Təcili: Cəsəd oğurluğu dəhşəti – Dişdən boyunbağı, sümükdən pulqabı

İngiltərədə İnsan Qalıqları Ticarəti

Henri Skraqqın Esseksdəki "Curiosities from the 5th Corner" adlı qeyri-adi dükanı, insan qalıqları ticarətinin mərkəzidir. Köhnə şlyapa, üzündə qəbilə döymələri və qırmızı saqqalı ilə Skraqq, satışa çıxardığı əşyaları “etik yolla təmin edildiyi müddətcə hər şeyi aldığını” bildirir. Onun dükanında tibbi bankalarda birləşmiş əkiz fetuslar, insan kəllə sümükləri və hibrid heyvan skeletləri yer alır. Veb-saytında isə aylıq kəllə sümüyü abunəliyi (müştərilərə hər ay bir kəllə sümüyü göndərilir), mumiyalanmış bədən hissələri, kiçildilmiş başlar, hətta insan dərisindən hazırlanmış maskalar və pul kisələri təklif olunur.

Hüquqi Boşluqlar və Risklər

Bu cür məhsulların satışının qanunsuz olduğuna dair bir işarə olmasa da, Böyük Britaniyanın aparıcı məhkəmə tibb ekspertlərindən biri olan Sue Blek kimi mütəxəssislər insan qalıqları ticarətinə nəzarətin gücləndirilməsini tələb edirlər. Oksforddakı St Con Kollecinin rəhbəri Blek, tənzimləmə çatışmazlığının kəllə sümükləri və digər insan qalıqlarının alınıb-satılmasının hüquqi "boz zonada" qalmasına səbəb olduğunu vurğulayır. Bu vəziyyət, artan onlayn bazarla birlikdə, Böyük Britaniya və xaricdə qəbiristanlıqlardan sümüklərin çıxarılması ilə yeni bir "cəsəd oğurluğu" dövrünün riskini yaradır. Ekspert bildirir ki, quş yuvasının satışını qanunsuz edə biliriksə, insan bədəninin satışını da qanunsuz edə bilməliyik. "Birinin dişlərindən boyunbağı hazırlanması insanlar üçün qəbuledilən deyil." Böyük Britaniya qanunlarına görə, qəbri çirkləndirmək cinayətdir, lakin qalıqlar texniki olaraq mülk sayılmadığı üçün qanuni olaraq "oğurlana" bilməz. Bu isə o deməkdir ki, qeyri-qanuni yolla qəbirdən çıxarılsa belə, tarixi insan qalıqlarına sahib olmaq və ya satmaq avtomatik olaraq cinayət hesab edilmir. Blek bunu "iyrənc" adlandıraraq, insanların rahat yata bilməsi üçün bədənlərinin qazılıb satılmasını gözləmədiklərini bildirir.

Artan Satışlar və Onlayn Ticarətin Təsiri

Kembric Universitetinin antropologiya şöbəsindən doktor Triş Biers, Britaniya Bioloji Antropologiya və Osteoarxeologiya Assosiasiyasında (BABAO) insan qalıqlarının satış və ticarətini araşdıran bir işçi qrupunu koordinasiya edir. O, son illərdə Böyük Britaniyada satışlarda əhəmiyyətli artım olduğunu qeyd edir. Son beş ildə BABAO hərrac evləri, dükanlar və onlayn satıcılar daxil olmaqla 200-dən çox satışı əngəlləyib. Bazar uzun müddət köhnə tibbi kəllə sümükləri və muzey eksponatları tərəfindən idarə edilsə də, Biers "arxeoloji" kimi təsvir edilən kəllə sümüklərinin satışında artım olduğunu vurğulayır; onların görünüşü torpaqdan qazılmış və ya tabutlardan çıxarılmış ola biləcəyini göstərir. Doktor Biers qeyd edir ki, sosial media bazarı tamamilə dəyişib və bu ticarətin qanuni olmaması böyük problemdir. Mart ayında Redinq mərkəzli "makabr incəsənət və qəribəliklər" satıcısı Mattaeus Boll da oxşar narahatlıqları dilə gətirərək insan qalıqları ticarətini dayandırdığını açıqlamışdı. Instagram və digər Böyük Britaniya onlayn forumlarında satılan 10 kəllə sümüyünün şəkilləri üç məhkəmə ekspertinə təqdim edildikdə, bəziləri köhnə anatomiya tədrisi kəllə sümükləri kimi qiymətləndirilsə də, digərlərində torpaq və ya insan toxuması izləri vardı ki, bu da onların daha yaxın zamanda qazıldığını göstərirdi. Belfast mərkəzli bir veb-saytda 995 funt-sterlinqə (25.08.2025 məzənnəsi ilə təxminən 55 min 175 lirə) satılan bir kəllə sümüyü, kök zədələnməsi əlamətləri göstərirdi ki, bu da onun torpaqda basdırıldığını ehtimal etdirir. Ekspertlərdən biri "tünd üzvi maddə ləkələri, oynaq yerlərində və göz çuxurlarında mümkün kökcüklər, mümkün gəmirici gərmə izləri" olduğunu bildirdi. Digər bir kəllə sümüyü isə, Böyük Britaniya mərkəzli bir dükanda 795 funt-sterlinqə satılır və köhnə qəbirlərdən qazılan cəsədlərdə müşahidə edilən manqan oksid ləkələnməsi əlamətləri göstərir.

Qanunların Tətbiqindəki Ziddiyyətlər

İnsan qalıqlarının xüsusi ticarəti, uşaq orqanlarının icazəsiz götürülüb saxlandığı Alder Hey qalmaqalından sonra qəbul edilmiş 2004-cü il İnsan Toxuması Qanununun əhatə dairəsindən kənarda qalır. Qanun yalnız 100 ildən gənc insan qalıqlarını əhatə edir və orqan nəqli, elmi araşdırmalar və "ictimai nümayiş" kimi müəyyən istifadələri tənzimləyir. Lakin mütəxəssislər bunun sosial mediada satıcılar tərəfindən paylaşılan görüntülər üçün mütəmadi olaraq tətbiq edilmədiyini bildirirlər. Bu o deməkdir ki, tibbi araşdırmalar ciddi şəkildə tənzimlənsə də, kolleksiyaçılar və satıcılar, qalıqları qeyri-qanuni yollarla əldə etmədikləri və nəql üçün istifadə etmədikləri müddətcə, insan qalıqlarını alıb-satmaqda və dəyişdirməkdə sərbəstdirlər. Doktor Biers bu ziddiyyətli vəziyyəti tənqid edir: "Qalıqları kurasiya etmək üçün lisenziyam olmalıdır. Barts patologiya şöbəsinə getsəniz, 100 ildən gənc insan qalıqlarının şəklini çəkə bilməzsiniz. Amma bir uşağın onurğasını çanta sapına çevirmək problem deyil. Mən bunu anlamıram."

24 saat