“Tata Motors” və JLR şirkətlərinin elektrikli nəqliyyat vasitələri istehsalı nadir torpaq metalları maqnitlərinin çatışmazlığından hələ ki təsirlənməyib və yaxın gələcəkdə də təsirlənməsi gözlənilmir. Buna baxmayaraq, qarşıdakı rüblərdə müəyyən çətinliklərin yaşanması mümkündür.
“Tata Motors” qrupunun maliyyə direktoru P. B. Balaji cümə günü keçirilən gəlirlilik hesabatı zamanı bildirib ki, komandalar bu problemi həll etmək üçün çalışır və şirkət öz risklərini azaltmağa davam edir. O, şirkətin riskləri tamamilə aradan qaldıracağına əmin olduğunu vurğulayıb.
Nadir torpaq metalları maqnitlərinin çatışmazlığı ilə əlaqədar istehsalda hər hansı bir düzəlişin olub-olmaması ilə bağlı suala cavabında Balaji qətiyyətlə bildirib ki, bu amilin indiyə qədər istehsala heç bir təsiri olmayıb və yaxın gələcəkdə də gözlənilmir.
## Yarımkeçirici böhranından əldə edilən təcrübəBalaji əlavə edib ki, yarımkeçirici böhranı şirkətə bu kimi çətinlikləri idarə etmək üçün kifayət qədər bilik və bacarıqlar qazandırıb. Onun sözlərinə görə, hazırda daxili biznesdə, eləcə də JLR-də heç bir problem müşahidə olunmur və bu tempin qorunub saxlanılması üçün bir çox tədbirlər həyata keçirilir. Sələfi olaraq, növbəti rübdə də hər hansı bir problemin yaranması gözlənilmir.
Şirkət rəsmisi qeyd edib ki, qarşıdakı rüblərdə müəyyən çətinliklər ola bilər, lakin onlar bu problemləri həll etmək üçün çalışırlar və bu məsələlərin öhdəsindən gələ biləcəklərinə əmindirlər. Hazırda heç bir problem yoxdur.
## Risklərin azaldılması istiqamətində işlər davam edirBalajinin sözlərinə görə, “Tata Motors” nadir torpaq metalları tədarükü məsələsini həll etmək və riskləri azaltmaq üçün işləməyə davam edir və bu riskləri tamamilə aradan qaldıracağına əmindir.
O bildirib ki, hazırda bu istiqamətdə işlər davam edir və onlar planlar baxımından nə görürlərsə, buna əmindirlər.
Qeyd edək ki, qlobal avtomobil sənayesi, o cümlədən Hindistanın elektrikli nəqliyyat vasitələri istehsalçıları Çinin elektrikli nəqliyyat vasitələrində əsas komponent olan maqnitlərdə istifadə olunan nadir torpaq metallarının ixracına qoyduğu məhdudiyyətlərdən sonra zərər görüb.
Oxucu Şərhləri
"Tata Motors"un bu təsirdən hələlik kənarda qalması, şirkətin xammal tədarükü ilə bağlı daha çevik və ya fərqli bir model tətbiq etməsindən qaynaqlana bilər. Amma bununla belə, qiymətlərin sabitliyi və ya tədarükün davamlılığı nə qədər təminatlıdır? Ümumiyyətlə, belə bir qıtlığın uzunmüddətli həlli üçün ölkələr və şirkətlər necə birgə işləməlidirlər ki, gələcəkdəki zəiflikləri aradan qaldırsınlar?
O dövrki qıtlıqdan çıxarılan əsas dərslərdən biri tədarük zəncirinin diversifikasiyasının vacibliyi idi. Bir çox ölkə və şirkət nadir torpaq metalları üçün Çindən asılılığı azaltmaq üçün yeni mənbələr axtarmağa və texnologiya inkişafına investisiya qoymağa başladı.
Hazırkı vəziyyətdə "Tata Motors" və JLR-in təsirlənməməsi, ola bilsin ki, bu keçmiş təcrübələrdən öyrənilənlərin nəticəsidir. Şirkətlər daha çevik tədarük strategiyaları, alternativ materiallar üzərində işləyə və ya uzunmüddətli müqavilələr bağlayaraq riskləri azaltmış ola bilərlər. Ancaq, "qarşıdakı rüblərdə müəyyən çətinliklərin yaşanması mümkündür" ifadəsi göstərir ki, tam təsirdən kənarlaşmaq hələ də çətin ola bilər və bu, gələcəkdə eyni cür tədarük problemlərinin yenidən yaranma ehtimalını da ortaya qoyur. Əsas fərq, görünür ki, şirkətlərin keçmiş təcrübələrdən əldə etdiyi bilik və bu biliklərin tətbiqi səviyyəsindədir.
"Tata Motors"un hazırkı vəziyyəti ilə keçmişdəki bu hadisə arasındakı əsas fərq, hərəkətə keçmə tərzində ola bilər. Keçmişdəki qıtlığın təsirlərini azaltmaq üçün bir çox şirkət alternativ materiallara və ya təchizat zəncirlərinin diversifikasiyasına yönəlmişdi. "Tata Motors"un da bu istiqamətdə hansı strategiyaları izlədiyini bilmək, gələcəkdə bu cür çətinliklərlə necə bacara biləcəyi barədə daha dəqiq bir fikir verə bilər.
Keçmiş təcrübələrdən əldə edilən ən mühüm dərs, təchizat zəncirlərinin yeganə bir mənbəyə həssasiyyətini azaltmaqdır. "Tata Motors"un bu problemanı qiymətləndirərkən təchizatçılarla uzunmüddətli müqavilələr bağlaması, alternativ qaynaqlar axtarması və ya təchizatçılarla birgə işləyərək istehsal proseslərini optimallaşdırması ola bilər. Əgər "Tata Motors" bu arqumentdə qeyd olunduğu kimi "hələ ki təsirlənməyibsə", bunun arxasında hansı proaktiv addımlar durur? Bu, xüsusilə elektromobil bazarının sürətlə böyüdüyü bir dövrdə diqqətəlayiqdir.
Misal üçün, Çin, nadir torpaq elementlərinin dünya təchizatında dominant mövqedədir. Bu durum, digər ölkələrin və şirkətlərin təchizat zəncirlərində sabitliyi təmin etməkdə çətinliklər yaşamasına səbəb olur. 2021-ci ildə qlobal çip qıtlığı, avtomobil istehsalçılarını, o cümlədən bir çox tanınmış brendləri istehsalı azaltmağa və ya dayandırmağa məcbur etmişdi. Bu hadisə, təchizat zəncirinin bir neçə elementinə belə həssas olduğunu açıq şəkildə göstərdi.
Tata Motors-un bu vəziyyətdən hələlik təsirlənməməsi, şirkətin strategik təchizat idarəçiliyi və ya fərqli texnologiyalardan istifadə etməsi ilə bağlı ola bilər. Ancaq, digər ölkələrin və şirkətlərin bu sahədə necə fəaliyyət göstərdiyini nəzərə alsaq, Tata Motors-un gələcəkdə bu çətinliklərlə üzləşmə ehtimalını tamamilə istisna etmək olmaz.
Bu kontekstdə, Tata Motors-un uzunmüddətli nailiyyətini təmin etmək üçün yalnız mövcud təchizatçılarına güvənmək əvəzinə, alternativ texnologiyalara və ya təchizat mənbələrinə investisiya qoymaq barədə hansı addımları atması daha məqsədəuyğun olardı?
Tata Motors-un bu çətinliklərdən müstəqil qalmasını təmin edən faktorlar nələrdir? Ola bilsin ki, şirkət alternativ materiallardan istifadə edir, yaxud tədarük zəncirini diversifikasiya etməklə riskləri azaldıb. Keçmişdəki nadir torpaq elementləri qıtlığından çıxarılan dərslər, yəni tədarükçülərlə uzunmüddətli müqavilələr bağlamaq və ya daxili istehsal imkanlarını inkişaf etdirmək, Tata Motors-un hazırkı uğurunda rol oynamış ola bilər. Əgər Tata Motors təsirə məruz qalırsa, bu, maliyyə direktoru tərəfindən qeyd olunduğu kimi, "gələcək rüblərdə müəyyən çətinliklər" deməkdir ki, bu da hələ də tamamilə təhlükəsiz olmadığını göstərir. Qlobal iqtisadi və geostrateji vəziyyətin dəyişməsi ilə, bu mövzuya diqqətlə yanaşmaq vacibdir.
Bununla belə, gəlin bu məsələnin digər tərəfini də nəzərdən keçirək. Nadir torpaq elementlərinin hasilatı və emalı coğrafi baxımdan son dərəcə mərkəzləşmiş bir sahədir. Bu durum, qlobal tədarük zəncirində geosiyasi gərginliklər, ticarət müharibələri və ya sadəcə təbii fəlakətlər kimi gözlənilməz amillərdən qaynaqlanan pozulmalar üçün həssaslıq yaradır. "Tata Motors" hazırda bu təsirlərdən yan keçə bilmiş olsa da, tədarük zəncirindəki bu cür qeyri-sabitliklər, xüsusilə də elektromobil satışlarının artdığı bir dövrdə, şirkətin gələcək planlarına ciddi təsir göstərə bilər. Şirkətin bu riskləri necə idarə etməyi planlaşdırdığı, məsələn, alternativ materiallara və ya tədarükçü diversifikasiyasına investisiya qoyaraq, daha ətraflı aydınlaşdırılmalıdır.
Maraqlıdır ki, digər istehsalçılar da oxşar stratejilər tətbiq edərək bu cür çətinliklərin öhdəsindən gələ bilərmi? Və ya bu, "Tata Motors"un tətbiq etdiyi fərqli bir texnoloji yanaşmanın nəticəsidirmi?
"Tata Motors"un bu çətinlikləri necə dəf etməsi və ya gələcəkdə hansı risklərlə üzləşə biləcəyi barədə əlavə məlumat olmadan, yalnız bu sabitliyin uzunmüddətli olub-olmadığını necə qiymətləndirmək olar?
Bununla belə, gəlin bu məsələnin digər bir aspektini də nəzərdən keçirək. Nadir torpaq elementlərinin qlobal tədarük zəncirindəki gərginlik və geostrateji amillər nəzərə alındıqda, "Tata Motors"un qarşıdakı rüblərdə müəyyən çətinliklərlə üzləşməsi ehtimalı tamamilə istisna edilə bilərmi? Məsələn, tədarükdə gözlənilməyən fasilələr və ya qiymət dalğalanmaları şirkətin istehsal planlarını yenidən dəyərləndirməsinə səbəb ola bilərmi? Belə bir vəziyyətdə, şirkətin qabaqlayıcı tədbirləri və ya alternativ texnologiyalara keçid strategiyası haqqında hansı məlumatlar mövcuddur?
"Tata Motors"un bu sahədəki mövqeyi, ola bilsin ki, onların tədarükçüləri ilə olan strateji əlaqələri, ehtiyat tədbirləri və ya fərqli texnologiya istifadəsi ilə bağlıdır. Lakin, maliyyə direktorunun "qarşıdakı rüblərdə müəyyən çətinliklərin yaşanması mümkündür" qeydi, mövzunun hələ də tamamilə həll olunmadığını göstərir. Belə bir vəziyyətdə, digər ölkələrin və ya şirkətlərin də oxşar nailiyyətlər əldə edə bilməsi üçün "Tata Motors"un bu müvəffəqiyyətinin arxasında duran əsas səbəbləri anlamaq vacibdir. Bu, gələcəkdə bu sahədə daha dayanıqlı bir ekosistem qurmaq üçün hansı addımların atılmalı olduğunu müəyyənləşdirməyə kömək edə bilər.
Digər tərəfdən, nadir torpaq metallarına olan tələbat artdıqca və bu metalların çıxarılması və emalı zamanı ətraf mühitə vurduğu zərər də nəzərə alındıqda, "Tata Motors"un bu məsələyə qarşı hər hansı alternativ həll yolları və ya istehsal proseslərində daha ekoloji cəhətdən təmiz üsullardan istifadə etmə planları varmı?
"Tata Motors"un bu sahədəki mövqeyinin səbəbləri təhlil edilməlidir. Şirkətin alternativ materiallardan istifadə etməsi, müqaviləli təchizatçılarla güclü münasibətlər qurması və ya istehsal proseslərində fərqli texnologiyalardan yararlanması mümkündür. Digər tərəfdən, maliyyə direktoru P. B. Balajinin "qarşıdakı rüblərdə müəyyən çətinliklərin yaşanması mümkündür" ifadəsi, mövcud vəziyyətin nə qədər həssas olduğunu göstərir. Bu, şirkətin uzunmüddətli strategiyasının qiymətləndirilməsini zəruri edir. Məsələn, Yaponiya və Cənubi Koreya kimi texnoloji qabaqcıl ölkələrin də nadir torpaq metallarına olan asılılığı azaldacaq texnologiyalara investisiya qoyduğu bir vaxtda, "Tata Motors"un bu sahədəki gələcək strategiyası necədir?
Keçmişdəki bu paralel bizə göstərir ki, əsas resurslara təminatın təmin edilməsi və ya alternativ həllər tapmaq, texnoloji tərəqqinin davamlılığı üçün həlledicidir. "Tata Motors"un bu qıtlıqdan hələ ki təsirlənməməsi, onların uzunmüddətli strategiyalarından, ehtimal ki, təchizat zəncirini diversifikasiya etmələri və ya gələcək ehtiyatları təmin etmələri ilə bağlıdır. Bu, keçmişdə bəzi ölkələrin strateji xammal ehtiyatları yaratmaq üçün göstərdikləri səylərə bənzəyir. Digər tərəfdən, nadir torpaq metallarının geoxronoloji və coğrafi cəhətdən məhdud olması, indiki vəziyyətin keçmişdəkilərdən daha mürəkkəb bir təchizat qıtlığı təhdidi yaratdığını göstərir. Belə bir vəziyyətdə, "Tata Motors"un mövqeyinin gələcəkdə də etibarlı qalması üçün həmçinin material elmində yeniliklərə və ya dağ-mədən texnologiyalarında inkişaflara nə dərəcədə güvəndiyi də maraq doğurur.
Keçmişdəki bu hadisədən çıxarılan əsas dərs, bir qrup ölkənin və ya şirkətin strateji resurslar üzərində tam nəzarətə malik olmasının qlobal təchizat zəncirləri üçün nə qədər riskli ola biləcəyi idi. Bu, digər ölkələri və şirkətləri alternativ mənbələr axtarmağa, tədarükçüləri diversifikasiya etməyə və hətta nadir torpaq elementlərinin geri qaytarılması və təkrar istifadəsi üçün texnologiyalara sərmayə qoymağa təşviq etdi.
Hazırkı vəziyyətin niyə fərqli ola biləcəyi isə bir neçə səbəbə bağlıdır. Birincisi, "Tata Motors" kimi şirkətlər artıq bu cür risklərin fərqindədirlər və ehtimal ki, tədarük zəncirlərini diversifikasiya etmək və ya əvəzedici materiallar axtarmaq kimi proaktiv addımlar atmışlar. İkincisi, qlobal səviyyədə nadir torpaq metalları üzrə geostrateji əhəmiyyət dərindən anlaşılmışdır və digər ölkələr də öz yerli ehtiyatlarını inkişaf etdirmək və ya tədarükü təmin etmək üçün səylər göstərirlər. Nəhayət, texnoloji inkişaf da rol oynaya bilər; gələcəkdə nadir torpaq elementlərinə daha az ehtiyac duyan və ya onlardan tamamilə imtina edən motor və batareya texnologiyaları inkişaf etdirilə bilər. Buna baxmayaraq, "qarşıdakı rüblərdə müəyyən çətinliklərin yaşanması mümkündür" ifadəsi, bu məsələnin tamamilə həll olunmadığını və təşvişə yer olduğunu göstərir.
Bu vəziyyəti 2000-ci illərin əvvəllərində baş verən NTM qıtlığı ilə müqayisə etmək olar. O dövrdə Çinin NTM ixracına qoyduğu məhdudiyyətlər qlobal tədarükdə ciddi fasilələrə səbəb olmuşdu. Bu, xüsusilə elektronika və davamlı istehlak malları istehsal edən şirkətlər üçün böyük problemlər yaratmışdı. Nəticədə, bir çox şirkət tədarükçülərini diversifikasiya etməyə, ehtiyat ehtiyatları yaratmağa və alternativ materiallar axtarmağa məcbur olmuşdu.
Bu tarixi hadisədən çıxarılan əsas dərs, strateji əhəmiyyətli xammallara həddindən artıq dərəcədə bir tədarükçüyə və ya bir regiona bağlılığın yaratdığı riskləri dərk etməkdir. "Tata Motors"un hazırkı vəziyyətdə "hələ ki təsirlənmədiyini" bildirməsi, onların da keçmişdəki bu cür təcrübələrdən dərs çıxardığını və ehtiyatlı strategiyalar tətbiq etdiyini göstərə bilər. Lakin, "qarşıdakı rüblərdə müəyyən çətinliklərin yaşanması mümkündür" ifadəsi, NTM qıtlığı riskinin tamamilə aradan qalxmadığını və hər zaman qlobal siyasi-iqtisadi dinamikaların təsirinə məruz qaldığını xatırladır. Hətta diversifikasiya olunmuş tədarük zəncirləri belə, ani şoklara qarşı tamamilə sığortalanmaya bilər. Bu baxımdan, "Tata Motors"un mövqeyi, müəyyən dərəcədə proaktiv tədbirlər görüldüyünü, lakin hələ də qeyri-müəyyənliyin mövcud olduğunu göstərir.
"Tata Motors"un hazırkı vəziyyətinin fərqli tərəfi isə, bu şirkətin yalnız bir resursun (neft) qıtlığı ilə deyil, daha mürəkkəb bir texnoloji yenidənqurma dövründə, yəni elektromobillərə keçid fonunda yaranan qıtlıqla qarşılaşmasıdır. Bu, onların elektromobil texnologiyasına erkən və strateji investisiya qoymaları və ya təchizat zəncirlərini diversifikasiya etmələri ilə izah oluna bilər. Keçmişdəki neft böhranından çıxarıla biləcək əsas dərslərdən biri, kritik resurslara həddindən artıq bağlılığın risklərini anlamaq və bu riskləri azaltmaq üçün proaktiv tədbirlər görməyin vacibliyidir. "Tata Motors"un bu məqamda uğurlu olması, onların bu dərsi mənimsədiyini göstərə bilər, ancaq gələcəkdə də çətinliklərin yaşanması ehtimalı, hər bir texnoloji keçiddə olduğu kimi, proaktiv idarəetmənin əhəmiyyətini bir daha vurğulayır.
"Tata Motors"un bu sahədəki hazırkı vəziyyətinin fərqli olmasının əsas səbəbi, ehtimal ki, avtomobil sənayesində elektrikli nəqliyyat vasitələrinə keçidin hələ ilkin mərhələlərdə olmasıdır. Bu, şirkətlərə tədarük zəncirlərini qurmaq və strateji tərəfdaşlıqlar yaratmaq üçün daha çox vaxt və imkan verir. Keçmiş təcrübələrdən dərslər çıxaran şirkətlər, indi daha proaktiv bir yanaşma sərgiləyir, ehtimal ki, nadir torpaq metallarının tədarükü ilə bağlı riskləri azaltmaq üçün uzunmüddətli müqavilələr bağlayır və ya alternativ materiallar üzərində işləyirlər. Buna baxmayaraq, "gələn rüblərdə müəyyən çətinliklərin yaşanması mümkündür" ifadəsi, hələ də tamamilə riskdən uzaq olmadıqlarını göstərir ki, bu da diqqətli izləməyi tələb edir.
Şirkətin bəyan etdiyi "qarşıdakı rüblərdə müəyyən çətinliklərin yaşanması mümkündür" fikri, mövcud vəziyyətin qeyri-sabitliyini vurğulayır. Bu çətinliklərin məhz nəyə görə yaranacağı və onların istehsal prosesinə təsiri necə idarə olunacaq?
"Tata Motors"un hazırkı vəziyyətini bu hadisə ilə müqayisə etdikdə, bir neçə məqam önə çıxır. Birincisi, "Tata Motors"un təchizat zəncirini necə idarə etdiyini və ya nadir torpaq elementlərinə alternativ mənbələr tapıb-tapmadığını dəqiqləşdirmək vacibdir. Keçmişdə, çip qıtlığı ilə üzləşən şirkətlər yeni istehsal obyektlərinə investisiya qoymaq, tədarükçüləri diversifikasiya etmək və ya hətta öz istehsal güclərini artırmaq kimi addımlar atmağa məcbur oldular. İkinci tərəfdən, elektrikli nəqliyyat vasitələrinin yayılması hələ də nisbətən yenidir və "Tata Motors" kimi şirkətlər bu sahəyə qabaqcadan hazırlaşmaq və təchizat məsələlərini həll etmək üçün daha çox vaxta sahib olmuş ola bilərlər.
Keçmişdəki çip qıtlığı hadisəsindən çıxarıla biləcək ən böyük dərs, heç bir texnologiyanın təchizat zəncirinin tamamilə təhlükəsiz və dəyişməz olmadığıdır. Tələb və təklif arasındakı hər hansı bir uyğunsuzluq, ya da geopolitik hadisələr, tədarükdə fasilələrə səbəb ola bilər. "Tata Motors"un mövcud vəziyyəti, onların təchizat risklərini düzgün qiymətləndirdiyini və ya hələlik bu risklərin onlara təsir etmədiyi bir dövrdə olduqlarını göstərə bilər. Əgər belədirsə, bu, digər şirkətlər üçün də təchizat zəncirlərini proaktiv şəkildə idarə etmək və potensial qıtlıqlara qarşı strategiyalar inkişaf etdirmək üçün bir nümunə ola bilər.
Gələcəkdə, bu qlobal təchizat zənciri risklərini azaltmaq üçün Tata Motors, JLR və digər avtomobil istehsalçıları alternativ materiallara və texnologiyalara nə dərəcədə investisiya qoymağı planlaşdırırlar?
Bu parallelə əsaslanaraq, "Tata Motors"un hazırkı vəziyyəti ilə bağlı iki əsas mülahizə irəli sürülə bilər:
1. **Alternativ təchizat zəncirləri və texnologiyalar:** Ola bilsin ki, "Tata Motors" bu potensial riski əvvəlcədən görüb və artıq alternativ təchizatçıları müəyyənləşdirib və ya fərqli maqnit texnologiyalarına (məsələn, nadir torpaq elementlərindən istifadə etməyən və ya daha az istifadə edən texnologiyalara) investisiya qoyub. Bu, keçmişdəki şirkətlərin "sadəcə Çinə ümid bağlamamaq" dərsi çıxarmasından irəli gələn bir tədbir ola bilər.
2. **Təsirin gecikməsi və ya fərqli miqyas:** Həmçinin, mümkündür ki, nadir torpaq metalları çatışmazlığının təsiri hələ tam olaraq özünü göstərməyib və ya "Tata Motors"un istehsal miqyası, keçmişdəki elektronika sənayesindəki tələbat qədər böyük deyil. Lakin "qarşıdakı rüblərdə müəyyən çətinliklərin yaşanması mümkündür" ifadəsi, bu riskin tamamilə aradan qalxmadığını göstərir. Bu, keçmişdəki krizin öyrətdiyi kimi, təchizat zəncirindəki zəifliklərin vaxtla daha aşkar ola biləcəyini təsdiqləyir.
Keçmişdəki nadir torpaq elementləri qıtlığı bizə bir şeyi aydın şəkildə göstərdi: qlobal təchizat zəncirləri, xüsusilə də strateji əhəmiyyətli materiallar baxımından, həmişə potensial risklər daşıyır. "Tata Motors"un bu vəziyyətdən necə təsirlənmədiyini və ya bu riski necə idarə etdiyini izləmək, gələcəkdə oxşar sənayelər üçün mühüm dərslər verə bilər. Şirkətin bu mövzuda əlavə açıqlamaları olub-olmadığı vəziyyətin həqiqi mənzərəsini daha aydınlaşdıra bilər.
Şərh Yaz