İsrail və İran arasında cərəyan edən gərginlik fonunda, son iki kritik həftədə baş verən qarşılıqlı hücumlar zamanı ABŞ və İran arasında diqqətəlayiq
ABŞ-İran diplomatiyası fəaliyyəti aşkar edilib. CNN International-ın dörd mənbəyə istinadən verdiyi xüsusi məlumata görə, ABŞ prezidenti Donald Tramp administrasiyası İranı danışıqlar masasına qaytarmaq məqsədilə 30 milyard dollarlıq sivil
nüvə proqramı enerjisi paketi üzərində işləyir.
Ağ Evdə gizli görüş
Vaşinqtonun təklifinə əsasən, İran uran zənginləşdirməsini tamamilə dayandıracağı təqdirdə, yeni sivil nüvə enerji proqramı qura biləcək. Bu layihənin maliyyələşdirilməsi ABŞ tərəfindən deyil, bölgədəki Körfəz müttəfiqləri tərəfindən həyata keçiriləcək. Ötən həftə cümə günü Ağ Evdə ABŞ-ın xüsusi nümayəndəsi Stiv Vitkoffla Körfəz ölkələrinin təmsilçiləri arasında bu məsələ ilə bağlı gizli görüş keçirildiyi bildirilir.
Fordo yerinə dinc reaktor?
Planın ən diqqətçəkən cəhətlərindən biri odur ki, bu yaxınlarda bunkerə nüfuz edən bombalarla vurulan Fordo
nüvə proqramı obyektinin yerinə uran zənginləşdirməsini ehtiva etməyən yeni bir
reaktorun tikilməsi nəzərdən keçirilir. ABŞ bu layihənin Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin nüvə modelinə bənzəyə biləcəyini və İrana zənginləşdirilmiş uranın idxal edilməsini təklif edə biləcəyini vurğulayır. Lakin İran tərəfinin bu təklifə müsbət yanaşıb-yanaşmadığı qeyri-müəyyən olaraq qalır. Belə ki, Tehran rəhbərliyi uran zənginləşdirməsindən əl çəkməyəcəyini dəfələrlə bəyan edib. Bundan əlavə, bu həftənin əvvəlində İran parlamenti ölkənin Birləşmiş Millətlər Təşkilatının nüvə müfəttişləri ilə əməkdaşlığını dayandırması haqqında qanun layihəsini qəbul edib.
Müsbət siqnallar
ABŞ tərəfi isə İrana qarşı intensiv hücumlara baxmayaraq, hələ də razılaşmanın əldə edilə biləcəyini güman edir. ABŞ prezidenti Donald Trampın xüsusi nümayəndəsi Stiv Vitkoff CNBC-yə verdiyi açıqlamada bildirib: "İranla hərtərəfli bir sülh müqaviləsi istəyirik. Bir neçə regional vasitəçi ilə təmaslar davam edir. Siqnallar müsbətdir." ABŞ prezidenti Donald Tramp NATO Zirvəsindəki çıxışında gələn həftə İranla birbaşa danışıqlara başlaya biləcəklərini desə də, ictimaiyyətə verdiyi açıqlamalarda ehtiyatlı mövqe nümayiş etdirərək deyib: "Bir müqavilə imzalaya bilərik, bilmirəm. Nüvə silahı istəmirik. Bəlkə də sadəcə bunu öhdəlik kimi qəbul etdiklərinə dair bir bəyanat alarıq." Analitiklərin fikrincə, ABŞ prezidenti Donald Trampın bu yanaşması onun müşavirləri arasında strateji fikir ayrılıqlarının olduğunu da göstərir. Belə ki, Milli Təhlükəsizlik üzrə Müşavir və Xarici İşlər Naziri Marko Rubio vurğulayıb: "Biz birbaşa görüşmək istəyirik. Vasitəçi ölkə vasitəsilə deyil, üz-üzə
ABŞ-İran diplomatiyası formasında."
Tehranın qərarsızlığı
Vaşinqtonun gözləntisi, son iki həftə ərzində baş verən toqquşmalardan sonra İranın
nüvə proqramını hərbi ölçüyə keçirməkdən əl çəkməsidir. Lakin İranlı mütəxəssislər bunun əksini iddia edərək, bu hücumların rejimi nüvə silahı inkişaf etdirməyə daha da yaxınlaşdıra biləcəyini bildirirlər. Çünki İran İsrailin hücumlarını "ekzistensial təhlükə" kimi qiymətləndirir.
24 saat
