hökumətə və ya səlahiyyətli orqana təhvil vermək əvəzinə, məhv etməyi planlaşdırır. Bu simvolik proses yüksək təhlükəsizlik şəraitində həyata keçirilir və yay boyunca davam edəcəyi gözlənilir.
Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan bu inkişafı alqışlayaraq, bunu “ölkəmizin ayaqlarına bağlanan qanlı zəncirləri tamamilə qoparıb atmaq” kimi qiymətləndirib. Ərdoğan həmçinin qeyd edib ki, bu addım bütün bölgəyə fayda verəcək.
Bu addım PKK-nın may ayında silahlı mübarizəni dayandıracağını elan etməsindən sonra atılır.
Tarixinin böyük hissəsində bu təşkilat Türkiyə, Avropa İttifaqı və ABŞ tərəfindən “terrorçu” qrup kimi qəbul edilib.
1984-2024-cü illər arasında 40 mindən çox insan həlak olub, minlərlə kürd Türkiyənin cənub-şərqindəki zorakılıqlardan şimala doğru şəhərlərə köç edib.
Qrupa bağlı Firat Xəbər Agentliyi tərəfindən iyun ayında çəkilən və bu həftə yayımlanan videoda, həbsdə olan lider Abdullah Öcalan bu anı “silahlı münaqişə mərhələsindən demokratik siyasət və hüquq mərhələsinə könüllü keçid” kimi təsvir edərək, onu “tarixi qazanc” adlandırıb.
Öcalan 1999-cu ildə ələ keçirildiyi vaxtdan bəri Türkiyədəki İmralı adasında təkbaşına saxlanılır. Həbsdə olmasına baxmayaraq, o, qrup və bölgədəki digər qolları üçün simvolik fiqur olaraq qalır.
Silahsızlanma prosesi Türkiyənin Kürd DEM partiyasının üzvləri, eləcə də Türkiyə mediası tərəfindən yaxından izlənilir. Sonrakı mərhələlər Türkiyə, İraq və İraqın şimalındakı Kürd Regional Hökuməti arasında koordinasiya ilə müəyyən edilmiş yerlərdə həyata keçiriləcək.
Münaqişənin təsiri təkcə Türkiyədə deyil, qonşu ölkələrdə, xüsusilə İraq, Suriya və İranda da dərindən hiss olunub. Bu ölkələrdə təşkilat və onunla əlaqəli qruplaşmaların fəaliyyəti mövcuddur.
"Əgər PKK getsə, artilleriya atəşi olmaz"
Döyüşlərin tez-tez yayıldığı Şimali İraqda mülki əhali ehtiyatla da olsa, ümidlidir.
Əl-Cəzirənin müxbiri Mahmud Abdelvahed Türkiyə sərhədinə yaxın, Amedi dağlıq rayonundakı kəndlərə səfər edib. Buradakı kəndlər qarşıdurmaların ortasında qalıb.
“Şimali İraqda PKK yarı-muxtar Kürd regionunda yüzlərlə kəndə nəzarət edir,” – Abdelvahed bildirib. “Bəziləri döyüş meydanlarına çevrilib, bu da kənd təsərrüfatı torpaqlarına girişi ciddi şəkildə məhdudlaşdırır və evlərinə qayıtmaq istəyən məcburi köçkün ailələrinin həyatını daha da çətinləşdirir.”
Yerli fermer Şirvan Sirkli Əl-Cəzirəyə bildirib ki, münaqişə onun ailəsinin dolanışığını məhv edib. “Türk qüvvələri və təşkilatın münaqişəni torpaqlarımıza gətirdiyi üçün fermam artilleriya atəşi nəticəsində yanıb. Qardaşım da 300 min dollar dəyərində qoyun fermalarını itirib. Qonşularımızın çoxu kəndi tərk edib – təxminən yüz ailədən yalnız 35-i qalıb.”
Son illərdə Türkiyənin bölgədəki hərbi əməliyyatları intensivləşib. Ankara sərhəd boyunca hərbi postlar quraraq, tez-tez təşkilatın mövqelərini hədəfə alır.
Yerli icma lideri Əhməd Sədullah Əl-Cəzirəyə deyib: “Təşkilatın döyüşçülərinin bölgədə mövcudluğu bizə yalnız fəlakət gətirib. Əgər onlar getsələr, artilleriya atəşi olmayacaq. Biz sülh müqaviləsinin yerində həyata keçirilməsini görmək istərdik ki, torpaqlarımızı geri qaytarıb sülh içində yaşaya bilək.”