Dünya 08.07.2025

Şok Açıqlama: Netanyahu Trampı Nobelə Namizəd Göstərdi - Əsl Məqsəd

Şok Açıqlama: Netanyahu Trampı Nobelə Namizəd Göstərdi - Əsl Məqsəd

Netanyahunun Trampı Nobel Sülh Mükafatına Namizəd Göstərməsinin Əsl Səbəbi

İsrailin Baş Naziri Binyamin Netanyahu ABŞ prezidenti Donald Trampı Nobel Sülh Mükafatına namizəd göstərdiyini açıqlayıb. Netanyahu bildirib ki, “Hazırda bir ölkədə, bir regionda, sonra digərində sülhü bərqərar edir” deyərək, Trampa ünvanladığı sözlərdə, Nobel Komitəsinə göndərdiyi məktubu təqdim etmək istədiyini və onu Sülh Mükafatına layiq gördüyünü əlavə edib.

Trampın Duyğusal Reaksiyası və Təzadlı Açıqlamaları

Hadisədən cəmi həftələr əvvəl İrana hava zərbələri endirən ABŞ prezidenti Donald Tramp bu jestdən təsirləndiyini ifadə edib. O, “Vay be” deyərək, xüsusilə Netanyahudan gələn bu təklifin onun üçün həqiqətən dərin məna kəsb etdiyini vurğulayıb və ardınca sülh axtarışları ilə bağlı fikirlərini bölüşüb. Keçmişdə Rahibə Tereza və Nelson Mandela kimi şəxsiyyətlərin layiq görüldüyü mükafata namizədliyi irəli sürülərkən, Trampın hücumlarla bağlı ifadələri təəccüb doğurub. O, nüvə olmayan bombalar arasında bu günə qədər atılmış ən böyük bombalardan bəhs edərək, “Çox uzun müddət əvvələ getsəniz, insanlara başqa bir hadisəni xatırladır” sözlərini işlədib. ABŞ prezidenti Donald Tramp bu sözləri ilə İkinci Dünya Müharibəsi zamanı Yaponiyaya atılan və 120 mindən çox dinc sakinin ölümünə səbəb olan iki atom bombasına işarə edib.

Britaniya Mətbuatından Sərt Tənqid

Britaniyanın "Independent" qəzeti isə "Netanyahunun Trampı Nobel Sülh Mükafatına namizəd göstərməsinin əsl səbəbi" başlığı altında dərc etdiyi məqalədə sərt tənqidlər səsləndirib. Qəzet yazıb ki, "Binyamin Netanyahu tərəfindən sülh mükafatına namizəd göstərilmək, məşhur mafiya serialındakı cinayətkar lider Toni Soprano tərəfindən 'qanunları pozmama mükafatı'na namizəd göstərilməyə bənzəyir." Məqalədə vurğulanır ki, İsrail ABŞ prezidenti Donald Trampın Qəzzadan təxminən iki milyon fələstinlinin köçürülmə planının hələ də qüvvədə olduğunu iddia edir. Bu, ironiyalarla dolu bir vəziyyət kimi qiymətləndirilir, çünki Tramp kəşfiyyat idarələrinin nüvə silahı hazırlamadığını dediyi bir ölkəyə hərbi hücumlar təşkil etdikdən cəmi həftələr sonra Nobel Sülh Mükafatına namizəd göstərilib.

Netanyahunun Beynəlxalq Statusu və Müharibə İddiaları

"Independent" qəzeti Netanyahunun Norveçdə şəxsən həbs edilə biləcəyi iddialarına da yer verib. Qeyd olunur ki, namizədliyi irəli sürən şəxs (Netanyahu) bu məktubu Nobel Sülh Mükafatı Komitəsinə şəxsən təqdim etsəydi, Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin verdiyi həbs qərarına əməl etmək məcburiyyətində olan Norveçdə həbs olunma riski ilə üzləşərdi. Məqalədə, həmçinin, Netanyahunun hazırda 55 mindən çox insanın, yarıdan çoxu qadın və uşaqların öldüyü bir müharibənin əsas məsuliyyət daşıyan tərəfi olduğu vurğulanır. Qəzzanı dünyada adambaşına ən yüksək uşaq amputasiyası (əza itkisi) nisbətinə malik yerə çevirən, həyati yardımları əngəlləyərək əhalinin böyük hissəsini aclığa sürükləyən blokadanı davam etdirən şəxsin bu mükafata namizəd göstərilməsi tənqid edilir. Xülasə, "Independent" yazır ki, Binyamin Netanyahu tərəfindən Nobel Sülh Mükafatına namizəd göstərilmək, xəyali mafiya başçısı Toni Soprano tərəfindən "qeyri-qanuni iş görməmə" mükafatına namizəd göstərilməyə bənzəyir.

Namizədliyin Arxa Planındakı Diplomatik Strateji

"Independent" qeyd edib ki, Netanyahunun namizədliyi dünya sülhü ilə deyil, bu həftə keçiriləcək kritik danışıqlardan əvvəl ABŞ prezidenti Donald Trampı yumşaltmaq strategiyası ilə əlaqəli idi. Bu səfər əslində Netanyahunun on illərdir arzuladığı İranın nüvə proqramını bombalama xəyalını gerçəkləşdirdikdən sonra bir zəfər turu olacaqdı. O, bu uğuru Trampın köməyi ilə əldə edib və yəqin ki, proqramın yenidən qurulmasının qarşısını almaq üçün yenidən onun dəstəyinə ehtiyac duyacaq.

Ağ Evdəki Görüşlər və Trampın Təzyiqi

Netanyahunun Ağ Evə arxa qapıdan daxil olması və ictimaiyyətə açıq heç bir tədbirin planlaşdırılmaması diqqət çəkib. Hər iki lider İranla atəşkəs, Qəzzada mümkün atəşkəs və İsrail ilə Körfəz ölkələri arasında daha geniş sülh razılaşmasını müzakirə ediblər. Bəzi analitiklər bu tənzimləməni ABŞ prezidenti Donald Trampın bu səfər zamanı Netanyahuya daha çox təzyiq göstərmək planı kimi şərh ediblər. Əksər tərəflər üçün Tramp və Netanyahu heç vaxt bu qədər uyğun görünməmişdi, çünki onlar birlikdə müharibəyə başlamışdılar. Lakin son bir ildə onların münasibətləri böyük ölçüdə birtərəfli inkişaf edib və Tramp bunun fərqinə varmışdı.

Nyu-Yorkda Namizədə Qarşı Təhdid

Bu görüşmələrlə paralel olaraq, Nyu-York Bələdiyyəsi seçkilərində ilkin seçkiləri qazanan və seçiləcəyi təqdirdə ABŞ-ın ən böyük şəhərinin ilk müsəlman bələdiyyə sədri olacaq Zohran Mamdanini Netanyahu vasitəsilə təhdid edib. Donald Tramp Mamdaninin Qəzzada atəşkəsə güclü dəstək verməsi və seçiləcəyi halda Netanyahunun Nyu-Yorka ayaq basması durumunda onu həbs edəcəyini bəyan etməsindən sonra sərt açıqlamalar verib. Tramp deyib: "O, sosialist deyil, kommunistdir. Yəhudilər və bir çox başqa insanlar haqqında həqiqətən də çox pis şeylər dedi. Hal-hazırda kiçik bir bal ayı dövrü keçirə bilər, amma bacarmayacaq. Ağlını başına yığsa yaxşı olar, əks halda böyük bəlaya düşəcək." Amerikan solunun qabaqcıl simalarından olan Mamdani, Qəzzadakı İsrail əməliyyatlarına qarşı sərt tənqidləri və xarici siyasət, eləcə də polis islahatları ilə bağlı cəsarətli mövqeyi ilə milli səviyyədə diqqət çəkməkdə davam edir.

24 saat