Qəzzada Yardım Axtaran Mülkilərə Yönələn Hücumlar: Onlarla Həlak Olan Var
Bazar günü
Qəzzada
humanitar yardım əldə etməyə çalışan 73-dən çox insan İsrail atəşi nəticəsində həlak olub, təxminən 150 nəfər isə yaralanıb. Bu barədə Fələstin Səhiyyə Nazirliyi məlumat yayıb. Nazirlik bildirib ki, 67 nəfər
Qəzzanın şimalında, altı nəfər isə zolağın cənubunda yerləşən Xan Yunisdə öldürülüb. Şimalda öldürülən 67 nəfərin eyni yerdə, yoxsa bir neçə ayrı hadisədə həlak olduğu hələlik dəqiqləşdirilməyib.
İsrail Müdafiə Qüvvələri (IDF) isə "minlərlə
Qəzzalıdan ibarət yığıncağın şimal zolaqda müəyyən edildiyini" və "onlara yönələn birbaşa təhlükəni aradan qaldırmaq üçün xəbərdarlıq atəşi açıldığını" açıqlayıb. İsrail ordusu ərazidə itkilər barədə iddialardan xəbərdar olduğunu və hadisənin detallarının hələ də araşdırıldığını qeyd edib, lakin hər hansı tələfat rəqəmi açıqlamayıb.
Hərbi Əməliyyatlar və Tibbi Vəziyyət
İsrail ordusu
Qəzzanın şimalındakı Beit Lahia, Jabalya və Beit Hanoun daxil olmaqla bir sıra ərazilərin sakinlərinə xəbərdarlıq edib. IDF-nin ərəb dilindəki sözçüsü Aviçai Adraee bazar günü bildirib ki, "bu ərazilər aktiv döyüş zonalarıdır və həddindən artıq təhlükəlidir. İsrail Müdafiə Qüvvələri bu ərazilərdə çox güclü qüvvə ilə əməliyyatlar aparır. Təhlükəsizliyiniz üçün bu ərazilərə giriş qəti qadağandır. Eşidənlər xəbərdar edilib."
Qəzzadakı Əl-Şifa Xəstəxanasının direktoru Dr. Mohammed Abu Salmiya-nın sözlərinə görə, bazar günü səhər əhalinin zolağın şimalında yerləşən
Qəzza şəhərinin şimal-qərbində
humanitar yardım almağa çalışarkən İsrail ordusu tərəfindən atəşə tutulduğunu bildirib. Abu Salmiya CNN-ə verdiyi açıqlamada "Əl-Şifa Tibb Kompleksi şəhidlərin, yaralıların və aclıq çəkən mülkilərin həddindən artıq çox olması səbəbindən fəlakətli vəziyyətdədir" deyib. O əlavə edib: "Yardım axtaranlar arasında çoxlu sayda ölüm və yaralanma halları var, təcili yardım maşınları və mülki nəqliyyat vasitələri
Qəzzanın şimal-qərb ərazilərindən yaralıları və ölüləri daşımaqda davamlı olaraq gəlir. Hətta mülki vətəndaşların, həmçinin tibb işçilərinin əhəmiyyətli bir hissəsi kəskin qida çatışmazlığı səbəbindən huşunu itirmiş vəziyyətdə xəstəxanaya çatdırılır."
Fələstin Qızıl Ayparası bildirib ki,
Qəzza şəhərindəki Əl-Saraya Sahə Xəstəxanasına bazar günü 120 yaralı, bəziləri ağır vəziyyətdə olmaqla, həmçinin iki cəsəd gətirilib. Qeyd olunub ki, "İsrail qüvvələri şimaldakı Beit Lahia yaxınlığındakı Zikim ərazisindən gələn
humanitar yardımı gözləyən mülkiləri hədəf alıb. Xəstəxanaya gətirilən çox sayda tələfat səbəbindən, xəstəxananın yalnız 68 çarpayı tutumu olmasına baxmayaraq, yaralıların lazımi müalicəsini təmin etmək üçün təcili yeni çarpayılar açılıb."
Əvvəlki Hadisələr və Artan Qurbanların Sayı
Şənbə günü də
Qəzza münaqişə zonasında ən azı 32 nəfər
humanitar yardım paylama məntəqəsinin yaxınlığında yardım almaq istəyərkən həlak olub. Bu məlumatı Fələstin Səhiyyə Nazirliyi və şahidlər təsdiqləyib. İsrail ordusu, əsgərlərin yardım sahəsindən təxminən bir kilometr aralıda, "gecə saatlarında, əməliyyat fəaliyyəti zamanı onlara yaxınlaşan şübhəliləri Rafah bölgəsində" müəyyən etdiklərini bildirib. IDF əsgərlərin şübhəliləri "uzaqlaşmağa çağırdığını və əməl etmədikdən sonra xəbərdarlıq atəşi açdığını" bildirib. Ordudan hadisə ilə bağlı itkilər barədə xəbərlərdən xəbərdar olduqları və araşdırma apardıqları qeyd edilib.
Qəzzanın Həmas tərəfindən idarə olunan Hökumət Media Ofisinin məlumatına görə, 27 maydan bazar gününə qədər yardım paylama məntəqələrinin yaxınlığında qida əldə etməyə çalışarkən təxminən 995 nəfər həlak olub. BMT-nin İnsan Haqları üzrə Ali Komissarı bu ayın əvvəlində bildirmişdi ki, mayın sonundan iyulun 7-dək təxminən 800
Qəzza sakini yardım əldə etməyə çalışarkən həlak olub.
24 saat
Oxucu Şərhləri
Ancaq, bildirdiyiniz kimi, hadisənin səbəblərinin, hədəflərin və uzunmüddətli təsirlərinin araşdırılması vacibliyi ilə razılaşmıram. Məqalənin özündə "İsrail Müdafiə Qüvvələri (IDF) isə "minlərlə Qəzzalıdan ibarət yığıncağın şimal zolaqda müəyyən edildiyini" və "onlara yönələn birbaşa təhlükəni aradan qaldırmaq üçün xəbərdarlıq atəşi açıldığını" açıqlayıb" və "IDF-nin ərəb dilindəki sözçüsü Aviçai Adraee bazar günü bildirib ki, "bu ərazilər aktiv döyüş zonalarıdır və həddindən artıq təhlükəlidir. İsrail Müdafiə Qüvvələri bu ərazilərdə çox güclü qüvvə ilə əməliyyatlar aparır. Təhlükəsizliyiniz üçün bu ərazilərə giriş qəti qadağandır. Eşidənlər xəbərdar edilib." ifadələri qeyd olunur. Bu açıqlamalar, hadisənin birbaşa səbəbi barədə kifayət qədər məlumat verir. Məqalənin əsas mövzusu "Qəzzada atəş" olduğu üçün, bu cür ətraflı araşdırmalardan daha çox, mövzuya toxunan qeydlər, hadisənin şok effekti və onun gətirə biləcəyi sonrakı hadisələri önə çıxarmaq daha məqsədəuyğun olardı. Qəzzadakı hərbi fəaliyyətlər və onun nəticələri barədə geniş məlumatlar verildiyi üçün, sanki hər şeyin yenidən araşdırılmasına ehtiyac yoxdur.
Həlak olanların çoxunun sıx məskunlaşmış ərazilərdə, humanitar yardım toplamaq üçün toplandığı bir vaxtda vurulması, bu hadisələri adi münaqişə zəminindən daha da kənarlaşdırır. Məqalədə İsrail ordusunun bölgəni "aktiv döyüş zonası" elan etməsi və "təhlükəsizlik üçün girişin qadağan olduğu" barədə xəbərdarlıq etməsi, belə bir şəraitdə humanitar yardım üçün toplaşan insanların məruz qaldığı təhlükəni daha da artırır.
İsrail tərəfinin açıqlamalarının da araşdırılmalı olduğu vurğulanır. Bu cür hallarda, həlak olanların sayı və hadisələrin təfərrüatları barədə fərqli məlumatlar ola bilər. Lakin, hərbi əməliyyatların aparıldığı bir bölgədə, humanitar yardıma can atdığı bilən mülki şəxslərə atəş açılmasının təfərrüatları, heç bir siyasi kontekstdən asılı olmayaraq, ciddi şəkildə araşdırılmalı və hesabatlılıq tələb olunmalıdır. Bu cür hallarda, təhlükəsizlik məsələləri ilə humanitar hüquq arasında bir tarazlıq tapmaq olduqca çətindir. Əslində, bu cür hadisələr beynəlxalq humanitar hüququn tələblərinə uyğun olub-olmaması baxımından da diqqətlə yoxlanılmalıdır.
Məqalədəki əsas narahatlıq, yardım axtaran mülki əhalinin hədəfə alınmasıdır. Bu, beynəlxalq humanitar hüququ pozur və qəbuledilməzdir. Lakin, problemin yalnız rəqəmlərin təqdimindən kənara çıxaraq daha geniş perspektivdə müzakirə edilməsi lazımdır.
Konfliktin kök səbəblərini aradan qaldırmaq üçün uzunmüddətli bir sülh planı olmadan, belə faciələrin təkrarlanmaması üçün real bir həll yolu tapmaq mümkün olmayacaq. Bu plan, həm İsrailin təhlükəsizlik ehtiyaclarını, həm də fələstinlilərin öz-özünü müəyyən etmə hüququnu nəzərə almalıdır. Beynəlxalq cəmiyyətin fəal vasitəçiliyi və təzyiqi, eləcə də bütün tərəflərin səmimi diplomatik dialoqa açıq olması həyati əhəmiyyət kəsb edir. Sülh danışıqlarının uğursuzluğu yalnız daha çox əzab və faciələrin baş verməsinə səbəb olacaqdır. Yalnız bu yanaşma ilə uzunmüddətli sülh və sabitlik əldə edilə bilər.
Daha geniş bir perspektiv üçün, münaqişənin hər iki tərəfinin rəsmi açıqlamalarına, beynəlxalq təşkilatların hesabatlarına və müstəqil araşdırmalara istinad etmək vacibdir. Bu, hadisələrin daha dəqiq və balanslı təsvirini verər və oxucuların daha məlumatlı qərarlar verməsinə kömək edər.
Konstruktiv bir yanaşma olaraq, münaqişənin həlli üçün beynəlxalq bir araşdırma komissiyasının yaradılmasını təklif edərdim. Bu komissiya həm İsrailin, həm də Fələstin tərəfinin nümayəndələrindən, həmçinin beynəlxalq hüquq və humanitar hüquq üzrə ekspertlərdən ibarət olmalı və hadisələrin səbəblərini araşdırmalı, məsuliyyət daşıyanları müəyyən etməli və gələcəkdə bu cür hadisələrin qarşısını almaq üçün tövsiyələr verməlidir. Bu cür bir araşdırma, yalnız itkilərin miqdarını deyil, həm də münaqişənin kökünə toxunacaq və sülhə aparan uzunmüddətli bir yol müəyyən etməyə kömək edəcək.
Məsələn, İsrailin bu hadisələrə dair rəsmi açıqlamaları, əgər varsa, nəzərə alınmayıb. Bu açıqlamalar, hətta əks düşüncəli olsa da, tamamilə rədd edilmədən əvvəl diqqətlə araşdırılmalıdır. Həmçinin, təqdim olunan məlumatların hər hansı bir təhlükəsizlik məlumatı ilə üst-üstə düşməsi və ya münaqişə zonasında informasiya axınının məhdudluğu nəzərə alınmalıdır. Bu məsələyə dair daha ətraflı və tarafsız araşdırmalar aparılmadan qəti bir nəticəyə gəlmək erkən olardı.
Fələstin Səhiyyə Nazirliyinin rəqəmlərinin doğruluğuna şübhə etmədən, gələcək araşdırmaların hadisənin dəqiq səbəblərini, əslən hədəfin kim olduğunu və eyni zamanda bu hadisənin uzunmüddətli iqtisadi və sosial təsirlərini, xüsusilə də Qəzzanın artıq çox zədələnmiş infrastrukturuna və əhalinin rifahına olan təsirini müəyyən etməsi çox vacibdir. Belə bir həssas bölgədə bu cür hadisələrin qarşısını almaq üçün daha effektiv bir uzunmüddətli strategiya necə hazırlana bilər?
Şərh Yaz