Şahid 90 min dollarlıq "insan safari"sini ifşa etdi

Sarajevo mühasirəsi zamanı dəhşətli "insan safarisi" iddiaları araşdırılır

Sarajevo mühasirəsi zamanı baş verdiyi iddia edilən "insan safarisi" ilə bağlı ürəkdondurucu təfərrüatlar üzə çıxıb. Hadisələrin şahidi olduğunu deyən bir kəşfiyyat zabiti susqunluğunu pozaraq bu şok praktika barədə danışıb.

Qəribəliyi və qəddarlığı ilə demək olar ki, inanılmaz səslənən iddialara görə, varlı əcnəbi ziyarətçilər 1992-1996-cı illərdəki Bosniya müharibəsi zamanı şəhərdə tələyə düşmüş mülki şəxslərə atəş açmaq üçün külli miqdarda pul ödəyiblər. Hazırda İtaliya və Bosniya-Hersoqovinada müstəntiqlər bu iddiaları təcili olaraq araşdırırlar.

Şahid nə görmüşdü?

Münaqişə dövründə ABŞ ilə işləmiş anonim Sloveniya kəşfiyyat zabiti 2022-ci ildə çəkilmiş "Sarajevo Safari" sənədli filmində çıxış edib. O, serb döyüşçülərin onu mühasirəyə alınmış şəhərə baxan bir neçə snayper mövqeyi ətrafında müşayiət etdiyini izah edib.

Bu təpələrdən və hündürmərtəbəli binalardan silahlıların mütəmadi olaraq Sarayevo sakinlərinə atəş açdığı bildirilsə də, şahidin orada gördükləri onu şoka salıb. O, mülki şəxslərə atəş açmaq üçün hər biri 90.000 dollara qədər pul ödədiyi bildirilən əcnəbi "turist atıcıları" ilə görüşdüyünü söyləyib. Onlar bu dəhşətli praktikaya insan safarisi adını vermişdilər.

Şahid sözlərinə görə, tüfənglər və binokllar qonaqlar üçün sanki bələdçili ov səfəri kimi qəsdən qurulmuşdu. O, sənədli filmdə "Onlar adi insanlar deyildilər" deyib. Atıcılıq bacarıqlarının "heyrətamiz" olduğunu da əlavə edib.

"İlk dəfə idi ki, insan safarisini yaxından müşahidə edirdim"

Bir snayper mövqeyində o, varlı bir ziyarətçinin küçədə gedən bir kişini hədəf aldığını seyr edib. Şahidin sözlərinə görə, tətiyi çəkdikdən sonra turist həyəcanla reaksiya verib, ardınca digər qonaqlar da növbə almaq üçün irəli atılıblar.

O, həmçinin bir qonağın silahını anasının əlindən tutmuş bir uşağa tuşladığını da görüb. Məhz o zaman qəddarlığın əsl miqyasını dərk edib. Filmdə izah edib ki, turistlərə uşaqlara atəş açmaq üçün daha çox pul tələb olunurdu.

"Müəyyən məbləğdə pullar müqabilində yad adamlar mühasirəyə alınmış Sarayevo vətəndaşlarına atəş açmaq üçün gəlirdilər" deyib. Ona tüfəngdən pulsuz atəş açmaq imkanı təklif olunsa da, o, imtina edib.

Foto: Fehim Demir/Shutterstock

Mülki əhali bu vəziyyətlə necə mübarizə aparırdı?

Sarajevo mühasirəsi zamanı sakinlər gündəlik snayper atəşinə uyğunlaşmaqdan başqa çarələri yox idi. Silahlılara açıq olan küçələr bədnam təhlükə zonalarına çevrilmişdi. Yerli sakinlər bir-birlərinə xəbərdarlıq edir və vurulma şanslarını azaltmaq üçün xüsusi hərəkət üsulları inkişaf etdirirdilər.

Kəşfiyyat zabiti izah edib ki, insanlar "küçənin o biri tərəfindəki snayperi çaşdırmaq üçün qaçarkən dayanır və sürəti dəyişdirirdilər".

Mühasirə zamanı 5000-dən çox mülki şəxs öldürülüb. Ümumilikdə 1992-1996-cı illər arasında 13.000-dən çox insan həyatını itirib.

Bu iddiaları araşdıran varmı?

Bəli. İtalyan jurnalist Ezio Qavazzeni bu yaxınlarda Milan prokurorlarına Bosniya hərbi kəşfiyyat zabitinin ifadəsi də daxil olmaqla, ətraflı hesabat təqdim edib.

Həmin zabit iddia edir ki, Bosniya qüvvələri iddia edilən safariləri 1993-cü ildə aşkar edib və 1994-cü ildə bu məlumatı İtaliyanın hərbi kəşfiyyat xidmətinə ötürüb. Ansa xəbər agentliyinin məlumatına görə, zabitə guya "Bunu dayandırmışıq və daha heç bir safari olmayacaq" deyilib. İki-üç aydan sonra turlar dayandırılıb.

İtaliyanın "La Repubblica" qəzetinə danışan Qavazzeni "çox sayda" insanın cinayətlərdə iştirak etdiyini iddia edib. Onun təxminlərinə görə, "ən az yüz" insan, o cümlədən italyanlar bu insan safarisi üçün "çoxlu pul", bugünkü dəyərlə təxminən 100.000 avro (88.000 funt sterlinq) ödəyiblər.

İtalyan anti-terror prokuroru Alessandro Qobbis hazırda italyan vətəndaşlarının iştirak edib-etmədiyini müəyyən etməyə çalışır. Təsdiqlənərsə, onlar qətl ittihamı ilə üzləşə bilərlər.

Bosniya-Hersoqovina hökuməti adından Milan Konsulluğunun sözçüsü bildirib: "Tarixin bu səhifəsini bağlamaq üçün belə qəddar bir məsələ ilə bağlı həqiqəti üzə çıxarmaq üçün səbirsizlənirik. Əlimdə müstəntiqlərlə paylaşacağım müəyyən məlumatlar var".

24 saat