Qəzza: İnsanlığın Vicdanı Sınaqda

Qəzzada Dərinləşən Humanitar Fəlakət

Qəzza zolağında cərəyan edən humanitar böhran yalnız dar bir əraziyə məhdudlaşan münaqişə kimi deyil, əksinə, hər ötən gün bəşəriyyətin kollektiv vicdanını yaralayan dərinləşən bir fəlakət kimi qəbul edilməlidir. İsrailin aylarla davam edən bombardmanları qadınları, uşaqları və yaşlıları hədəf alaraq şəhərləri yaşanmaz hala gətirib. Evlər, xəstəxanalar, məktəblər və ibadət yerləri xarabalıqlara çevrilib; qida, su, səhiyyə və elektrik kimi əsas xidmətlər iflic olub. Aclıq, susuzluq və epidemik xəstəlik təhlükəsi Qəzzanı tam humanitar böhrana sürükləyir. Bu günə qədər İsrail hücumları nəticəsində 61 mindən çox fələstinli, onların əksəriyyəti qadın və uşaqlar olmaqla, həyatını itirib. Bu vəziyyət yalnız müharibənin izi deyil, həm də sistematik yoxetmə siyasətinin acı bir sübutudur.

Beynəlxalq İctimaiyyətin Reaksiyası və İkili Standartlar

Belə bir dəhşətli mənzərə qarşısında dünyanın susqunluğu və ya zəif reaksiyaları yalnız əziyyəti dərinləşdirir və zülmün davamına yol açır. Qərbin ikili standartları – digər böhranlara sürətlə reaksiya verərkən, Qəzzaya qarşı laqeyd yanaşması – prinsiplər və qaydalar üzərində qurulduğu iddia edilən beynəlxalq nizamın etibarını sarsıdır. Əgər Ukraynadakı böhrana göstərilən sürətli və hərtərəfli həssaslıq Qəzzadakı vəhşiliklər qarşısında da nümayiş etdirilsəydi, bu gün qarşılaşdığımız mənzərə tamamilə fərqli olardı. İsrailin ən kiçik bir sanksiya olmadan hərəkət etmək qabiliyyəti beynəlxalq hüququn və insan haqları normalarının aşınmasını sürətləndirib. Qəzzadakı böhran beynəlxalq ictimaiyyətin ən fundamental bəşəri dəyərləri qorumağa hazır və qadir olub-olmadığının həqiqi bir sınağıdır.

Türkiyənin Qəzza Mövqeyi və Diplomatik Səyləri

Türkiyə əvvəldən Qəzzadakı vəhşiliklərə və pisləşən humanitar böhrana son qoymaq üçün qətiyyətli, ardıcıl və prinsipial mövqe nümayiş etdirib. Ölkəmizin Fövqəladə Halların İdarə Olunması Baş İdarəsi (AFAD), Türk Qızıl Ayparası və vətəndaş cəmiyyəti təşkilatları yerində fəal şəkildə çalışır və bütün maneələrə baxmayaraq, qonşu qardaş ölkələrin dəstəyi ilə regiona ərzaq, dərman və tibbi ləvazimatlar çatdırılır. Yaralı qəzzalılar təxliyə edilərək Türkiyədə müalicə olunurlar. Bu yardım səyləri təkcə təcili ehtiyacları ödəmək deyil, həm də Qəzza xalqının tək olmadığını dünyaya bəyan edir. Diplomatik cəbhədə isə Birləşmiş Millətlər Təşkilatı və İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı daxilində atəşkəs çağırışlarımız, habelə Fələstin qrupları arasında vasitəçilik səylərimiz davam edir.

İyunun 25-də Haaqada keçirilən NATO Sammitində qeyri-sabit atəşkəsin davamlı sülhə çevrilməsinin vacibliyini vurğulayaraq, "Qəzzanın itirəcək vaxtı yoxdur" deyə xəbərdarlıq etdim. İsrailin hücumlarını və beynəlxalq hüququ kobud şəkildə pozan kollektiv cəzalandırma siyasətini açıq şəkildə soyqırım kimi qiymətləndirmişəm. Xüsusilə Qətərlə humanitar yardımın çatdırılması, atəşkəs danışıqları və yenidənqurma üzərində sıx əməkdaşlıq edirik. Qətərin humanitar yardımın təmin edilməsində və qırğına son qoymağa yönəlmiş diplomatik təşəbbüslərin irəliləyişindəki aparıcı rolunu yüksək qiymətləndiririk.

Geniş Regional Təhlükələr və Həll Yolları

Qəzzadakı zorakılıq yalnız Fələstin xalqını deyil, bütün regionun sabitliyini təhdid edir. İsrail və İran arasındakı gərginlik Şərqi Aralıq dənizindən Fars körfəzinə qədər təhlükəsizlik balansını poza biləcək daha geniş münaqişə riskini artırır. Böhranın dərinləşməsi yeni köç dalğaları, radikallaşmanın artması və enerji təhlükəsizliyi üçün risklər şəklində ciddi təhdidlər yaradır. Bu səbəbdən, Qəzza məsələsi təkcə humanitar böhran deyil, həm də qlobal təhlükəsizlik və sülh üçün strateji əhəmiyyət kəsb edən bir məsələdir.

Həll yolu əslində aydındır. Dərhal atəşkəs elan edilməli və bütün hücumlar qeyd-şərtsiz dayandırılmalıdır. Qida, su və tibbi yardımın maneəsiz çatdırılmasını təmin etmək üçün humanitar dəhlizlər açılmalı, mülki əhalini qorumaq üçün beynəlxalq mexanizmlər yaradılmalıdır. Türkiyə bu prosesin formalaşmasında aktiv rol oynamağa hazırdır. Müharibə cinayətləri və insan haqları pozuntuları Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi və Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsi tərəfindən araşdırılmalı, günahkarlar qanun qarşısında cavab verməlidir. Xüsusilə İsrailin təzyiqləri ilə boğulan Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Fələstinli Qaçqınlara Yardım və İşlər üzrə Agentliyi (UNRWA) kimi yardım təşkilatları üçün davamlı resurslar təmin edilməlidir.

Qəzzanın Yenidən Qurulması və Daimi Sülh

Qəzzanın yenidən qurulması yalnız dağılmış strukturların bərpası ilə məhdudlaşmamalı; təhsil, səhiyyə, infrastruktur, iqtisadi inkişaf və siyasi təmsilçilik hüquqlarını qoruyan hərtərəfli bir prosesə çevrilməlidir. Bu proses yerli əhalinin birbaşa iştirakı və Birləşmiş Millətlər Təşkilatı ilə regional təşkilatların nəzarəti altında aparılmalıdır. Daimi sülhün təməli, ərazi bütövlüyü qorunan müstəqil və suveren Fələstin dövlətinin tanınması üzərində qurulur. İki dövlətli həll regionda sülh və sabitliyin yeganə açarıdır.

Mətbuat Azadlığına Hücumlar və Həqiqətin Qiyməti

Qəzzadakı hadisələr bir daha göstərir ki, müharibə həqiqəti axtaranları da hədəf alır. Son aylarda çoxsaylı jurnalist, sadəcə öz vəzifələrini yerinə yetirərək, münaqişə zonalarının reallığını dünyaya çatdırmağa çalışdıqları üçün qətlə yetiriliblər. Xüsusilə "Əl-Cəzirə"nin itkiləri mətbuat azadlığına və məlumat almaq hüququna qarşı ən qəddar hücumlardan biridir. Həqiqəti dünyaya çatdırmaq, müharibəni bürüyən yalan və təbliğat pərdəsini qaldırmaq üçün çalışan cəsur insanların ölümü hamımız üçün dərin bir itkidir. Onların xatirəsi ədalət axtarışının simvolu olaraq qalacaq. Həlak olanların ailələrinə, həmkarlarına və bütün media ictimaiyyətinə başsağlığı verirəm.

Bəşəriyyətin Ortaq Sınağı: Qəzza

Fələstin və Qəzza məsələsi sərhədləri aşır; bu, bəşəriyyət üçün ortaq bir sınaqdır. Dünyanın Bosniya və Ruandadakı faciələrə göz yumduğu zaman insan ləyaqətinin ödədiyi ağır qiyməti heç vaxt unutmamalıyıq. Bu səbəbdən, Türkiyənin Qəzza ilə bağlı dəyişməz mövqeyi həm mənəvi öhdəlik, həm də strateji zərurətdir. Humanitar diplomatiyaya inanan bütün aktorlarla, ilk növbədə Qətərlə birlikdə, davamlı, ədalətli və şərəfli bir sülhə nail olmaq üçün səylərimizi davam etdirəcəyik. Sülhə nail olmağın əlçatmaz olmadığını, əksinə, çoxdan gözlənilən vacib bir hədəf olduğunu düşünürük. Sülhə nail olmaq üçün hər cür səy göstərməyə sadiqik və bu fəaliyyətimizdə israrlı olacağıq.

Tarix Qəzzadakı vəhşiliyə qarşı hərəkətə keçənlərə və ondan üz çevirənlərə şahidlik edir. Qəzzanın itirəcək vaxtı yoxdur; beynəlxalq ictimaiyyət qlobal vicdanın səsinə qulaq asmalı və hərəkətə keçməlidir. Bəşəriyyətin gələcəyi bu gün atdığımız addımların cəsarəti ilə formalaşacaq.

24 saat