Dönüş Nöqtəsi Ümidləri
Beynəlxalq ictimaiyyət bu inkişafın diplomatik bir dönüş nöqtəsi ola biləcəyini vurğularkən, həm Vaşinqtondan, həm də regiondan gələn açıqlamalar tərəflərin razılığa heç vaxt olmadığı qədər yaxın olduğunu göstərir.
İsrail mətbuatının məlumatına görə, Təl-Əviv HƏMAS ilə məhbus mübadiləsi razılaşmasını müzakirə etməyə hazırlaşır. İsrailli rəsmilər bildiriblər ki, Trampın Netanyahu ilə görüşündə “məhbus mübadiləsinə dair razılaşma əldə edildiyini açıqlamaq” hədəflənir.
HƏMAS-dan Müsbət Cavab
HƏMAS da məhbus mübadiləsi ilə bağlı vasitəçilər vasitəsilə irəli sürülən təklifə, Fələstin siyasi qrupları ilə məsləhətləşmələrdən sonra "müsbət cavab" verdiyini elan edib. Yazılı açıqlamada "HƏMAS bu təklifi həyata keçirmək üçün dərhal ciddi danışıqlar raunduna başlamağa tamamilə hazırdır" ifadələri yer alıb. Fələstin mənbələri HƏMAS-ın danışıqlara müsbət yanaşdığını və Qətərdə yeni bir danışıqlar raundunun başlamasının gözlənildiyini bildiriblər.
Ən Çətin Məsələ: Qəzzadan Geri Çəkilmə
İsrailin Kanal 12-nin adı açıqlanmayan bir rəsmiyə istinadən verdiyi xəbərə görə, HƏMAS-ın cavabı vasitəçilər vasitəsilə Təl-Əvivə çatıb və bunun üzərində ətraflı qiymətləndirmə aparılır. Həmin mənbə bildirib ki, İsrail nümayəndə heyətinin təklifi müzakirə etmək üçün yaxın zamanda Qətərin paytaxtı Dohaya getməsi gözlənilir.
Lakin İsrailin dövlət televiziyası KAN-ın məlumatına görə, HƏMAS üç əsas tələbdə israr edir: bölgədə köhnə humanitar yardım modelinə qayıdış, 60 günlük müvəqqəti razılaşmadan sonra yaşanacaq prosesin aydınlaşdırılması və İsrail ordusunun ərazidən tamamilə geri çəkilməsi. İsrail Hayom isə danışıqların ən çətin məsələsinin geri çəkilmə xəritəsi ilə bağlı olacağını yazıb.
Təl-Əviv Kabinetində Qəzza Böhranı
İsrailin daxili siyasətində də mövcud vəziyyətə dair ciddi fikir ayrılıqları var. İddialara görə, İsrail Baş naziri Binyamin Netanyahu ilə Baş Qərargah rəisi Eyal Zamirin Qəzza zolağındakı fələstinlilərin məcburi köçürülməsi planı ilə bağlı bir görüşdə mübahisə etdiyi bildirilib.
Nazirlər Kabinetinin üzvləri İsrail ordusunun ərazinin şimalını tamamilə işğal edərək mülki əhalini cənuba köçürməsini tələb ediblər. Zamir isə bu plana etiraz edərək "2 milyon insanı necə idarə edəcəyik?" deyib və bu planın xaosa səbəb ola biləcəyi barədə xəbərdarlıq edib.
Əmrlərə Tabesizlik İttihamları
Aşırı sağçı Milli Təhlükəsizlik naziri İtamar Ben-Qvir və Maliyyə naziri Bezalel Smotriç Baş Qərargah rəisi Zamiri əmrlərə tabe olmamaqda ittiham ediblər. Mübahisə zamanı Zamirin "Ərazidə hərbi hökumət qurmaq istəyirsiniz?" deməsi diqqət çəkib.
İsrail Baş naziri Binyamin Netanyahu isə bu mübahisəyə son qoyaraq, “Təxliyə planını hazırla. Vaşinqtondan qayıdanda görmək istəyirəm” deyib.
İsrail Nazirlər Kabineti daxilində başqa bir mübahisə isə fələstinlilərin məcburi köçürülmə planı və bölgədəki humanitar böhran üzərində olub. Baş Qərargah rəisi Zamirin "Ac və qəzəbli insanları idarə etmək daha çətin olar, bu, nəzarətin tamamilə itirilməsinə səbəb ola bilər" sözləri İsrail mətbuatında geniş əks-səda doğurub.
İsrail Baş naziri Binyamin Netanyahu isə HƏMAS-ın məhv edilməli olduğunu müdafiə edərək, ordunun girovları təhlükəyə atmamaq üçün hücum etmədiyi ərazilərin belə ələ keçirilməli olduğunu bildirib. Bu planın münaqişəyə son qoymaq üçün irəli sürülən ümidlərə necə təsir edəcəyi isə qeyri-müəyyənliyini qoruyur.
Gözlər Ağ Evdə
Bütün bu inkişaflar fonunda, Qəzzadakı vəziyyətin və məhbus mübadiləsi prosesinin gələcəyi iyulun 7-də Ağ Evdə keçiriləcək Tramp-Netanyahu zirvə görüşünə kilidlənib. Tərəflər arasındakı fikir ayrılıqlarına və təhlükəsizlik narahatlıqlarına baxmayaraq, beynəlxalq ictimaiyyət bu görüşdən daimi bir həllin tapılmasını ümid edir.
Əvvəlki Hadisələr
İsrail ordusu Qəzza zolağında 19 yanvarda qüvvəyə minən müvəqqəti razılaşmadan sonra, 18 mart səhəri şiddətli hücumlarına yenidən başlayıb.
İsrailin bu əraziyə 2023-cü il oktyabrın 7-dən bu yana təşkil etdiyi hücumlarda ən azı 57 min 268 fələstinli həyatını itirib, 135 min 625 nəfər yaralanıb.
İsrailin martın 18-də hücumlarını yenidən başlatdığı gündən etibarən əraziyə təşkil etdiyi hücumlarda isə 6 min 710 nəfər həyatını itirib, 23 min 584 nəfər yaralanıb.
27 maydan bu yana İsrail-ABŞ güdümlü "Qəzza Humanitar Yardım Fondu" tərəfindən humanitar yardım adı altında yaradılmış paylama zonalarında fələstinlilərin hədəf alındığı sistemli hücumlar nəticəsində ölənlərin sayı 714-ə, yaralıların sayı isə 4 min 837-yə yüksəlib.
İsrail ordusu bu ərazidə işğalı genişləndirəcək və daimi edəcək hücum planını tətbiq etməyə başlayıb. İsrail Baş naziri Binyamin Netanyahu zolağın tamamını işğal edəcəklərini elan edib.