Rusiyada WhatsApp-ın bloklanması rəsmən başladı

Rusiya “WhatsApp”ın İşinə Mərhələli Məhdudiyyətlər Tətbiq Edir

Roskomnadzor (Rusiya Federal Xidməti) “WhatsApp” messencerinin (Rusiyada ekstremist təşkilat kimi tanınan Meta korporasiyasına məxsusdur) fəaliyyətinə qarşı ardıcıl məhdudlaşdırıcı tədbirlərin tətbiqinə başladığını elan edib.

Qurum, 2025-ci ilin avqust ayında WhatsApp zənglərində “tədricən pisləşmə”nin başladığını xatırladıb.

Hazırda “WhatsApp”a qarşı məhdudiyyətlərin tətbiqi davam etdirilir. Qurumdan verilən açıqlamada deyilir: “Məhdudiyyətlər mərhələli şəkildə tətbiq olunur ki, istifadəçilər digər messencerlərə keçid edə bilsinlər.”

“WhatsApp Rusiya qanunvericiliyini pozmağa davam edir: messencer ölkə ərazisində terror aktlarının təşkili və həyata keçirilməsi, icraçılarının cəlb edilməsi, dələduzluq və vətəndaşlarımıza qarşı digər cinayətlər üçün istifadə olunur,” deyə Roskomnadzor bildirib. “Əgər messencer Rusiya qanunvericiliyinin tələblərini yerinə yetirməsə, tamamilə bloklanacaq.”

2025-ci il 28 noyabr cümə günü səhər saatlarından etibarən istifadəçilər “WhatsApp”ın işində pisləşmədən kütləvi şəkildə şikayət etməyə başlayıblar. Bu barədə Downdetector və “Sboy.rf” xidmətlərinin məlumatları sübut edir. Daha əvvəl Rusiya Dövlət Dumasının deputatları Anton Nemkin və Andrey Svintsov “WhatsApp”ın Rusiyada bloklanmasının yalnız zaman məsələsi olduğunu bildirmişdilər.

“WhatsApp”ın Rusiyada Bloklanması Üçün Əsaslar

2022-ci ildə Rusiyanın Ukraynada xüsusi hərbi əməliyyatına başlamasından sonra Meta korporasiyası Rusiyada ekstremist kimi tanınıb. Onun mətbuat katibi Endi Stoun Rusiya məhkəməsi tərəfindən qiyabi həbs edilib. Metaya məxsus olan iki xidmət – Facebook və Instagram bloklanıb, lakin WhatsApp işləməyə davam edirdi.

2024-cü ilin sonlarında WhatsApp Roskomnadzor tərəfindən İnformasiya Yayımçıları Reyestrinə (İYR) daxil edilib. İYR-ə daxil olan qurumlar istifadəçilərinin yazışmalarının məzmununu yarım il müddətində Rusiya ərazisində saxlamağa borcludurlar. İYR istifadəçilərinin fəaliyyətləri haqqında metadatalar bir il müddətində, 2025-ci ildən isə üç il müddətində saxlanılmalı idi.

Qeyd edək ki, İYR 2014-cü ildən fəaliyyət göstərir. “WhatsApp”ın bu reyestrə daxil edilməsi onun bloklanması barədə şayiələrə səbəb olmuşdu. 2025-ci ilin yazında Çeçenistan və Dağıstan ərazilərində Telegram və “WhatsApp”ın bloklanması xəbəri yayılmışdı.

Milli Messencerin Yaradılması

2025-ci ilin yayında Rusiyada messencer, elektron hökumət və dövlət informasiya sistemlərinin funksionallığını özündə birləşdirəcək Çoxfunksiyalı İnformasiya Mübadiləsi Xidmətinin (ÇİMX) yaradılması haqqında qanun qəbul edilib. Xüsusilə, ÇİMX mehmanxana və təhsil xidmətləri göstərərkən oflayn rejimdə şəxsiyyət identifikasiyası üçün, eləcə də onun vasitəsilə müqavilələr imzalamaq üçün istifadə edilə bilər.

Hökumət ÇİMX-in operatoru kimi VK internet holdinqinin törəmə şirkəti olan “Kommunikasiya Platforması” şirkətini təyin edib. Bu şirkət, beləliklə, “milli messencer”ə çevrilən “Max” məhsulunu hazırlayır.

2025-ci ilin iyul ayında Rusiya Prezidenti Vladimir Putin Hökumətə dost olmayan ölkələrdən olan kommunikasiya xidmətlərinin Rusiyada istifadəsini məhdudlaşdırmaq üçün tədbirlər hazırlamağı tapşırıb.

Bundan sonra Dövlət Dumasının deputatı Anton Gorelkin WhatsApp-ın dost olmayan ölkələrdən gələn və məhdudlaşdırılmalı olan proqram təminatı siyahısına daxil ediləcəyi ehtimalını irəli sürüb. Lakin, Dövlət Dumasının İnformasiya Siyasəti, İT və Rabitə Komitəsinin sədri Sergey Boyarski o zaman bunu təkzib etmişdi.

2025-ci ilin avqustunda, yuxarıda qeyd edildiyi kimi, Rusiya ərazisində “WhatsApp” və Telegram-da zənglərə məhdudiyyətlər tətbiq edilib. Daha sonra “WhatsApp” və “Telegram”ın Rusiya istifadəçilərinə identifikasiya üçün göndərdiyi SMS-lərin bloklanması barədə məlumatlar yayılıb.

Rusiyada Digər Messencerlər Necə Bloklanıb?

2024-cü ildə Rusiyada bir sıra məşhur messencerlər bloklanıb: Viber, Discord və Signal. 2018-2020-ci illərdə Roskomnadzor Telegramı bloklamağa çalışsa da, bu bloklama digər xidmətlərin işində nasazlıqlara səbəb olub və ləğv edilib. Lakin, o zaman Rusiyada internet trafikinin marşrutlarını müstəqil idarə etməyə imkan verən suveren internet infrastrukturu hələ mövcud deyildi.

24 saat