Qlobal Sumud Flotiliyası Qəzzaya yola çıxır

Qlobal miqyasda fəaliyyət göstərən gəmi donanması Qəzzadakı aclıq çəkən insanlara humanitar yardım çatdırmaq məqsədi ilə beynəlxalq dəniz təşəbbüsü çərçivəsində Qəzzaya doğru yola çıxmağa hazırlaşır. Onlarla kiçik mülki gəmidən ibarət ilk karvan aktivistlər, humanitarlar, həkimlər, dənizçilər və zəruri təchizat daşıyacaq. Bu karvanın 31 avqust tarixində İspaniya limanlarından yola düşməsi və 4 sentyabrda Tunisdə ikinci dalğa ilə birləşməsi planlaşdırılır. Təşkilatçılar bu missiyanı 50-dən çox gəmini və ən azı 44 ölkədən nümayəndə heyətini bir araya gətirən ən böyük dəniz əməliyyatı olan Qlobal Sumud Flotiliyası kimi təsvir edirlər.

Hansı ölkələr iştirak edir?

Qlobal Sumud Flotiliyasının məlumatına görə, İsrailin qeyri-qanuni mühasirəsini yarmağı hədəfləyən ən böyük dəniz missiyasında iştirak etmək üçün artıq 44 ölkədən nümayəndə heyəti öz öhdəliyinə götürüb. Altı qitədən ölkələr, o cümlədən Avstraliya, Braziliya, Cənubi Afrika və çoxsaylı Avropa dövlətləri bu flotiliyada yer alacaq. Qrupun bildirdiyinə görə, iştirakçılar heç bir hökumət və ya siyasi partiya ilə əlaqəli deyillər.

Hansı qruplar iştirak edir?

Bu missiya, əvvəlki quru və dəniz əməliyyatlarında iştirak etmiş dörd böyük koalisiya tərəfindən təşkil olunur:

• Qlobal Qəzza Hərəkatı (GMTG) – Keçmişdə Qəzzaya Qlobal Yürüş olaraq tanınan, Qəzzanı dəstəkləmək və mühasirəni yarmaq üçün qlobal həmrəylik aksiyaları təşkil edən ictimai hərəkatdır.
• Azadlıq Flotiliyası Koalisiyası (FFC) – 15 illik dəniz missiyaları təcrübəsinə malikdir. Bu təşkilat əvvəlki "Madleen" və "Handala" kimi flotiliyalarda iştirak edib, Qəzza blokadasını yarmaq üçün hazırkı səylərə praktik məsləhət, rəhbərlik və əməliyyat dəstəyi verir.
• Məğrib Sumud Flotiliyası – Keçmişdə Sumud Karvanı olaraq tanınan, Fələstin icmalarına yardım və dəstək çatdırmaq üçün həmrəylik missiyaları həyata keçirən Şimali Afrikadan olan təşəbbüsdür.
• Sumud Nusantara – Malayziyadan və 8 digər ölkədən olan, Qəzza blokadasını yarmağı və Qlobal Cənub ölkələri arasında həmrəyliyi gücləndirməyi hədəfləyən xalqın rəhbərlik etdiyi bir karvandır.

Bu qruplar kollektiv şəkildə tarixdə ən böyük koordinasiyalı mülki flotiliyanı formalaşdıracaqlar.

Kimlər iştirak edir?

Qlobal Sumud Flotiliyasının internet saytına görə, koalisiya təşkilatçılar, humanitarlar, həkimlər, incəsənət adamları, din xadimləri, hüquqşünaslar və dənizçilərdən ibarət geniş bir insan qrupunu əhatə edir. Onlar insan ləyaqətinə, qeyri-zorakı fəaliyyətin gücünə və mühasirə ilə soyqırımın bitməsi lazım olduğu həqiqətinə inamla birləşiblər.

İdarə Heyəti də yaradılıb. Buraya İsveçli aktivist Qreta Tunberq, tarixçi Kleoniki Aleksopulu, insan hüquqları müdafiəçisi Yasemin Acar, sosio-ekoloq Tiaqo Avila, politoloq və hüquqşünas Melanie Şveyçer, sosial elm xadimi Karen Moynixan, fizik Mariya Elena Deliya, fələstinli aktivist Səif Abukeşek, humanitar yardım işçisi Məhəmməd Nadir əl-Nuri, aktivist Məruan Ben Quettaya, aktivist Vaəl Nəvvar, aktivist və sosial tədqiqatçı Hayfa Mənsuri və insan hüquqları müdafiəçisi Torkiya Çaybi daxildir. Yüzlərlə insan təşkilatlanmış donanma ilə yola düşsə də, on minlərlə başqaları təşəbbüsdə iştirak etmək üçün qeydiyyatdan keçib.

Gəmilər nə vaxt yola düşəcək və Qəzzaya nə qədər vaxta çatacaq?

Barselonadakı Plaka del Reydə keçirilən mətbuat brifinqində Səif Abukeşek dəqiq sayın daha sonra müəyyən ediləcəyini və təhlükəsizlik səbəbləri ilə konkret limanların və gəmilərin detallarının açıqlanmadığını bildirib. Qrup donanmanın Qəzzaya təxminən 3000 km (1620 dəniz mili) məsafəni 7-8 günə qət edəcəyini təxmin edir.

Flotiliya nədir və niyə dəniz yolu ilə humanitar yardım göndərilir?

Flotiliya, böhran bölgələrinə qida, dərman və digər materiallar kimi zəruri təchizatları çatdırmaq üçün təşkil edilmiş qayıqlar və ya gəmilər qrupudur. Onlar adətən hava və quru dəhlizləri kimi ənənəvi təchizat yolları bağlananda və ya əlçatmaz olanda təşkil edilir.

2007-ci ildən bəri İsrail Qəzzanın hava sahəsini və ərazi sularını ciddi şəkildə nəzarətdə saxlayır, malların və insanların hərəkətini məhdudlaşdırır. Hətta müharibədən əvvəl də, İsrail 2001-ci ildə, Yaser Ərəfat Beynəlxalq Hava Limanını açıldıqdan cəmi üç il sonra bombalayaraq məhv etdiyi üçün Qəzzada işlək hava limanları yox idi.

Humanitar yardım və ictimai flotiliyalar adətən beynəlxalq təşkilatların himayəsi altında fəaliyyət göstərir və dəniz hüququ ilə tənzimlənir. Dəniz yolu ilə humanitar yardım çatdıraraq, Sumud flotiliyası İsrailin blokadası ilə birbaşa qarşılaşmağı və mühasirənin bitməsi lazım olduğu mesajını çatdırmağı hədəfləyir.

Əvvəlki flotiliyalara nə olub?

Bir neçə Azadlıq Flotiliyası gəmisi Qəzzanın blokadasını yarmağa cəhd edib.

2008-ci ildə Azad Qəzza Hərəkatına aid iki qayıq Qəzzaya uğurla çataraq İsrailin dəniz blokadasının ilk dəfə yarılmasına səbəb oldu. 2006-cı ildə İsrailin Livan müharibəsi zamanı aktivistlər tərəfindən qurulan bu hərəkat, 2008-2016-cı illər arasında 31 qayıq göndərsə də, İsrailin sərt məhdudiyyətlərinə baxmayaraq bunlardan yalnız beşi Qəzzaya çatdı.

2010-cu ildən bəri Qəzza blokadasını yarmağa çalışan bütün flotiliyalar beynəlxalq sularda İsrail tərəfindən ələ keçirilib və ya hücuma məruz qalıb.

2010 – Qəzza Azadlıq Flotiliyası

2010-cu ildə İsrail komandoları beynəlxalq sularda "Mavi Marmara" gəmisinə basqın etdilər. Hücum 10 aktivistin ölümünə və onlarla insanın yaralanmasına səbəb olaraq qlobal etiraza yol açdı. Gəmidə humanitar yardım və 600-dən çox sərnişin var idi.

2011 – Azadlıq Flotiliyası II

Azadlıq Flotiliyası II, 2010-cu il missiyasının davamı olaraq 2011-ci ildə başladıldı. Beynəlxalq aktivistlər və QHT-lərin koalisiyası tərəfindən təşkil edilən bu flotiliya, İsrailin Qəzza üzərindəki blokadasını yarmağı və humanitar yardım çatdırmağı hədəfləyirdi.

2015 – Azadlıq Flotiliyası III

Azadlıq Flotiliyası III, beynəlxalq aktivistlər tərəfindən İsrailin Qəzzaya tətbiq etdiyi dəniz blokadasını yarmaq üçün üçüncü böyük cəhd olaraq 2015-ci ildə başladıldı. FFC tərəfindən təşkil edilən missiyaya bir neçə gəmi daxil idi, İsveç bayraqlı "Marianne of Gothenburg" səylərə rəhbərlik edirdi.

2018 – Fələstin üçün Ədalətli Gələcək

Fələstin üçün Ədalətli Gələcək Flotiliyası – həm də 2018 Qəzza Azadlıq Flotiliyası kimi tanınan – FFC-nin İsrailin Qəzzaya dəniz blokadasına meydan oxumaq üçün davamlı səylərinin bir hissəsi idi.

2025 – Mühasirəni Yıx "Conscience"

2 may tarixində Qəzzaya yola düşməyə hazırlaşarkən, "Conscience" gəmisi Maltadan cəmi 14 dəniz mili (25 km) aralıda iki dəfə silahlı dronlarla vuruldu. Hücum nəticəsində yanğın baş verdi və gövdədə əhəmiyyətli bir dəlik yarandı, bu da gəmidə olan 30 türk və azərbaycanlı aktivisti suyu boşaltmağa və gəmini batmaqdan xilas etməyə məcbur etdi.

2025 – Madleen – Azadlıq Flotiliyası Koalisiyası (FFC) tərəfindən 9 iyun tarixində başladılan "Madleen" gəmisi, Qəzzadan təxminən 185 km (100 dəniz mili) məsafədə, beynəlxalq sularda İsrail ordusu tərəfindən ələ keçirildi.

2025 – Handala – 26 iyun tarixində İsrail qüvvələri Qəzzaya humanitar yardım aparan "Handala" gəmisinə basqın etdilər.

24 saat