Quterreş: Fələstin dövləti mükafat deyil, haqqdır

BMT Baş katibi Antonio Quterreşdən Fələstin Məsələsinə dair Çağırış: İki Dövlətli Həll Vacibdir

BMT-nin Baş katibi Antonio Quterreş BMT Baş Assambleyasında Fələstin məsələsinin dinc yolla həlli və iki dövlətli həll modelinin reallaşdırılmasına həsr olunmuş Yüksək Səviyyəli Beynəlxalq Konfransda çıxış edib. Quterreş onilliklərdir ki, Yaxın Şərq diplomatiyasının sülhə gedən yoldan daha çox bir "proses" olduğunu vurğulayıb. O qeyd edib ki, sözlər, çıxışlar və bəyannamələr ərazidəki insanlar üçün heç bir əhəmiyyət kəsb etmir, çünki onlar bunları əvvəllər də eşitmişlər. Baş katib bu proses davam edərkən dağıntıların və ilhaqın sürətlə davam etdiyini bildirib. O, "Bu səyin fərqli olduğunu sübut etmək məsuliyyəti hamımızın üzərinə düşür," deyərək xəbərdarlıq edib. Yaxın Şərqdə sülh üçün əsas problemin iki dövlətli həll modelinin reallaşdırılması olduğunu vurğulayan Quterreş sözlərini belə davam etdirib: "Yəni, İsrail və Fələstinin müstəqil, suveren və demokratik iki dövlət olaraq, yan-yana sülh və təhlükəsizlik içində yaşaması." Bu həllə qarşı çıxanlara əsas sualım budur: Alternativ nədir? Fələstinlilərin bərabər hüquqlardan məhrum edildiyi, daimi işğal və bərabərsizlik altında yaşamağa məcbur edildiyi tək bir dövlət reallığımı? Fələstinlilərin öz torpaqlarından qovulduğu tək bir dövlətmi? Bu, nə sülhdür, nə ədalətdir, nə də beynəlxalq hüquqa uyğundur və qəbuledilməzdir. Bu yol yalnız İsrailin qlobal səviyyədə artan təcridini dərinləşdirəcək.

"Fələstin Dövləti Qurmaq Mükafat Deyil, Hüquqdur"

Açıq danışaq: Fələstin dövlətinin qurulması mükafat deyil, bir hüquqdur. Bu hüququn inkarı dünyanın dörd bir yanındakı ekstremistlərə verilmiş bir hədiyyə olar. BMT Baş katibi zamanın tükəndiyini, etibarın azaldığını, institutların zəiflədiyini və ümidlərin puça çıxdığını ifadə edib. Buna görə də o, beynəlxalq ictimaiyyəti təkcə iki dövlətli həll vizyonunu canlı saxlamağa deyil, həm də onu reallığa çevirmək üçün təcili, konkret və geri dönməz addımlar atmağa çağırıb. Quterreş bunun üçün zorakılığa dərhal son qoyulmasını, Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsinin çağırışı ilə ilhaq və məskunlaşma fəaliyyətlərinin dərhal dayandırılmasını, işğal altında olan Fələstin ərazilərinin hər hansı bir hissəsindən Fələstin əhalisinin zorla köçürülməsi və etnik təmizləməyə yol açan hər cür təcrübənin rədd edilməsini, hər cür vəhşilik cinayətləri və beynəlxalq hüquq pozuntuları üçün tam hesabatlılığın təmin edilməsini, etibarlı siyasi dialoqun yenidən başlanılmasını və hər iki xalqın bərabər hüquqları və ləyaqətinin yenidən təsdiq edilməsini vacib hesab edib.

Qəzzadakı Fəlakət və İki Dövlətli Həllə Doğru Addımlar

Prosesə Qəzzadan başlanılmalı olduğunu ifadə edən Quterreş, "Qəzza bir-birini izləyən fəlakətlərin çöküşünə sürüklənib," deyə xəbərdarlıq edib. O, həyat qurtarıcı humanitar yardımlara tətbiq edilən məhdudiyyətlərin yüngülləşdirilməsi istiqamətində atılan son addımları müsbət qarşıladığını, lakin bunların bu kabusu sona çatdırmaq üçün kifayət olmadığını bildirib. Qəzzada dərhal, daimi atəşkəsə, bütün əsirlərin qeyd-şərtsiz və dərhal azad edilməsinə, eləcə də tam və maneəsiz humanitar yardıma ehtiyac olduğunu vurğulayan Quterreş, "Bunlar sülhün şərtləri deyil, təməlləridir," deyə qeyd edib. Quterreş Qəzzadan əlavə, Şərqi Qüds daxil olmaqla, işğal altında olan Fələstin ərazilərinin davam edən işğalının qanunsuz olduğunu bir daha vurğulayıb. O bildirib ki, bu işğal seçimdən deyil, hüquqdan irəli gələn məsuliyyətlər səbəbindən sona çatdırılmalıdır.

İşğal Təhlükəsizlik Gətirmir: Sülh Yolu Seçilməlidir

BMT Baş katibi deyib: "Fələstin dövlətinin qurulması ilə İsrailin təhlükəsizliyi arasında saxta bir seçim yaratmaqdan imtina edək. İşğalın təhlükəsizlik gətirmədiyini qəbul edək. İsrailin legitim təhlükəsizlik narahatlıqları necə ciddi qəbul edilməlidirsə, Fələstin xalqının legitim hüquqları da eyni şəkildə nəzərə alınmalıdır." Quterreş, İsrailə açıq və birmənalı şəkildə iki dövlətli həll modelinə yenidən sadiq qalmağa çağırış edilməsinin, həmçinin İsrailin bu həlli təməlindən sarsıdan bütün hərəkətlərini dayandırmasının tək səslə tələb edilməsinin vacib olduğunu vurğulayıb. Quterreş, Fələstinin dinc, demokratik və əhatəli bir Fələstin dövləti vizyonu ətrafında birləşməsinin də dəstəklənməsinin vacib olduğunu bildirib. O deyib: "Bu münaqişə idarəolunmazdır, o həll olunmalıdır. Mükəmməl şəraitin yaranmasını gözləyə bilmərik. Bu şəraiti biz yaratmalıyıq. Ağrı dözülməz hala gələnə qədər sülh səylərini təxirə sala bilmərik. Çox gec olmadan hərəkətə keçməliyik." Bunun yalnız siyasi bir məsələ deyil, həm də ortaq dəyərlərə və prinsiplərə aid bir məsələ olduğunu qeyd edən Quterreş vurğulayıb: "Heç bir millət daimi bir etibarsızlıq içində yaşamamalıdır və heç bir xalq daimi işğal altında yaşamamalıdır. Bu, vicdanın çağırışıdır. Bu çağırışa açıq, cəsarətlə və qətiyyətlə cavab verək." Quterreş üzv ölkələri Fələstinlilərin, İsraillilərin, Yaxın Şərqin və dünyanın rifahı üçün sülh yolunu seçməyə çağırıb.

24 saat