Taliban Trampın Baqram təhdidlərini rədd etdi

ABŞ prezidenti Donald Trampın Əfqanıstanda 20 illik müharibə dövründə Vaşinqtonun idarə etdiyi Bagram hava bazasının geri qaytarılması tələbi Taliban tərəfindən rədd edilib. Taliban, Trampın "pis şeylər" olacağı ilə bağlı hədəsini qəbuledilməz sayıb. Bazar günü verdiyi bəyanatda Taliban, "Əfqanıstanın müstəqilliyi və ərazi bütövlüyü ən yüksək əhəmiyyət kəsb edir" deyərək, ABŞ-ı güc tətbiq etməmək barədə əvvəlki razılaşmalara əməl etməyə çağırıb. Əfqanıstanın indiki rəhbərləri "Buna görə də, keçmişdə uğursuz olan yanaşmaları təkrarlamaq əvəzinə, realizm və rasionalizm siyasətinin qəbul edilməsi bir daha vurğulanır" deyə bildiriblər.

Bagram hava bazasının strateji əhəmiyyəti

Əfqanıstanda ABŞ-ın ən böyük hərbi məntəqəsi olan Bagram hava bazası Kabuldan 50 km (31 mil) şimalda yerləşir və ABŞ-ın Talibana qarşı iyirmi illik müharibəsi zamanı əsas hərbi mərkəzlərindən biri kimi xidmət edib. Əl-Qaidənin Nyu-York və Vaşinqtonda 11 sentyabr 2001-ci il hücumlarından sonra başlayan müharibə 2021-ci ildə Vaşinqtonun Əfqanıstandan ani və xaotik şəkildə çıxması ilə başa çatıb. ABŞ qüvvələri tərəfindən "terrorla mübarizə" adlanan kampaniya dövründə minlərlə insan illər boyu burada ittiham və ya məhkəmə olmadan həbs edilib, bir çoxu işgəncələrə məruz qalıb. Taliban, ABŞ-ın ölkədən çıxmasından və Əfqan hökumətinin süqutundan sonra 2021-ci ildə obyekti yenidən ələ keçirib. Son bir həftə ərzində Donald Tramp hava bazasını geri almağa böyük maraq göstərib. Şənbə günü Ağ Evdə jurnalistlərə açıqlama verən Tramp, "Biz indi Əfqanıstanla danışırıq və bazanı geri istəyirik, tez bir zamanda, dərhal geri istəyirik. Əgər bunu etməsələr, nə edəcəyimi görəcəklər," deyib.

Trampın Çinlə bağlı iddiaları

Donald Tramp bazanı geri almaq üçün çalışdığını ilk dəfə Böyük Britaniyaya dövlət səfəri zamanı, baş nazir Keir Starmer ilə birgə mətbuat konfransında elan edib. Tramp Pekində siyasətçilərin diqqətini çəkən bir mesaj verdi: "Biz bazanı geri almağa çalışırıq, çünki onların bizdən istədiyi şeylər var. Biz bu bazanı geri istəyirik. Lakin bazanı geri istəməyimizin səbəblərindən biri odur ki, bildiyiniz kimi, Çinin nüvə silahları istehsal etdiyi yerdən bir saatlıq məsafədədir." Trampın qeyd etdiyi nüvə silahları, ehtimal ki, Çinin qərbdəki Sincan əyalətində yerləşən Lop Nur sınaq poliqonundadır. ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri öz veb-saytında Bagram hava bazası haqqında belə deyir: "Hava limanının 11,800 fut [3,597m] uzunluğunda uçuş-eniş zolağı var ki, bu da bombardmançı və böyük yük təyyarələrinə xidmət etmək qabiliyyətinə malikdir." Əfqanıstandan xaotik çıxışa görə sələfi, keçmiş ABŞ prezidenti Co Baydeni sərt şəkildə tənqid edən Donald Tramp — hansı ki, bu çıxışı özü ilk müddətində başlatmışdı — ABŞ-ın Talibana "Bagramı heç bir şey qarşılığında verdiyini" söyləyib.

Əfqan rəsmilərinin mövqeyi və bazanın tarixi

Əfqan rəsmiləri ölkədə ABŞ-ın yenidən mövcud olmasına qəti şəkildə qarşı çıxıblar. Xarici İşlər Nazirliyinin nümayəndəsi Zakir Cəlali bildirib ki, "Əfqanlar tarixdə öz torpaqlarında xarici hərbi mövcudluğu heç vaxt qəbul etməyiblər", lakin əlavə edib ki, iki ölkə "qarşılıqlı hörmət və ümumi maraqlara əsaslanan iqtisadi və siyasi əlaqələr" qurmalıdır. Müdafiə Nazirliyinin yüksək rütbəli rəsmisi Fəsihuddin Fitrat deyib ki, "Əfqanıstan torpağının bir qarışı üzərində belə sövdələşmə mümkün deyil. Bizim buna ehtiyacımız yoxdur." Bagram hava bazası Soyuq Müharibə dövründə Sovet İttifaqı tərəfindən inşa edilib. Tikintiyə 1950-ci illərin əvvəllərində Əfqan hökuməti Moskvadan dəstək istəyəndə başlanılıb. Hava bazası 1980-ci illərin sonlarında Sovetlərin ölkədən çıxmasına qədər onilliklər ərzində Sovet əməliyyatlarına xidmət edib. Onilliklər sonra ABŞ Əfqanıstanı işğal etdikdən sonra obyekti yenidən quraraq, bazanı ABŞ əsgərlərinə xidmət edən pərakəndə satış obyektləri olan geniş bir mini-kəndə çevirib.

24 saat