Ruanada sülh sazişinə ehtiyatlı yanaşma
Ruanda Prezidenti Paul Kagame Amerika Birləşmiş Ştatlarının vasitəçiliyi ilə Konqo Demokratik Respublikası (KDR) ilə əldə edilmiş sülh sazişini ehtiyatla qarşılayıb, lakin Kigali lazım gəldikdə cavab tədbirləri görəcəyini vurğulayıb.
Cümə günü Kigalidə keçirilən mətbuat konfransında çıxış edən Paul Kagame Ruandanın razılaşmaya sadiq qaldığını, lakin Kinşasanın öz üzərinə düşən öhdəlikləri yerinə yetirib-yetirməyəcəyini şübhə altına alıb.
"Əgər əməkdaşlıq etdiyimiz tərəf hiyləgərlik edərək bizi yenidən problemə qaytararsa, onda biz bu problemlə əvvəlki kimi məşğul olacağıq," Paul Kagame bəyan edib.
Razılaşmanın detalları və əsas problemlər
ABŞ prezidenti Donald Trampın rəhbərliyinin dəstəklədiyi bu sülh sazişi ötən həftə imzalanıb və Ruanda qoşunlarının 90 gün ərzində KDR-nin şərqindən çıxarılmasını nəzərdə tutur.
Bu il regionda şiddətli döyüşlər gedib, M23 üsyançıları böyük şəhərləri ələ keçiriblər. Birləşmiş Millətlər Təşkilatı Ruandanı M23 qruplaşmasını minlərlə əsgərlə dəstəkləməkdə ittiham edir – Kigali bu iddiaları rədd edir.
Bu sülh sazişi dönüş nöqtəsi hesab edilsə də, analitiklər bunun döyüşləri tezliklə dayandıracağına inanmırlar, çünki münaqişənin əsas tərəflərindən biri olan M23 bu razılaşmanın onlara aid olmadığını bildirir.
Humanitar böhran və regional gərginlik
Ruanda KDR-nin şərqindəki hərbi mövcudluğunu 1994-cü il Ruanda soyqırımı ilə əlaqəli Hutu döyüşçülərindən ibarət silahlı qrup olan Ruandanın Azadlığı Uğrunda Demokratik Qüvvələrin (FDLR) təhdidlərinə cavab olaraq əsaslandırır.
Paul Kagame razılaşmanın uğurlu olması üçün Kinşasanın FDLR-ni ləğv etmək üçün addımlar atmasının vacibliyini qeyd edib.
"Biz Tramp administrasiyasına səylərinə görə minnətdarıq," o bildirib. "Əgər iş alınmasa, günah onlarada deyil."
Ruandanı davamlı olaraq münaqişəni qızışdırmaqda ittiham edən Kinşasadan hələlik rəsmi cavab gəlməyib.
Ruanda dəstəkli M23 KDR-nin şərqindəki münaqişədə ən qabarıq silahlı qrupdur və bu ilin əvvəlindəki böyük irəliləyişləri küçələrdə cəsədlərlə nəticələnib. KDR-də 7 milyon insanın didərgin düşməsi ilə BMT bu vəziyyəti "Yer kürəsində ən uzunmüddətli, mürəkkəb və ciddi humanitar böhranlardan biri" adlandırıb.
M23 ABŞ vasitəçiliyi ilə aparılan səylərdə iştirak etməsə də, digər sülh danışıqlarında yer alıb. Cümə axşamı həm Konqo hökuməti, həm də M23 nümayəndələri münaqişəni bitirmək məqsədilə Qətərdə əlavə müzakirələrə qayıtmaq barədə razılığa gəliblər.
Bu arada, Vaşinqton Qərb şirkətlərinə regionun tantal, mis və qızıl kimi zəngin yataqlarından istifadə etməyə imkan verə biləcək ayrı bir sərmayə planı təklif edib – bu resurslar uzun müddətdir ki, KDR-nin şərqində zorakılığı alovlandırıb.
Paul Kagamenin sağlamlıq haqqında şayiələrə cavabı
Paul Kagamenin cümə günü verdiyi açıqlama, onun iyunun 6-dan bəri ilk ictimai çıxışı olub və bu müddətdə onun səhhəti ilə bağlı spekulyasiyalara səbəb olub. Xaricdəki müxaliflər, o cümlədən keçmiş müşavir David Himbara, prezidentin ciddi şəkildə xəstə olduğunu iddia etmişdilər.
Paul Kagame zarafatla şayiələri rədd edib. "Şəxsi sağlamlıq problemlərimin bəziləri bəlkə də sizi idarə etməkdən qaynaqlanır," o deyib və gülüşə səbəb olub.
"Problem nədir? İnsanlar məndən nəyin hesabını istəyirlər? İnsan olmadığımı?" o əlavə edib. Prezident brifinq boyunca sağlam görünürdü.