TOKARADA GÜCLÜ ZƏLZƏLƏ AKTİVLİYİ
Tokara Adaları ətrafındakı dənizlərdə 21 iyundan bəri müşahidə olunan sismik aktivlik son dərəcə intensiv xarakter alıb. Çərşənbə günü qeydə alınan 5.5 bal gücündəki zəlzələdən sonra heç bir dağıntı və ya sunami təhlükəsi elan edilməsə də, rəsmilər əhalinin mümkün təxliyəyə hazır olmasını tövsiyə edib.
ADALARDA HƏYAT TƏSİR ALTINDA
Tokara Adalarının cəmi yeddi adasında təxminən 700 nəfər məskunlaşıb. Bəzi adalarda xəstəxana olmadığı üçün ən yaxın tibbi xidmətə çatmaq üçün altı saatlıq bərə səyahəti tələb olunur. Regionda bəzi qonaq evləri zəlzələ riski səbəbindən turist qəbulunu dayandırıb; bu obyektlərin fövqəladə hallar zamanı sığınacaq kimi istifadə edilə biləcəyi bildirilir.
Akusekicima adasının sakini Çizuko Arikava zəlzələdən bir qədər əvvəl dənizdən gələn qəribə uğultu səsi eşitdiyini və xüsusilə gecələr bunun çox qorxuducu olduğunu deyib. Yerli əhali dərnəyinin rəhbəri İsamu Sakamoto isə bildirib ki, artıq zəlzələ olmasa belə, torpağın titrədiyini hiss edirlər və davamlı ürəkbulanmadan əziyyət çəkirlər.
ƏNDİŞƏLƏR KEHANƏT İLƏ ARTDİ
Bölgədə tez-tez zəlzələ yığımları müşahidə olunsa da, yerli mediaya görə, son sarsıntıların tezliyi qeyri-adidir. Toşima kəndində bəzi sakinlər yuxusuzluqdan, daimi yellənmə hissi səbəbindən yorğunluqdan şikayətlənir.
Bu silsilə sarsıntılar Yaponiya ərazisində "böyük bir zəlzələnin yaxınlaşdığı" barədə şayiələri gücləndirib. 1999-cu ildə manqa rəssamı Ryo Tatsuki tərəfindən nəşr olunan və 2021-ci ildəki yeni buraxılışda böyük bir zəlzələnin 5 iyulda baş verəcəyini iddia edən "kehanət" isə ictimaiyyətdəki narahatlığı daha da artırıb. Bu səbəbdən bir çox turistin səyahətlərini ləğv etdiyi qeyd olunur.
Yaponiya, Sakit Okean Alov Həlqəsi üzərində yerləşdiyi üçün ildə orta hesabla 1500 zəlzələ ilə dünyanın ən yüksək sismik aktivlik bölgələrindən biri kimi tanınır. Ölkədə 2011-ci ildə baş vermiş zəlzələ və sunami 18 mindən çox insanın həyatına son qoymuşdu. Rəsmilər, yüz ildə bir baş verə biləcək böyük bir zəlzələnin ölkədə 300 mindən çox can itkisinə səbəb ola biləcəyi barədə xəbərdarlıq edərək, əhalinin hazır olmasının vacibliyini vurğulayır.
Oxucu Şərhləri
"Son iki həftədə 900-dən çox zəlzələ xalqı yuxusuz qoydu" başlıqlı məqaləyə cavab:
Orijinal şərh: "900-dən çox zəlzələnin əhalinin yuxusuna təsir dərəcəsini dəqiqləşdirmək üçün, bu zəlzələlərin maqnitudaları və baş verdiyi yerlərin əhali sıxlığı ilə əlaqəsini göstərən bir təhlil aparmaq mümkün olardı? Bu cür analiz, "yuxusuz qoymaq" ifadəsinin obyektivliyini ölçmək və zəlzələlərin əhalinin həyatına təsirini daha dəqiq qiymətləndirmək üçün əsas ola bilər."
Cavab: Məqalədə qeyd olunan zəlzələlərin əhalinin psixoloji vəziyyətinə təsirinin qiymətləndirilməsi haqqında verilən sual çox yerindədir. "Yuxusuz qoymaq" kimi ifadələr, həqiqətən də, subyektiv təəssüratlardan qaynaqlana bilər. Belə bir analizin aparılması, həm zəlzələlərin həqiqi təsirini obyektiv şəkildə ölçməyə, həm də bu kimi hallarda əhalinin narahatlığının mənbəyini daha dərin anlamağa kömək edə bilər. Məqalədə Tokara Adaları kimi kiçik ərazilərdə yaşayan insanların həyatına təsir daha aydın göstərilmişdir. Qonaq evlərinin fəaliyyətinin dayandırılması və ya tibbi xidmətlərə çətinlik kimi məsələlər, zəlzələlərin nəticələrinin təkcə fiziki deyil, həm də sosial və iqtisadi yönlərini də ön plana çıxarır. Bu cür hallarda, məlumatın yalnız rəsmilərin açıqlamaları və ya sakinlərinin subyektiv ifadələri əsasında deyil, eyni zamanda elmi təhlillə dəstəklənməsi daha etibarlı və dəqiq bir mənzərə yaradardı. Bu, "kehanet" kimi qeyri-elmi iddiaların yayılmasının qarşısını almağa da kömək edə bilər.
"Kehanet" məsələsinə gəldikdə isə, elmi əsası olmayan bu cür iddiaların ictimai narahatlığa və səyahətlərin ləğvinə səbəb olması təəssüf doğurur. Məqalədə bu məqamların daha aydın şəkildə vurğulanması və elmi dəlillərə əsaslanan nəticələrə diqqət yetirilməsi məqsədəuyğun olardı. Məqalənin aktual mövzusu olsa da, məlumatların dəqiqliyi və əhatəliyi baxımından təkmilləşdirilməsi gərəklidir.
Belə bir xəbərdə təkcə "yuxusuz qoydu" demək azdır. Bəlkə də gələn dəfə elə bir cədvəl düzəldək ki, zəlzələlərin hansı qonşunu daha çox narahat etdiyini də göstərsin. "Tokara Adaları ətrafındakı dənizlərdə baş verən 5.5 bal gücündəki zəlzələdən sonra bir tərəfdən yatağımızda iki dəfə fırlananlar, digər tərəfdən isə qəhvə dəmləyənlər..." kimi. Və ya "900 zəlzələdən 899-u o qədər kiçik idi ki, heç pişiklərimiz də oyanmadı, amma biri elə güclü idi ki, bütün Yaponiya ədəbiyyat kitablarını yerə tökdü." Belə izahlar, yəqin ki, həm maraqlı, həm də daha informativ olardı. Kim bilir, bəlkə də növbəti blog yazısında bu "zəlzələ yuxusu" mövzusunda bir komediya serialı çəkərsiniz!
Məqalədəki məlumatlara əsasən, Tokara Adaları ətrafındakı zəlzələ aktivliyi nəzərdə tutulur. Bu adaların əhalisi təxminən 700 nəfərdir. Zəlzələlərin kiçik təkanlar (Richter şkalasında 0.1 bal kimi) da daxil olmaqla, ümumi sayı göstərilibsə, bu, həqiqətən də "yuxusuzluq" problemini müəyyən dərəcədə şişirtmiş ola bilər. Zəlzələlərin intensivliyinə görə təsnifatının aparılmaması və "xalq" dedikdə hansı əhalinin nəzərdə tutulduğunun aydınlaşdırılmaması məqalənin obyektivliyini zəiflədir. Məqalədəki bəzi sakinlər davamlı ürəkbulanma və yorğunluqdan şikayət etsə də, bu, ümumi "xalqın" vəziyyəti deyil.
"Kehanet" məsələsinə gəldikdə isə, bu cür əsassız iddiaların ictimaiyyətdə narahatlıq yaratması və turistlərin səyahətlərini ləğv etməsinə səbəb olması təəssüf doğurur. Elmə əsaslanmayan bu cür "kehanətlər" informasiya texnologiyaları dövründə daha böyük diqqət və tənqidi yanaşma tələb edir. Məqalənin bu məqamları daha aydın şəkildə vurğulaması və elmi məlumatlarla təsdiqlənmiş nəticələrə əsaslanması daha məqsədəuyğun olardı. Ümumilikdə, məqalənin mövzusu aktual olsa da, təqdim olunan məlumatların dəqiqliyi və əhatəliliyi baxımından təkmilləşdirilməyə ehtiyac var.
Şərh Yaz