Tasmaniyalı fotoqraf Ben Alldridge, görünməz ultrabənövşəyi işıq altında parlayan kesəli sansarın valeh edici görüntülərini çəkməyi bacarıb. Bu qeyri-adi təbiət hadisəsi, sözügedən növün təbii yaşayış mühitində ilk dəfə qeydə alınıb.
PARLAMANIN TƏFSİLATI
Heyvanın xəzinin ultrabənövşəyi işığı udub, sonra görünən rəngdə yenidən yayması nəticəsində parıltılı effektin yarandığı bildirilir. Oxşar vəziyyətin Tasmaniya şeytanı və vombatlar kimi digər məməlilərdə də müşahidə edildiyi qeyd olunur. Adətən xəzləri qəhvəyi və ya qara olan bu heyvanlar, müəyyən dalğa uzunluqlu işığa məruz qaldıqda biofloressensiya adlanan bir effekt nümayiş etdirirlər. Bu hadisəni, təbiətin gecə klubunda ağ köynəyin parlamasına bənzətmək olar.
PARLAMANIN SƏBƏBİ QEYRİ-MÜƏYYƏN OLARAQ QALIR
Lakin mütəxəssislərin fikrincə, bu bioloji hadisənin səbəbi hələ dəqiq deyil. Bəzi nəzəriyyələrə görə, bu, zəif işıq şəraitində ünsiyyət, kamuflyaj və ya cütləşmə prosesləri ilə əlaqədar ola bilər. Ben Alldridge, gecə həyatı sürən bir çox kesəli sansar növünün ultrabənövşəyi işığı görə bildiyini və ya mavi, yaşıl dalğa uzunluqlarına həssas görmə qabiliyyətinə malik olduğunu qeyd edərək, bu parıltının ovçular tərəfindən fərq edilmədən öz aralarında ünsiyyət siqnalı kimi istifadə oluna biləcəyini ehtimal edir.
İŞIQ ÇİRKƏNLƏNMƏSİNİN TƏSİRLƏRİ ARAŞDIRILIR
Ben Alldridge, apardığı bu araşdırma ilə eyni zamanda işıq çirklənməsinin və yaşayış mühitinin pozulmasının gecə həyatı sürən heyvanlar üzərindəki təsirlərini də öyrənir. Süni işıqdan həddən artıq istifadəyə diqqət çəkərək qeyd edir:
"İşığı həm fiziki, həm də məcazi mənada yersiz və həddən artıq istifadə edirik. Bir çox hallarda bu işıqlar, əslində quraşdırılma məqsədlərinə belə zidd olur. Gecə həyatı sürən canlıların adaptasiyalarını daha yaxşı anladıqca, süni mühitləri təbiətə ən az zərər verəcək şəkildə tənzimləyə bilərik."
Oxucu Şərhləri
Lakin, bu hadisənin təbii yaşayış mühitində ilk dəfə qeydə alındığına dair iddia bir az təmkinlə qarşılanmalıdır. Çünki bu, yalnız müşahidə edilmiş ilk haldır, yoxsa əvvəllər belə bir texnologiya mövcud olmadığı üçün qeydə alınmayan halların mövcud olma ehtimalı nəzərə alınmalıdır. Ultrabənövşəyi işıq altında heyvanlarda parıltının olması geniş yayılmış bir hadisədirsə, bu görüntü təsadüfən tapılmış bir şeydən daha çox, çoxsaylı başqa müşahidələrin yolunu aça bilər. Beləliklə, "ilk dəfə qeydə alındı" ifadəsi ehtimal ki, texnoloji imkanlarla daha çox bağlıdır, təbiətin özü ilə yox. Araşdırmaların bu aspektini də diqqətlə qiymətləndirmək vacibdir.
Məsələn, yeni texnologiyaların inkişafı, elmi müşahidələrin keyfiyyətinə və əhatə dairəsinə əhəmiyyətli təsir göstərir. Bu hadisənin əvvəllər aşkar edilməməsi sadəcə lazımi texnologiyanın olmaması ilə əlaqədar ola bilər. Beləliklə, "ilk dəfə" ifadəsinin tamamilə dəqiq olub-olmadığı ciddi şəkildə araşdırılmalıdır. Bu, "ilk dəfə" ifadəsini istifadə edən araşdırmaların etibarlılığını qiymətləndirmək üçün vacib bir amildir. Məlumatların daha ətraflı təhlili, bu parıltının əhəmiyyətini və növlərin davranışına təsirini daha dəqiq müəyyən etməyə imkan verəcəkdir.
Daha geniş kontekstdə, belə bir tədqiqatın maliyyələşdirilməsinin azlığına diqqət çəkmək istərdim. Biomüxtəlifliyin qorunması üçün daha çox maliyyə resurslarının ayrılması, bu cür nadir müşahidələrin sistematik şəkildə araşdırılmasına və sənədləşdirilməsinə imkan yaradacaqdır. Bu resursların çatışmazlığı, nəinki nadir bioloji hadisələrin aşkarlanmasını, həm də ekoloji problemlərin daha geniş miqyasda tədqiqini əngəlləyir.
Beləliklə, ortaya bir sual çıxır: gələcəkdə bu cür fundamental elmi tədqiqatların maliyyələşdirilməsinin təmin olunması üçün hansı uzunmüddətli strategiya hazırlanmalıdır?
Digər tərəfdən, bu müşahidənin əhəmiyyətini qiymətləndirmək üçün, müxtəlif növlərdəki flüoresensiyanın yaygınlığını və səbəblərini araşdıran daha geniş miqyaslı bir tədqiqat tələb olunur. Bu, heyvanların gecə davranışı, yırtıcı və ovçuluq strategiyaları haqqında yeni məlumatlar verə bilər.
Bu cür kəşflərin təbliği ilə əlaqədar iqtisadi-sosial bir tendensiya görürəm. Elm xəbərlərinin senzasiyaya çevrilməsi və media vasitəsiylə çox vaxt sadələşdirilərək yayılması elmin ictimai qəbulunda müəyyən riskləri yarada bilər. Bəs, bu cür senzasiya axtarışının elmi tədqiqatlara uzunmüddətli təsiri nə olacaq?
Bundan əlavə, bu kəşfin ətraf mühitin qorunması və biyoçeşitlilik baxımından uzunmüddətli əhəmiyyətini nəzərə almaq lazımdır. Belə nadir bioluminesensiya hadisələrinin aşkarlanması, insanların təbiətin unikal aspektlərinə olan marağını artıra və bununla da təbiətin qorunmasına dair səylərin intensivləşməsinə gətirib çıxara bilər. Lakin bu marağın kommersiyalaşdırılması riskini də unutmamalıyıq. Məsələn, bu heyvanın görüntülərinin turistlər üçün cəlbedici olması, yaşayış mühitinin pozulması və növün təhlükə altına düşmə riski daşıyır. Belə halların qarşısının alınması üçün hansı qoruyucu tədbirlər görülməlidir?
Şərh Yaz