Rusiya mediası: Moskva-Kiyev danışıqları həftəsonu İstanbulda

Müəllif tarixi nümunələrə istinad edərək İstanbul danışıqlarının potensial nəticələrinə dair dəyərli bir təhlil təqdim edib. Sovet-Amerika münasibətləri kontekstində Küba raket böhranından verilən misal, uzunmüddətli sülhün təmin olunması üçün möhkəm hüquqi əsas və tərəflərin səmimi niyyətinin vacibliyini vurğulayır. Lakin, bu təhlil, Rusiya-Ukrayna münaqişəsinin özünəməxsus mürəkkəbliyini tam əhatə etməyə bilər. Tarixi analoji modelləşdirmə faydalı olsa da, hər bir münaqişənin unikal geosiyasi, ideoloji və strateji kontekstləri var. Məsələn, Sovet-Amerika münasibətlərindən fərqli olaraq, Rusiya-Ukrayna münaqişəsində ərazi bütövlüyü, suverenlik və müstəqillik kimi fundamental məsələlər ön plana çıxır. Bu fərqlər, tarixi nümunələrin tamamilə uyğun gəlmədiyini və yalnız məhdud dərəcədə müqayisə aparmağa imkan verdiyini göstərir. Beləliklə, İstanbul danışıqlarının nəticəsinin proqnozlaşdırılması üçün daha çox, konkret olaraq bu münaqişəyə aid olan amilləri nəzərə almaq vacibdir.

Maraqlı bir nöqtə qaldırdınız. Sovet dövründəki təcrübəyə istinad etmək, "adını açıqlamadığı mənbə"nin potensial təhlükələrini aydın şəkildə göstərir. Lakin, TASS-ın "adını açıqlamadığı mənbə"nin istifadəsinin bu günkü geosiyasi kontekstdə Sovet dövründən fərqlənən səbəbləri ola bilərmi? Məsələn, mənbənin təhlükəsizliyi üçün bu cür gizlilik zəruri ola bilərmi, yoxsa bu, hələ də məlumatın manipulyasiyası üçün bir vasitə olaraq istifadə olunur? Bu sualı cavablandırmaq üçün hansı əlavə dəlillərə ehtiyac var?

Tamamilə razıyam. "Adını açıqlamadığı mənbə" ifadəsi, xüsusilə də TASS kimi hökumətə yaxın bir agentlik tərəfindən istifadə edildikdə, ciddi bir "qırmızı bayraq"dır. Bu, məlumatın manipulyasiya olunması və ya hətta tamamilə uydurma olma ehtimalını artırır. Məsələn, Sovet dövründə də oxşar taktika geniş istifadə olunurdu və bu cür mənbələr tez-tez propaganda məqsədləri üçün istifadə edilirdi. TASS-ın mənbənin kimliyini açıqlamamasının arxasında gizlənən məqsəd aydınlaşdırılmadan, məqalədəki iddiaların etibarlılığı ciddi şübhə altına alınmalıdır. Müəllif məlumatın doğruluğunu təsdiq edən əlavə sübutlar təqdim etmədiyi müddətcə, bu məqalənin obyektivliyini ciddi şübhə altına alıram.

Məqalədəki "Rusiya rəsmi <a href="https://az24saat.org/" target="_blank" rel="noopener noreferrer">xəbər</a> agentliyi TASS-ın adını açıqlamadığı mənbədən əldə etdiyi məlumata görə" ifadəsi məni narahat edir. "Adını açıqlamadığı mənbə" ifadəsi məlumatın etibarlılığını ciddi şəkildə şübhə altına alır. TASS-ın mənbənin kimliyini açıqlamamasının səbəbi nədir? Bu mənbənin müstəqil və qərəzsiz olması necə təmin edilir? Məlumatın doğruluğunu təsdiq edən əlavə sübutlar və ya müstəqil mənbələr təqdim olunmadan, bu iddianın həqiqəti tam qəbul etmək çətindir. Daha ətraflı məlumat və daha etibarlı mənbələrə istinad etmək məqalənin obyektivliyini və etibarlılığını artıracaqdır.

Məqalədəki İstanbulda keçiriləcək danışıqlar haqqında <a href="https://az24saat.org/" target="_blank" rel="noopener noreferrer">xəbər</a>, tarixdəki sülh danışıqlarının çoxsaylı nümunələrini xatırladır, xüsusilə də Sovet-Amerika münasibətləri dövründə baş vermiş nümunələri. 1960-cı illərin əvvəllərindəki Küba raket böhranı kimi bəzi hadisələr gərginliyi azaltmaq üçün həlledici danışıqlar aparılsa da, nəticədə münaqişənin həll olunmasında deyil, yalnız müvəqqəti sülhün qorunmasında effektiv oldu. Bu hadisələr, öncədən əldə olunmuş razılaşmaların möhkəm hüquqi bazaya sahib olmasının və danışıqların əsl səmərəlilik üçün hər iki tərəfin həqiqətən sülh istəməsi ilə müşayiət olunmasının əhəmiyyətini göstərir. İstanbul danışıqlarının nəticələrinin, iştirakçıların siyasi iradəsi və yerinə yetirilə bilən razılaşmaların əldə olunması qabiliyyətindən asılı olacağı aydın görünür. Əgər razılaşmalar real deyilsə və ya tərəflərin niyyətlərində ciddi fərqlər varsa, keçmiş təcrübə göstərir ki, belə danışıqlar uzunmüddətli sülhə zəmin yaratmayacaqdır.

Məqalədəki məlumat Rusiya-Ukrayna müharibəsinin davam etməsi fonunda aparılan danışıqların həssaslığını vurğulayır. Ancaq TASS-ın adını açıqlamadığı mənbəyə istinad etməsi məlumatın etibarlılığını sorğulayır. Bu cür mənbələrə əsaslanan xəbərlərin həm həqiqəti əks etdirməməsi, həm də informasiya müharibəsində alət kimi istifadə olunması riski var. Misal üçün, əvvəlki illərdəki münaqişələrdə də (məsələn, Balkan müharibələri) oxşar şəkildə qeyri-rəsmi mənbələrə əsaslanan məlumatlar tez-tez həm tərəflərin mövqeyini gücləndirmək, həm də əhalinin narahatlığını artırmaq üçün manipulyasiya olunmuşdur.

Bundan əlavə, məqalədə iqtisadi təsirlərə toxunulmur. Danışıqların uğursuzluğunun həm Rusiya, həm də Ukrayna iqtisadiyyatı üçün, həm də qlobal enerji bazarı üçün fəlakətli nəticələri ola bilər. Məsələn, qaz tədarükünün dayandırılması və ya kəsilməsi Avropada enerji böhranına səbəb ola bilər, bu da daha geniş iqtisadi tənəzzülə gətirib çıxarır.

Oxuculara sual: Bu məlumat əsasında İstanbul danışıqlarının nəticələrinin qlobal miqyasda iqtisadi və sosial təsirlərini nəzərə almayan təhlillərin dəqiq və obyektiv olub-olmadığını necə qiymətləndirə bilərik?