Sudanlılar genişlənən müharibədən yoxsul Çada axın edir

Sudan müharibəsinin humanitar böhranı dərinləşir

Qanlı Sudan müharibəsindən qaçan minlərlə sudanlı qonşu və kasıb Çad ərazisinə gəlməkdə davam edir. Bölgədəki humanitar böhran getdikcə dərinləşir.

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının təsdiq etdiyi son məlumatlara görə, 2023-cü ilin aprelində hökumətyönlü Sudan Silahlı Qüvvələri (SAF) ilə paramilitar Çevik Dəstək Qüvvələri (RSF) arasında vətəndaş müharibəsi başlayandan bəri 4.3 milyondan çox sudanlı qonşu ölkələrə sığınıb.

Sudan hazırda dünyanın ən böyük didərginlik böhranını yaşayır; təxminən 12 milyon insan atəş altında olan evlərindən və aclıqdan qaçmaq məcburiyyətində qalıb.

Qaçqın axını və Çadın ağır yükü

On minlərlə sudanlının Şərqi Çada daxil olmaq üçün gözlədiyi təxmin edilir. Onlar bu bölgədə özlərini daha təhlükəsiz hiss edəcəklərinə və ərzaq tapacaqlarına inanırlar. Lakin onların getdiyi ölkə, ən azı yarısı uşaq olmaqla, yeddi milyon insanın artıq humanitar böhran yardıma möhtac olduğu Çaddır.

Sudanla Çad arasında sərhəd şəhəri olan Tinəyə hər gün onlarla ailə gəlir. Sudan müharibəsi başlayandan bəri ölkəyə daxil olan bir milyondan çox insana, son həftələrdə RSF-nin El-Fasherin daxilində və ətrafında törətdiyi kütləvi qırğınlardan qaçaraq Çada gələn on minlərlə insan da əlavə olunub. Xüsusilə də Qərbi Sudanın Darfur bölgəsindən gələn bu qaçqınlar vəziyyəti daha da çətinləşdirir.

Qiymətlər yüksəlir, resurslar tükənir

Tinə sakini Abdulsalam Abubakar bildirir ki, bir neçə gün əvvəl bazarda yemək və digər zəruri ləvazimat almağa xərclədiyi pul indi eyni miqdarı almağa kifayət etmir.

"Burada bazarda hər şey bahadır; heç nə ucuz deyil" deyə o, vurğulayır.

Ərzaq satıcıları da özlərini günahkar saymırlar, çünki müharibə şəraitində tələbatın kəskin artması qiymətləri yüksəldir.

Satıcı Xədicə Kurqulə bildirib: "İndi yemək bahadır, çünki ölkələri dağıldıqdan sonra bura 10 mindən çox sudanlı gəlib. Hər yerdə mal var, lakin insanlar onları ala bilmir."

Qaçqınların fasiləsiz gəlişi ərzaq, sığınacaq və su uğrunda rəqabəti gücləndirib. Humanitar böhran yardım işçiləri bunun qaçqınlar və yerli icmalar arasında mübahisələrə səbəb ola biləcəyindən narahatdırlar. Su və yardım paylama məntəqələrində uzun növbələr adi hala çevrilib, xəstəxanalar və məktəblər də həddindən artıq yüklənib.

UNHCR-in yerli nümayəndəsi Con-Pol Habamunqu qeyd edir ki, gələn sudanlı əhalinin 57 faizi məktəbyaşlı uşaqlardır, lakin onlar üçün məktəb yoxdur. "Müvəqqəti təhsil məkanları tikmək üçün vəsaitimiz yoxdur. Müəllim işə götürmək üçün vasitələrimiz yoxdur," deyə o bildirib.

BMT bir neçə min qaçqını yaxınlıqdakı ərazilərə köçürərək yükü azaltmağa çalışsa da, Sudan müharibəsinin dayanaq əlaməti göstərməməsi səbəbindən yardım işçiləri vəziyyətin daha da pisləşə biləcəyi barədə xəbərdarlıq edirlər.

Beynəlxalq reaksiyalar və sanksiyalar

Avropa İttifaqı cümə axşamı günü El-Fasherin işğalı zamanı törədilmiş cinayətlərə görə RSF-nin liderinin qardaşı, onun müavini Abdul Rahim Hamdan Dağaloya qarşı sanksiyalar tətbiq edib.

Avropa Komissiyasının məlumatına görə, sanksiyalar Dağaloya Aİ miqyasında səyahət qadağası tətbiq edir, onun potensial aktivlərini dondurur və 27 ölkəli blok daxilində birbaşa və ya dolayı qazanc əldə etməyi qadağan edir.

Avropa İttifaqının xarici siyasət üzrə rəhbəri Kaja Kallas cümə axşamı keçirdiyi mətbuat konfransında deyib: "Bu, beynəlxalq birliyin məsuliyyət daşıyanları təqib edəcəyinə dair bir siqnaldır."

24 saat