Qəzzada GBS: Blokada şəraitində yayılan nadir iflic sindromu

Fələstinin Həmas Hərəkatının idarə etdiyi Qəzza bölgəsində iflic xəstəlikləri geniş yayılmaqdadır. Buna səbəb İsrailin tətbiq etdiyi blokada nəticəsində dərman və qida tədarükünün qarşısının alınmasıdır. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) məlumatına görə, iyun ayından etibarən 85 şübhəli Qallian-Barre sindromu (QBS) halı qeydə alınıb. ÜST bu ərazidə QBS ilə əlaqəli səkkiz ölüm hadisəsi olduğunu bildirib.

Qallian-Barre sindromu nədir?

Bu sindrom orqanizmin immun sisteminin periferik sinirləri qoruyan miyelin qişasına hücum etdiyi bir vəziyyətdir. Bu, sinir lifini açıq qoyaraq sinir zədələnməsinə səbəb olur.

Periferik sinirlər beyindən və onurğa beynindən dəri, əzələlər və orqanlar kimi bədənin bütün hissələrinə uzanır. Klivlend Klinikasının veb-saytına görə, QBS hər il dünya üzrə təxminən 100.000 insana təsir edən çox nadir bir xəstəlikdir.

Sindromun səbəbləri

QBS-in dəqiq səbəbi məlum deyil, lakin adətən qrip, Epstein-Barr virusu və ya Zika virusu kimi viral və ya bakterial infeksiya keçirmiş insanlarda müşahidə olunur.

ÜST bildirir ki, Campylobacter jejuni bakteriyasının səbəb olduğu mədə-bağırsaq infeksiyası bu sindrom üçün ən ümumi risk faktorlarından biridir. Campylobacter jejuni adətən heyvan nəcisində tapılır.

“The Independent” qəzetinin şənbə günü verdiyi məlumata görə, Xan Yunisdəki Nasser Tibb Kompleksinin pediatriya şöbəsinin rəhbəri Dr. Əhməd əl-Farra Qəzzadakı laboratoriya nümunələrinin əksəriyyətində Campylobacter jejuni aşkar edildiyini bildirib. Əl-Farra, nümunələrdə həmçinin enterovirusun da müsbət olduğunu qeyd edib. Bu viruslar adətən çirklənmiş su vasitəsilə insanlara keçərək qızdırma, bədən ağrıları, boğaz ağrısı və səpkilərə səbəb olur.

O izah edib ki, bu xəstəliklər İsrailin bölgədə kanalizasiya sistemini məhv etməsi səbəbindən yayılır, bu da insanları kanalizasiya ilə çirklənmiş su içməyə məcbur edir.

Qlobal müdafiə qrupu Oxfam-ın 2024-cü ilin iyul ayında verdiyi məlumata görə, İsrailin bombardmanı bölgədəki bütün kanalizasiya nasoslarının və tullantı sularının təmizlənməsi qurğularının 70 faizini dağıdıb. Oxfam həmçinin İsraili su testi avadanlıqlarının əraziyə girişini məhdudlaşdırmaqda günahlandırıb. Bəzən QBS cərrahi əməliyyatla da tetiklənə bilər.

Əlamətlər və proqnoz

Əlamətlər xəstəliyin ağırlığından asılı olaraq dəyişə bilər. QBS adətən ayaqlarda və qollarda keyləşmə, uyuşma və ya əzələ zəifliyi ilə başlayır, daha sonra bədənin digər hissələrinə yayıla bilər.

Digər əlamətlərə kürək və ya ayaqlarda əzələ ağrısı; tənəffüs çətinliklərinə səbəb ola biləcək sinə əzələlərinin zəifliyi; gözləri hərəkət etdirməkdə çətinlik; və danışmaq və ya udmaqda çətinlik daxildir. Həddindən artıq hallarda, ayaqların, hətta bütün bədənin iflici baş verə bilər. Bu, həmçinin dərinin keyləşməsi, sancması, yanması və ya soyuqluq hissi olan paresteziyaya səbəb ola bilər.

ÜST-ə görə, əlamətlər bir neçə həftə davam edə bilər və əksər insanlar qalıcı nevroloji ağırlaşmalar olmadan sağalır. Lakin bəzi insanlar zəiflik hiss etməyə davam edir. Bu xəstəlik həyat üçün təhlükəli ola bilər, xəstələrin kiçik bir hissəsi tənəffüs əzələlərinin iflici, qan infeksiyaları, ağciyər emboliyası və ya ürək dayanması kimi ağırlaşmalar səbəbindən ölür.

Diaqnostika və müalicə üsulları

Diaqnoz xəstələrin simptomlarının xəstəliklə uyğunlaşdırılması ilə qoyulur. Lakin QBS-in simptomları digər xəstəliklərin simptomları ilə üst-üstə düşdüyündən, diaqnozu dəstəkləmək üçün testlər tələb olunur.

Belin aşağı hissəsindən onurğa beyni kanalından kiçik miqdarda maye yığıldığı lumbar punksiya əmri verilə bilər. Bu maye Qallian-Barre sindromuna uyğun dəyişiklik üçün yoxlanılır.

Başqa bir test elektromyografiyadır; bu zaman sinir aktivliyini izləmək üçün əzələlərə nazik iynə elektrodları daxil edilir.

Müalicə üsulları

QBS-in müalicəsi yoxdur, lakin simptomlarını yüngülləşdirmək üçün müalicələr istifadə edilə bilər. Məsələn, xəstə nəfəs almaqda çətinlik çəkirsə, ventilyatora qoşulur. Əgər xəstə əzələ zəifliyi yaşayırsa, reabilitasiya məşqləri kömək edə bilər.

Bu sindrom otoimmün bir xəstəlik olduğundan, erkən simptomları idarə etmək üçün immunoterapiya istifadə olunur. Bu, qandan antikorları çıxaran plazma mübadiləsini əhatə edir. Bu müalicələr simptomlar inkişaf etdikdən sonra bir neçə həftə ərzində başlandığında ən effektivdir. QBS həyat üçün təhlükəli bir xəstəlik olduğundan, xəstələr xəstəxanaya yerləşdirilir və ağırlaşmalar üçün monitorinq edilir.

Qəzzada iflicə səbəb olan digər xəstəliklər

QBS bölgədə iflicə səbəb olan yeganə xəstəlik deyil. Bu ərazidə son vaxtlar əzələ zəifliyinə və ya iflicə səbəb olan kəskin iflic (AFP) hallarında artım müşahidə olunur.

Fələstin Səhiyyə Nazirliyi avqustun 4-də Telegram kanalında yayımladığı press-relizdə, "Səhiyyə Nazirliyi, qeyri-tipik infeksiyalar və kəskin qidalanma çatışmazlığının ağırlaşması nəticəsində Qəzza zolağındakı uşaqlar arasında kəskin iflic və Qallian-Barre sindromu hallarında təhlükəli artım barədə xəbərdarlıq edir" deyə bildirib.

"Tibbi müayinələr poliomielitdən başqa bağırsaq viruslarının mövcudluğunu aşkar edib ki, bu da yoluxucu xəstəliklərin nəzarətsiz yayılması üçün münbit mühitin olduğunu təsdiqləyir" deyə press-relizdə qeyd edilib.

25 ildir bu ərazidən kökü kəsilmiş poliomielit virusu da iflicə səbəb olur. Bu virus İsrailin müharibəsi başladıqdan 11 ay sonra bölgədə yenidən peyda olub. Bu, bir növ enterovirusdan qaynaqlanır və əsasən beş yaşdan kiçik uşaqlara təsir edir.

Humanitar böhran və dərman çatışmazlığı

Qəzza, İsrailin tətbiq etdiyi süni qıtlıqla, eləcə də blokada nəticəsində yaranan ciddi dərman çatışmazlığı ilə mübarizə aparır.

İnteqrasiya edilmiş Qida Təhlükəsizliyi Faza Təsnifatı (IPC) bu yaxınlarda bölgənin "aclıq, ölüm, yoxsulluq və son dərəcə kritik kəskin qidalanma çatışmazlığının aşkar olduğu" 5-ci səviyyəli fəlakətlə üz-üzə olduğunu müəyyən edib. Mart ayının ortalarında İsrail qida, su, dərman və yanacaq daxil olmaqla əsas tədarüklərə tam blokada tətbiq etmişdi. Blokada rəsmi olaraq qaldırılsa da, tədarükün əraziyə girişi son dərəcə məhdud və nizamsızdır.

Birləşmiş Millətlər Təşkilatı avqustun 13-də Qəzzadakı xəstəxanaların həddindən artıq yükləndiyini bildirib. İşğal olunmuş İordan çayının qərb sahili və Qəzza zolağı üzrə ÜST nümayəndəsi Dr. Rik Piperkorn bildirib ki, bölgənin xəstəxanalarının yarısından azı və ilkin səhiyyə mərkəzlərinin 38 faizi qismən fəaliyyət göstərir və ya minimal səviyyədə işləyir.

BMT həmçinin əsas xəstəxanalarda yataq doluluq nisbətinin tutumdan qat-qat yüksək olduğunu qeyd edib. Əl-Şifa Xəstəxanası 250%, Xan Yunisdəki Nasser Tibb Kompleksi 180%, Əl-Rantisi Uşaq Xəstəxanası 210% və şəhərin cənubundakı Əl-Əhli Ərəb Xəstəxanası isə 300%-dən çox güclə işləyir.

24 saat