Səudiyyə Liqası özəlləşir

2023-cü ildə Səudiyyə Pro Liqasının transferlərə sərf etdiyi fantastik vəsait onu qlobal futbol xəritəsinə çıxardı. Kriştianu Ronaldo kimi dünya ulduzları nəhəng transfer haqqları ilə Avropa futbolunu tərk edərək bu liqaya qoşuldular. Təkcə 2023-cü ildə transferlərə 1 milyard dollardan çox pul xərcləndi. Bu il xərcləmələr nisbətən azalsa da, artıq 486 milyon dollara çatıb və daha çox tanınmış imzaların gəlməsi gözlənilir. İndi isə böyük xərcləmələr və diqqətin təmin edilməsindən sonra liqa daha böyük ambisiyalar üçün yeni bir strategiya tətbiq edir: özəlləşdirmə.

Səudiyyə Ərəbistanının İddialı Futbol Planları

Futbol Səudiyyə Ərəbistanının “Vizyon 2030” planının əsas hissəsidir. Bu, krallığın iqtisadiyyatını neft gəlirlərindən asılılıqdan azad etmək və ölkəni qlobal mədəniyyət və ticarət mərkəzi kimi yenidən mövqeləndirmək üçün genişmiqyaslı bir strategiyadır. Ölkə artıq 2034-cü ildə ev sahibliyi etməyə hazırlaşdığı FIFA Dünya Kuboku üçün böyük infrastruktur investisiyaları edir. “Finance of Football” podkastının aparıcısı Kieran Maquire CNBC-yə verdiyi müsahibədə bildirib ki, Səudiyyə Ərəbistanı futbolu "dünyanın qlobal idmanı" olduğu üçün seçib və bu, "əyləncə və mədəni imkanlar" baxımından daha geniş strategiyanın bir hissəsidir. Bu məqsədi nəzərə alaraq və liqanın profilini möhkəmləndirdikdən sonra, Səudiyyə səlahiyyətliləri diqqətlərini özəlləşdirməyə yönəldirlər. Dövlət idarəçiliyindəki xərcləmələrdən özəl mülkiyyətə keçməklə, krallıq daxili liqasını peşəkarlaşdırmaq və onu böyük liqalarla rəqabətə çıxarmağı hədəfləyir.

"Yüksək Riskli" Özəlləşdirmə Strategiyası

Bu yay Səudiyyənin Suveren Sərvət Fondu olan Xalq İnvestisiya Fondu (PIF) və İdman Nazirliyi özəlləşdirmə və kənar kapital üçün qapıları açıb. Üç klub özəl qurumlara satılıb, ilk xarici müqavilə iyul ayında ABŞ-ın Harburg Group şirkətinin Al-Kholood klubunu alması ilə başa çatıb. PIF və İdman Nazirliyinin liqanın "böyük dörd" klubundakı paylarını satmağa çalışdığına dair də xəbərlər yayılıb. Maquire hesab edir ki, özəlləşdirmə növbəti addımdır, çünki PIF artıq infrastrukturun qurulması, xərclərin çəkilməsi və maraq cəlb edəcək komandanın formalaşdırılması üçün "ilkin sərmayəni" qoyub. Lakin o, bunun "yüksək riskli strategiya" olduğunu da qeyd edərək, investorlar və krallıq üçün çətinliklər yarada biləcəyini vurğulayıb, çünki "klub idarə etməkdən sahiblər üçün qazanc əldə etmək çətindir" və "Səudiyyə klublarının mənfəətlə işləməsi çox çətin görünür."

Maliyyə Davamlılığı və Təcrübə Amili

Maliyyə davamlılığı və təcrübə özəlləşdirmənin əsas səbəblərindəndir. Baker İnstitutunda Orta Şərq üzrə tədqiqatçı Kristian Coates Ulrichsen email vasitəsilə bildirdiyi şərhlərdə "2023-cü ildən bəri yeni oyunçu transferlərində və böyük transfer haqqlarında yavaşlama" olduğunu qeyd edib və klublar oyunçu almaq istəyirlərsə, "büdcələrində yer açmalıdılar." "The Asian Game" podkastının həmmüəllifi Paul Williams CNBC-yə verdiyi müsahibədə Səudiyyə Ərəbistanında son büdcə kəsintilərini qeyd edərək, liqanın "klubların xərcləyə biləcəyi məbləği məhdudlaşdırmağa" çalışdığını bildirib. O əlavə edib ki, "hər il 1 milyard dollar xərcləmək" futbol ekosistemi üçün açıq şəkildə qeyri-davamlıdır. Al-Kholood-un yeni sahibi Ben Harburg da CNBC-yə verdiyi müsahibədə Səudiyyə Pro Liqası klublarının "hər il pul yandıran klublara pul tökməyə davam edə bilməyəcəyini" bildirib. O, maliyyə davamlılığını özəlləşdirmənin səbəblərindən biri kimi qeyd edib. İspaniya klubunda da payı olan Harburg, Səudiyyə təcrübəsinin Avropada sınaqdan keçirilmiş modellərə bənzədiyini, klubların "gənc yerli istedadları inkişaf etdirərək pul qazana biləcəyini" və sonra onları "böyük klublara sata biləcəyini" söyləyib. Özəlləşdirmənin digər bir üstünlüyü isə iş sahiblərinin gətirdiyi təcrübədir. Ulrichsen xarici investorların "inam və qlobal şəbəkələr" gətirdiyini, eyni zamanda krallıq üçün "əhəmiyyətli xarici investisiya" yaratdığını bildirib. O əlavə edib ki, özəl mülkiyyət "təlim obyektlərinə investisiyaya və liqanın peşəkarlaşmasına" səbəb ola bilər, bu da onu "ən yaxşı oyunçular üçün cəlbedici bir məkan" edər.

Özəlləşdirmədən Sonra Nə Gəlir?

Ancaq tək futbolun özəlləşdirməsi Səudiyyə Ərəbistanının “Vizyon 2030” hədəflərinə çatmasına kömək etməyəcək. Maquire bildirib ki, ölkə “Vizyon 2030” və 2034 Dünya Kubokunun idman hədəflərini aşmaq üçün "keyfiyyətli bir məhsula" sahib olmalıdır. Düzgün futbol ekosisteminin qurulması Səudiyyənin neftdən asılılığı azaltmaq kimi daha geniş məqsədinə fayda verir. Maquire bunu "Troyan atına" bənzədir – əgər ölkə investorları "futbol tərəfinə cəlb edə bilsə," onları "daha geniş iqtisadiyyata" investisiya etməyə təşviq edəcək. Meydançadan kənarda uğur qazanmaq üçün Səudiyyə Ərəbistanı tamaşa və davamlılıq arasında tarazlıq yaratmalıdır. Əgər onun futbol strategiyası uğurlu olarsa, bu, neftdən uzaqlaşmağın katalizatoru ola bilər.

24 saat