Rus casus gəmisi addımı: Ciddi narahatlıq

Rusiyanın "Yantar" Gəmisinin Təhdidi: Lazer Hücumları və Sualtı Kabellər

Rusiyanın "okean tədqiqat gəmisi" kimi təqdim etdiyi "Yantar", digərləri, o cümlədən Böyük Britaniya üçün bir Rusiya casus gəmisi hesab olunur və Britaniyanın müdafiə rəhbərlərini narahat edir. Uzun müddətdir ki, bu gəminin Britaniyanın sualtı kabellərini gizli şəkildə xəritələşdirdiyi şübhə doğurur. Məhz bu kabellər vasitəsilə milyardlarla dollarlıq maliyyə əməliyyatları da daxil olmaqla, ölkənin məlumatlarının 90%-dən çoxu ötürülür.

Lakin indi vəziyyət daha da gərginləşib. Məlum olub ki, "Yantar"ın heyəti Kral Hərbi Hava Qüvvələrinin patrul təyyarələrinin pilotlarını lazerlə hədəf alıb. Pilotların gözünə lazer tutmaq təxribat xarakterli və Böyük Britaniyanın Müdafiə naziri Con Heylinin sözləri ilə desək, "çox təhlükəlidir". Bu hərəkət Birləşmiş Krallıqda qanunsuzdur və həbs cəzası ilə nəticələnə bilər.

Heyli Rusiyaya və onun lideri Vladimir Putinə sərt mesaj ünvanlayıb: "Biz sizi görürük. Nə etdiyinizi bilirik. Əgər "Yantar" bu həftə cənuba doğru hərəkət etsə, biz hazır olacağıq." Bu ifadə ilə o, "Yantar"ın Britaniyanın 12 mil dəniz sərhədini keçməsi halında hərbi cavab veriləcəyinə işarə edib. "Yantar" Britaniya sahilləri yaxınlığında ilk dəfə görünmür. 2024-cü ilin əvvəlində də Kral Hərbi Dəniz Qüvvələrinə məxsus bir sualtı qayıq çəkindirici tədbir olaraq gəminin düz qarşısında səthə çıxmışdı.

Narahatlıq ondadır ki, bu, Kreml tərəfindən Böyük Britaniyanı dünyanın qalan hissəsinə bağlayan bütün həyati sualtı kabelləri və boru kəmərlərini müəyyən etmək və xəritələşdirmək üçün davam edən əməliyyatın bir hissəsidir. Bu həm də Rusiyanın NATO-nun reaksiyalarını, qətiyyətini və müdafiə qabiliyyətini sınaqdan keçirmək məqsədi daşıyan daha geniş fəaliyyət nümunəsinin tərkib hissəsidir. Avropada son pilotsuz uçuş aparatlarının hücumları və Rusiya döyüş təyyarələrinin NATO hava məkanına daxil olması ilə də oxşar hallar müşahidə olunub. Sentyabr ayında üç Rusiya qırıcı təyyarəsi icazəsiz Estoniya səmasına daxil olduqda, İtaliya, Finlandiya və İsveç NATO-nun şərq cinahını gücləndirmək missiyası çərçivəsində təyyarələrini havaya qaldırmışdı. Bütün bunlar Rusiya üçün maraqlı kəşfiyyat məlumatlarıdır.

Britaniyanın Həssas İnfrastrukturu Rusiyanın Hədəfində

Ada dövləti olaraq Böyük Britaniya məlumatları ötürən sualtı kabellər şəbəkəsindən güclü şəkildə asılıdır. Həmçinin, Britaniyanı Norveç kimi Şimal dənizi qonşularına bağlayan həyati əhəmiyyətli neft və qaz boru kəmərləri də mövcuddur. Bu kabellər və boru kəmərləri böyük ölçüdə müdafiəsizdir və görünür, Rusiyanın tədqiqat gəmilərinin böyük marağına səbəb olur.

NATO dərin dəniz kabellərini dünyanın kritik infrastrukturu kimi müəyyən edib. Təşkilatın bildirdiyinə görə, bu kabellər eyni zamanda strateji təzyiq nöqtələridir və xəbərdarlıq edir ki, düşmənlər onları sabotaj və ya hibrid müharibə yolu ilə istismar edərək həm mülki, həm də hərbi rabitəyə təhdid yarada bilərlər. Kral Hərbi Dəniz Qüvvələrinin təqaüddə olan komandiri Tom Şarp Rusiya casus gəmisinin nə edə biləcəyini açıq şəkildə ifadə edib: "Ən aşkar odur ki, onlar bizim kabellərimizin və kritik sualtı infrastrukturumuzun üzərində dayanır, təkcə bizimlə Amerika arasında hər gün 7 trilyon dollara qədər maliyyə əməliyyatlarını ötürən kabelləri araşdırırlar."

"Yantar"ın Gizli İmkanları və Potensial Təhdidlər

"Yantar" Moskva tərəfindən tədqiqat gəmisi kimi təsvir edilə bilər, lakin o, Rusiyanın birbaşa müdafiə nazirliyinə tabe olan gizli Dərin Dəniz Tədqiqatları Baş İdarəsi (GUGI)nin tərkib hissəsidir. Gəmi yüksək texnologiyalı rabitə avadanlığı ilə təchiz olunsa da, ən çox narahatlıq doğuran onun görünməyən imkanlarıdır. O, səthin minlərlə metr aşağısına enə bilən pultla idarə olunan miniatür sualtı qayıqları işlədə bilir. Bunlar kabellərin yerini xəritələşdirmək, onları kəsmək və ya müharibə dövründə aktivləşdirilə biləcək sabotaj qurğuları yerləşdirmək qabiliyyətinə malikdir.

Kral Hərbi Dəniz Qüvvələri "Proteus" adlı yeni bir gəmi ilə təhdidlə mübarizə aparmaq üçün müxtəlif vasitələr sınaqdan keçirir, lakin tənqidçilər Britaniyanın sahil təhlükəsizliyinə dəyəcək zərərin əksər hissəsinin artıq baş vermiş ola biləcəyindən narahatdırlar. Britaniya sularında fəaliyyət göstərən istənilən xarici gəmi Birləşmiş Krallığın milli qanunlarına və beynəlxalq dəniz konvensiyalarına əməl etməlidir. Bu kompleks qaydaların təməlini Dəniz Hüququ üzrə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Konvensiyası (UNCLOS) təşkil edir. Bu konvensiya xarici gəmilərə sahil sularından "təhlükəsiz" keçmək imkanı verir, yəni onların keçidi Britaniya kimi sahil dövlətinin sülh və ya təhlükəsizliyini təhdid etməməlidir.

Prezident Putin çərşənbə günü Moskvada süni intellekt konfransında idi və Şotlandiyanın şimalında cərəyan edən vəziyyətlə bağlı dərhal heç bir reaksiya vermədi. Rusiyanın Londondakı Səfirliyi Birləşmiş Krallığın təhlükəsizliyini sarsıtmadığını bildirib və Britaniyanın Müdafiə naziri Heylinin bəyanatını təxribatçı adlandırıb. Lakin bütün bunlar Ukraynada müharibənin davam etdiyi bir vaxtda baş verir. Bu münaqişəni Putin Qərbin üzərinə atır və görünən odur ki, onu tezliklə dayandırmaq niyyətində deyil.

24 saat