Orta Şərqdə Atəşkəs və Nüvə Proqramının Gələcəyi
İsrail, İran və ABŞ arasında baş verən gərgin qarşıdurmalardan sonra əldə olunan atəşkəs Yaxın Şərqdə müəyyən rahatlıq gətirsə də, Tehranın nüvə proqramının gələcəyi ilə bağlı sual işarələri davam edir. ABŞ-ın danışıqlar çərçivəsində bu ölkəyə yeni bir təklif irəli sürəcəyi iddia olunur. CNN-in məlumatına görə, ABŞ prezidenti Donald Trampın administrasiyası, yaşanan gərginliklərdən sonra Tehranı danışıqlar masasına cəlb etmək məqsədilə, “sivil nüvə fəaliyyətləri” üçün təxminən 30 milyard dollarlıq yardım planı üzərində müzakirələr aparıb. Xəbərə əsasən, məsələ ilə bağlı məlumatlı mənbələr, İran ilə İsrail arasındakı gərginlik və ABŞ-ın bu ölkədəki nüvə obyektlərinə hücumu ilə başlayan böhran zamanı və atəşkəs elan edildikdən sonra da ABŞ-ın Tehranla görüşməyə davam etdiyini bildiriblər.
Yardım Paketi və Sanksiyaların Ləğvi Təklifləri
Mənbələr, görüşlərdə Tehranı danışıqlar masasına gətirmək üçün müxtəlif təkliflərin irəli sürüldüyünü qeyd ediblər. ABŞ-ın bu ölkənin nüvə obyektlərinə hücumu öncəsi Ağ Evdə Donald Trampın Xüsusi Nümayəndəsi Stiv Vitkof ilə Körfəz ölkələrindən olan tərəfdaşlar arasında keçirilən iclasda mövzu ilə bağlı ətraflı məlumatların müzakirə olunduğu iddia edilib. Mənbələr, iclasda müzakirə olunan şərtlərdən birinin İrana uranyum zənginləşdirmə fəaliyyəti nəzərdə tutmayan, yalnız sivil enerji istehsalını hədəfləyən yeni bir nüvə layihəsi üçün təxminən 20 ilə 30 milyard dollarlıq yardımın edilməsi olduğunu və bu vəsaitin Ərəb tərəfdaşlardan gəlməsinin planlaşdırıldığını bildiriblər. Bundan əlavə, təqdim olunan digər təkliflər arasında Tehrana qarşı bəzi sanksiyaların ləğvi və bu ölkənin hazırda xarici bank hesablarında dondurulmuş və sərbəst istifadəsi məhdudlaşdırılan 6 milyard dollara çıxışına icazə verilməsinin yer aldığı irəli sürülüb. Fordo Nüvə Təsisinin uranyum zənginləşdirmə fəaliyyəti olmayan bir fəaliyyətlə əvəz edilməsi üçün İrana ödəniş edilməsi fikrinin üzərində dayandığını qeyd edən mənbələr, "müxtəlif şəxslər tərəfindən irəli sürülən çoxsaylı ideyaların olduğunu, lakin Tehranın bu təklifləri qiymətləndirib-qiymətləndirməyəcəyinin bəlli olmadığını" vurğulayıblar. İranın BMT-dəki Daimi Nümayəndəsi Əmir Səid İravani, razılaşma əldə ediləcəyi təqdirdə ölkəsinin enerji sektoruna xarici investisiyaları qəbul etməyi və zənginləşdirilmiş uranyum ehtiyatlarını xaricə köçürməyi nəzərdən keçirə biləcəyini bildirib. İravani, alternativ olaraq zənginləşdirilmiş uranyumun Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyi (BAEA) möhürü altında bu ölkədə də saxlanıla biləcəyini qeyd edib.
Tramp və İsrailin Sərt Bəyanatları
ABŞ prezidenti Donald Tramp sosial media platforması Truth Social-dan Ayətullah Əli Xameneyini hədəf alıb. Tramp, "Ölkəsi məhv edildi, üç pis nüvə obyekti məhv edildi və onun harada gizləndiyini tam olaraq bilirdim. ABŞ Silahlı Qüvvələrinin onun həyatına son qoymasına icazə vermədim. Onu çox çirkin və alçaldıcı bir ölümdən xilas etdim" deyib. Ağ Evdə jurnalistlərə açıqlamalar verən Tramp, Tehranın uranyum zənginləşdirmə fəaliyyətlərinə qayıdacağı təqdirdə yenidən hücum edəcəklərini bəyan edib. İsrailin Müdafiə Naziri İsrail Kats, İran lideri Əli Xameneyini öldürmək istədiklərini, lakin onu tapa bilmədiklərini açıqlayıb. "Görüş sahəmizdə olsaydı, onu aradan qaldırardıq" deyən Kats, Ordunun Xameneyinin yerini aşkar etmək üçün çox səy göstərdiyini, lakin "əməliyyat imkanı" ortaya çıxmadığını vurğulayıb. Kats, "Sakit qalmasını tövsiyə etmərəm" ifadələri ilə Xameneyini təhdid edib.
Daxili İnsan Ovu və Kəşfiyyat Məlumatlarındakı Ziddiyyətlər
Tehranda idarəçilik İsrailin ölkəyə raket və PUA hücumlarından sonra daxili insan ovu kampaniyasına başlayıb. Bu ölkədə ən az 700 nəfərin həbs olunduğu və üç kürd əsilli vətəndaşın İsrail agenti olduğu iddiası ilə edam edildiyi bildirilib. Həqiqətən də, ölkədəki müxaliflər, hücumların sona çatmasından sonra Tehranda kütləvi həbs dalğasının başlayacağından narahat idilər. ABŞ və İsrailin bu ölkədəki nüvə obyektlərinə hücumlarından sonra Tehranın əlində qalan zənginləşdirilmiş uranyum ehtiyatlarına dair indiyə qədər əldə olunan kəşfiyyat məlumatlarının, Vaşinqtonun açıqlamaları ilə üst-üstə düşmədiyi irəli sürülür. New York Times (NYT) qəzetinin xəbərinə görə, ABŞ-ın hədəf aldığı Natanz nüvə təsisində uranyum ehtiyatlarının saxlandığı güman edilən hissələrin "zərər gördüyünü" qeyd edən səlahiyyətlilər, buraların, rəsmi açıqlamaların əksinə, "məhv edilmədiyini" bildiriblər. Kəşfiyyat məlumatlarına dair məlumatlı mənbələr, ABŞ kəşfiyyatının, Tehranın əlində nə qədər zənginləşdirilmiş uranyum qaldığına dair hələ dəqiq nəticəyə gəlmədiyini iddia edib. İranın Xarici İşlər Naziri Ərakçi, ölkə lideri Ayətullah Əli Xameneyinin əksinə olaraq, nüvə təsisatlarında "ciddi zərər" olduğunu deyib. Ərakçi, ABŞ və İsrailin bombardmanlarının bu ölkənin nüvə obyektlərinə "ciddi və böyük bir zərər" verdiyini söyləyərkən, İran Atom Enerjisi Təşkilatının zərərin tam miqyasını ortaya qoymaq üçün işlərini davam etdirdiyini qeyd edib.