Qırğızıstanda müxalifətsiz növbədənkənar parlament seçkiləri

Qırğızıstanda Növbədənkənar Seçki: Sədir Japarovun Hakimiyyəti Möhkəmləndirilir

Qırğızıstanda növbədənkənar parlament seçkiləri keçirilir və gözləntilər Prezident Sədir Japarovun müttəfiqlərinin böyük qələbə qazanacağı istiqamətindədir. Rəsmi partiyaların və mütəşəkkil müxalifətin iştirak etmədiyi bu seçki Japarovun ölkə üzərindəki hakimiyyətini daha da möhkəmləndirmək üçün zəmin yaradır.

Populist və millətçi lider olan Japarov, 2020-ci ildən bəri ənənəvi olaraq Mərkəzi Asiyanın ən demokratik ölkəsi hesab edilən Qırğızıstanda tam nəzarət qurub. Müttəfiqlərinin bu seçkidə qələbə qazanması, Japarovun 2027-ci ildə keçiriləcək prezident seçkilərində ikinci müddətə namizədliyini irəli sürməsinə yol açacaq.

Qırğızıstan 1991-ci ildə Sovet İttifaqından müstəqillik qazandıqdan sonra təxminən 7 milyon əhalisi olan bu dağlıq ölkədə siyasi həyat olduqca canlı idi. 2005, 2010 və 2020-ci illərdə tənqidçilərin saxtakarlıqla nəticələndiyini iddia etdiyi seçkilərə etiraz olaraq küçə nümayişləri ilə Qırğız liderlər devrilmişdi. Uzun illər Qırğız mediası regionun ən azad media qurumlarından sayılırdı. Lakin 2020-ci il etirazlarından sonra Sədir Japarov hakimiyyətə gəldikdən bəri media və müxalifət qruplarına qarşı sərt tədbirlər görüb. Parlament sentyabr ayında özünü buraxmaq qərarı verdiyi üçün əslində 2026-cı ilin noyabrına qədər keçirilməli olan seçki daha erkən vaxta təyin edilib.

"Qərb Tərzli İdarəetmə Metodu İşə Yaramadı"

Qırğızıstanın baş nazir müavini və Japarovun müttəfiqi Edil Baysalov, prezidentin populyarlığının qismən əvvəlki onilliklərin çaxnaşmasını rədd etməsi ilə əlaqəli olduğunu bildirib. Onun sözlərinə görə, əvvəlki dövr nə yaşayış standartlarını yaxşılaşdırmış, nə də sabitlik təmin etmişdi.

Baysalov Reuters agentliyinə müsahibəsində deyib: "İlk 30 ili kopyalamağa çalışdıq. Düşündük ki, Vestminster tərzli parlament sistemini qəbul edəcəyik və Qərb ölkələri kimi yaşayacağıq. Amma bu işə yaramadı və işə yaramayacaq".

Baysalovun sözlərinə görə, müstəqil jurnalistlərin "ekstremist" adlandırıldığı media təzyiqləri Qırğızıstanı xarici sosial media platformaları tərəfindən yayılan "neqativ əhval-ruhiyyədən" qorumaq üçün zəruridir.

Paytaxt Bişkekdə seçkidə iştirak edən müxalifət namizədi Bolot İbraqimov, parlamentin təxminən 80 faizinin Japarovun müttəfiqlərindən ibarət olacağını gözlədiyini bildirib.

İqtisadi Yüksəliş və Rusiya ilə Əlaqələr

Sədir Japarov, onlayn pornoqrafiyanın qadağan edilməsini və ölüm hökmünün bərpasını dəstəkləməklə yanaşı, yüksək inflyasiya və elektrik enerjisi çatışmazlıqlarına baxmayaraq Mərkəzi Asiyada ən sürətli iqtisadi artımla da dəstəklənir.

İqtisadi ekspertlər bu sürətli inkişafın əsas səbəbinin, Rusiyanın sanksiyalara görə yönləndirilən idxalatlar üçün Mərkəzi Asiyada Rusiya ilə gömrük ittifaqında olan Qırğızıstanın əsas tranzit mərkəzinə çevrilməsi olduğunu bildirirlər.

Qərb ölkələri bir sıra Qırğız banklarına və kriptovalyuta şirkətlərinə Rusiya sanksiyalarından yayınmağa kömək etdikləri üçün sanksiyalar tətbiq edib.

Seçkilərə hazırlıq dövründə Japarov, Rusiyayla əlaqələri gücləndirib. Rusiyanın Qırğızıstanda hərbi bazaları var və bir çox Qırğız vətəndaşı Rusiyaya miqrant işçi kimi səyahət edir. Ötən həftə Rusiya prezidenti Vladimir Putin Bişkekə danışıqlar üçün səfər edib və onun şəkli şəhərin müxtəlif yerlərindəki bilbordlarda nümayiş olunub.

24 saat