Həll Xəritəsi və Diplomatik Cəhdlər
Suriya xarici işlər naziri Əsəd əl-Şibani çərşənbə axşamı Dəməşqdə iordaniyalı həmkarı Ayman Safadi və ABŞ-ın Suriya üzrə xüsusi nümayəndəsi Tom Barrack ilə görüşdükdən sonra verdiyi bəyanatda bildirib ki, Suveydada həll yolunun xəritəsi mülki şəxslərə hücum edənlərin məsuliyyətə cəlb edilməsini, humanitar və tibbi yardımların davam etdirilməsini, zərərçəkənlərə kompensasiya verilməsini, məcburi köçkünlərin qayıdışının təmin edilməsini, əsas xidmətlərin bərpasını, yolları qorumaq üçün yerli Daxili İşlər Nazirliyinin qüvvələrinin yerləşdirilməsini, itkin düşənlərin taleyinin üzə çıxarılmasını və qaçırılanların geri qaytarılmasını əhatə edir.
Əl-Şibani həmçinin bildirib ki, hökumət zorakılıq nəticəsində yerindən didərgin düşənlərin (BMT-nin məlumatına görə, onların sayı 160 mindən çoxdur) qayıdışı üçün plan üzərində işləyir. Lakin o, bu addımların necə həyata keçiriləcəyi barədə ətraflı məlumat verməyib.
Yeni plan daxili barışıq prosesinə başlamaq təkliflərini özündə ehtiva edir. Zorakılıq iyulun 13-də Suriyanın cənubundakı əyalətdə bədəvi qəbilə döyüşçüləri ilə Druz fraksiyaları arasında başlayıb.
Safadi öz növbəsində bildirib ki, tərəflər “Suriyanın birliyi və sabitliyi çərçivəsində bu əyalətdəki hadisələrin öhdəsindən gəlmək” üçün Suriya-İordaniya-Amerika planı üzərində razılaşıblar.
O əlavə edib: “Biz Suriyanın illərlə davam edən dağıntı və əziyyətdən sonra sabitləşməsini, bərpasını və yenidən qurulmasını, bütün suriyalılar üçün daha parlaq bir gələcəyə doğru praktik addımlar atmasını istəyirik.”
İordaniya Suveyda əyaləti ilə həmsərhəddir və illərdir şimal qonşusundan narkotik və silah qaçaqmalçılığı ilə mübarizə aparır.
Suveydada Məzhəb Zorakılığı
Döyüşlər iyul ayında bir Druz yük maşını sürücüsünün ictimai yolda oğurlanmasından sonra başlayıb və daha sonra ölkənin digər yerlərindən bədəvi qəbilə döyüşçülərini də cəlb edib. Əhalisinin əksəriyyəti Druzlardan ibarət olan əyalətdə bir həftəlik zorakılıqdan sonra atəşkəs elan edilib.
Hökumət qüvvələri asayişi bərpa etmək üçün yerləşdirilib, lakin bədəvilərin tərəfini tutmaqda ittiham olunublar.
İsrail Suveydada hökumət qüvvələrinin karvanlarına onlarla hava zərbəsi endirib və hətta Dəməşqdəki Suriya Müdafiə Nazirliyinin qərargahına da zərbə vurub. İsrail Suriyanın potensial müttəfiq kimi gördüyü Druz azlığını qoruyacağına söz verib.
İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahu avqust ayında ölkəsinin cənubi Suriyada demilitarizasiya zonası yaratmaq üçün danışıqlar apardığını bildirib.
Suriya, hadisələrə görə İsraili “tamamilə məsuliyyətli” saydığını bildirib.
Müxalifət döyüşçüləri dekabrda Suriya prezidenti Bəşər Əsədi devirdikdən sonra İsrail Golan Təpələrindəki bufer zonasına qoşun yeridib. İsrail Suriya ərazisi kimi tanınan Golan Təpələrini hələ də işğal altında saxlayır.
Əsəd devrildikdən sonra İsrail Suriyanı dəfələrlə bombalayıb.
Bu arada, Suriya Xarici İşlər Nazirliyi çərşənbə axşamı bildirib ki, Dəməşq və Vaşinqton, ABŞ və İordaniyanın dəstəyi ilə zorakılıqdan zərər çəkmiş əyalətdə elan edilmiş sabitlik planının bir hissəsi olaraq İsraillə təhlükəsizlik anlaşmalarına nail olmaq üçün işləyirlər.
Yol xəritəsini əks etdirən bəyanatda Suriya Xarici İşlər Nazirliyi qeyd edib: “Amerika Birləşmiş Ştatları, Suriya hökuməti ilə məsləhətləşmələr apararaq, Suriyanın suverenliyi və ərazi bütövlüyünü vurğulamaqla yanaşı, həm Suriya, həm də İsrailin qanuni təhlükəsizlik narahatlıqlarını aradan qaldıran cənubi Suriyaya dair İsraillə anlaşmalara nail olmaq üçün çalışacaq.”
Təhlükəsizlik Anlaşmaları və Etimadın Bərpası
Çərşənbə axşamı İordaniya, Suriya və ABŞ arasında müzakirə olunan məqsədlərə necə nail olunacağına dair konkret addımlar açıqlanmayıb.
Əl-Şibani çərşənbə axşamı verdiyi bəyanatda deyib: “Suveyda bütün təbəqələrə aiddir və dövlətin vəzifəsi onların arasında etimadı bərpa etmək, didərginləri geri qaytarmaqdır; bu qubernatorluqda normal həyatı bərpa etmək üçün qətiyyət var.”
İordaniyanın xarici işlər naziri Safadi Suriyanın təhlükəsizliyinin İordaniyanınkı ilə ayrılmaz olduğunu vurğulayaraq əlavə edib ki, “bütün suriyalılar öz dövlətlərində hüquq və vəzifələrdə bərabər vətəndaşlardır.”
O, insan hüquqları pozuntularının faillərinin məsuliyyətə cəlb edilməsinin və humanitar yardımın çatdırılmasının vacibliyini qeyd edib.
ABŞ-ın xüsusi nümayəndəsi Barrack, regionda və dünyada çətin bir anda “Amerika Birləşmiş Ştatları prezidentinin və dövlət katibinin nümayəndəsi kimi” Suriyaya gəldiyini söyləyib.
Barrack etimadın qurulmasının “santimetrlərlə və onilliklərlə vaxt aldığını və bir anda itirilə biləcəyini” bildirib.
O əlavə edib: “Yolda çətinliklərlə qarşılaşacağıq.”
Çərşənbə axşamı baş tutan müzakirələr, iyul və avqust aylarında Əmmanda keçirilən, bu ərazidə atəşkəsin möhkəmləndirilməsinə və oradakı münaqişənin həllinə yönəlmiş əvvəlki mərhələlərə əsaslanır. Suveyda iyulun 19-dan bəri atəşkəsə əməl edir.
Oxucu Şərhləri
Hələlik heç bir şərh yazılmayıb. İlk şərhi siz yazın!
Şərh Yaz