PKK silahları yandırır: Sülhə tarixi addım

Kürdüstan Fəhlə Partiyası Silahları Təhvil Verdi

Cümə günü Şimali İraqda keçirilən mərasimdə bir neçə Kürdüstan Fəhlə Partiyası (PKK) yaraqlısı silahlarını yerə qoydu. Bu, Türkiyə dövləti ilə təxminən əlli ildir davam edən və on minlərlə insanın həyatına son qoyan münaqişəyə son qoyulmasının başlanğıcını qeyd edən kiçik, lakin olduqca simvolik bir jest idi. Süleymaniyyə şəhəri yaxınlığındakı qədim Kesen mağarasında keçirilən mərasimdə siyasətçilər və müşahidəçilər iştirak etdilər. Burada silahlı qrupdan təxminən 30 kişi və qadın öz silahlarını böyük bir qazana ataraq yandırdılar. Kürdüstan Fəhlə Partiyası döyüşçüləri yaydıqları bəyanatda “azadlıq mübarizəsini” “demokratik siyasət və hüquqi vasitələrlə” davam etdirmək niyyətində olduqlarını bildirdilər. Bəyanatda “Biz öz azad iradəmizlə və sizin iştirakınızla silahlarımızı məhv edirik” deyilirdi. Türkiyə dövləti xəbər kanalları mərasimi nəfəslərini udmuş halda işıqlandırsalar da, dəvət olunmuş kiçik bir müşahidəçi qrupu istisna olmaqla, jurnalistlər əraziyə buraxılmadı. Türk kanalları mərasimin keçiriləcəyi gözlənilən mağaranın üzərindən uçan helikopterləri göstərirdi. Ağ rəngli pikapların və qara furqonların karvanları əraziyə doğru hərəkət edərkən göründü.

Sülh Prosesində Yeni Dönüş

Yüksək rütbəli bir Türk rəsmisi cümə günü atılan bu addımı “dönməz bir dönüş nöqtəsi” adlandırdı və onu “əlamətdar hadisə” kimi qiymətləndirdi. May ayında Kürdüstan Fəhlə Partiyası (PKK) – Türkiyə, ABŞ və Avropa İttifaqında terror təşkilatı kimi qeyd olunan qrup – həbsdə olan lideri Abdullah Öcalanın çağırışından sonra “bütün fəaliyyətlərinə” son verəcəyini və buraxılacağını elan etmişdi. O zaman PKK bəyanatında Kürt məsələsinin “demokratik siyasət vasitəsilə həll oluna biləcək bir nöqtəyə gəldiyini” bildirmişdi. Bu həftə nadir video açıqlamasında lider Türkiyə dövləti parlamentini daha geniş sülh prosesini idarə etmək üçün bir komissiya yaratmağa çağırdı.

Ərdoğanın Sülh Cəhdləri və Hazırkı Vəziyyət

Öcalan tərəfindən 1978-ci ildə qurulan Kürdüstan Fəhlə Partiyası on illərdir ki, Türkiyə dövlətinə qarşı müharibə aparır. Qrup əvvəlcə Türkiyənin əsasən kürd əhalisinin yaşadığı cənub-şərq bölgəsində müstəqil dövlət uğrunda mübarizə aparsa da, son illərdə bunun əvəzinə ölkə daxilində daha çox muxtariyyət və hərtərəfli mədəni hüquqlar tələb edir. Bu, Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın 40 mindən çox insanın həyatına son qoyduğu təxmin edilən münaqişəni bitirməyə ilk cəhdi deyil. O, əvvəlki illərdə kürd seçicilərinin dəstəyini qazanmaq üçün onlara daha çox hüquqlar verərək və dillərindən istifadəyə qoyulan məhdudiyyətləri ləğv edərək onların tərəfini tutmuşdu. 2013-cü ildə Ərdoğan kürdyönümlü Xalqların Demokratik Partiyası (HDP) ilə Kürdüstan Fəhlə Partiyası (PKK) ilə qısa sülh prosesi üzərində işləmişdi. Bu danışıqlar 2015-ci ildə dağıldı və nəticədə Türkiyə dövləti tərəfindən PKK və onun törəmələri ilə əlaqədə ittiham olunan kürdyönümlü partiyaya qarşı sərt tədbirlər görüldü. Bir vaxtlar prezidentliyə namizəd olmuş, məşhur kürd siyasətçi və Xalqların Demokratik Partiyasının həmsədri Səlahəddin Dəmirtaş 2016-cı ildə həbs edildikdən və “dövlətin birliyini və ərazi bütövlüyünü pozmaq” kimi “qeyri-müəyyən və geniş əhatəli ittihamlarla” günahlandırıldıqdan sonra Human Rights Watch təşkilatının məlumatına görə hələ də həbsdədir. Bu cür hadisələr bir çox ölkələrdə daxili siyasətlərin mürəkkəbliyini göstərir. Azlıqların Hüquqları Beynəlxalq Qrupunun məlumatına görə, kürdlər Türkiyədə əhalinin 15% - 20%-ni təşkil edən ən böyük azlıqdır. Onlar həmçinin Şimali Suriya, Şimali İraq və İranda da əhəmiyyətli bir varlığa malikdirlər.

24 saat