Su Səviyyələri Həyəcan Təbili Çalır
İranın əksər su anbarlarında su səviyyəsi həyəcan təbili çalır. Həddindən artıq istehlak və uzunmüddətli quraqlıq ölkənin ən böyük bəndlərini belə dayaz gölməçələrə çevirib. Bəzi bölgələrdə su səviyyəsinin kritik həddə düşməsi şəhərlərə su daşıyan nasosların dayanmasına səbəb olub. Artan tələbatın ödənilməməsi bir çox şəhərdə ciddi problemlər yaradır.
ABŞ-ın "The New York Times" qəzetində yayımlanan xəbərə görə, İranda son illərin ən isti günləri yaşanır. Hava hadisələrini izləyən saytlara istinadən verilən məlumata görə, keçən ay aparılan ölçmələrdə ölkənin bəzi bölgələrində hiss olunan temperatur 65 dərəcəyə çatıb. Bu göstəricilərin qeydə alındığı ərazilər dünyanın ən isti bölgələri sırasındadır.
Enerji Qıtlığından Sonra Su Problemi
İran bir müddətdir enerji təchizatı və paylanmasında da ciddi çətinliklər yaşayır. İran Prezidenti Məsud Pezeşkiyanın lazımsız istifadədən qaçmaq çağırışları məlum idi. Son zamanlarda, mövcud enerji probleminə əlavə olaraq, su krizi də baş qaldırıb. İran aylardır davam edən enerji qıtlığı ilə yanaşı, ciddi su krizisi ilə mübarizə aparır və bu da ölkə daxilində gündəlik elektrik kəsintilərinə yol açır. Keçən ay İsrail və ABŞ ilə 12 günlük müharibənin yaralarını sağaltmağa çalışan İranlılar indi əsas ehtiyaclarından məhrum bir həyatla üzləşə bilərlər.
Hökumət rəsmiləri bu həftə verdiyi açıqlamada, xüsusilə paytaxt Tehrana içməli su verən bir çox mənbənin quruduğunu bildirdi. Rəsmilər, Tehranın su ehtiyatlarının bir neçə həftə ərzində tükənəcəyini proqnozlaşdıraraq əhalidən su istehlakını azaltmağı xahiş etdilər. İran Prezidenti Məsud Pezeşkiyan isə paytaxtın köçürülməsi fikrini yenidən dilə gətirərək, mövcud su krizisinin yüngülləşdirilə biləcəyini qeyd etdi.
Tehran Sakinlərinə Tətil Tövsiyəsi
İran Prezidenti Məsud Pezeşkiyan son Kabinet iclasında verdiyi açıqlamada su krizisinin bu gün danışıldığından daha ciddi olduğunu ifadə edərək dedi: “Bu gün təcili qərarlar qəbul etməsək, gələcəkdə müalicəsi mümkün olmayan bir vəziyyətlə üzləşəcəyik. Belə davam edə bilmərik.” Mövcud böhranın təsirlərini azaltmaq üçün hökumət keçən həftə Tehranda və ölkə daxilində 20-dən çox şəhərdə bütün dövlət idarələrini və xidmətlərini bağlayaraq su və elektrik istifadəsini azaltmaq məqsədilə üç günlük həftəsonu elan etdi. Hökumət sözçüsü Fatma Mohacerani bu təcrübənin gələcək həftələrdə də davam edə biləcəyini qeyd edərək insanlara böyük şəhərləri tərk edib tətilə getməyi tövsiyə etdi.
Tehranda su və kanalizasiya xidmətlərindən məsul olan Tehran Su və Kanalizasiya Şirkəti, həftənin əvvəlində verdiyi açıqlamada 10 milyonluq əhalinin əksəriyyətinin hündür binalarda yaşadığını bildirərək, Tehrana su təmin edən mənbələrdə su təzyiqinin aşağı səviyyədə olduğunu və bu səbəbdən mənzillərin ikinci mərtəbəsindən yuxarısına su verilə bilmədiyini qeyd etdi. Tehran sakinləri, bəzi məhəllələrdə su kəsintilərinin 48 saata qədər uzandığını söylədilər. Bir çox insan, gələcək günlərdə planlaşdırılan su kəsintilərindən daha az təsirlənmək üçün su anbarı almağa tələsdi.
Vəziyyət Ciddidir: Enerji Böhranı da Davam Edir
Dünyanın ən böyük təbii qaz və xam neft ehtiyatlarından birinə sahib olan İran, davam edən su krizinə əlavə olaraq təxminən 7 aydır ciddi enerji böhranı ilə mübarizə aparır. Bu vəziyyətə qarşı məktəblər, universitetlər və dövlət idarələri bağlanır və ya iş saatları qısaldılır. Fabriklərdə elektrikin rasionlaşdırılması isə istehsalı azaldaraq İran iqtisadiyyatına ciddi təsir göstərən bir dövrəyə səbəb olur. Ölkədə ard-arda yaşanan bir çox böhran, bir çox İran vətəndaşında ciddi narahatlıqlara yol açır.
Hökumətin qənaət çağırışları ilə xalqın işini çətinləşdirdiyini ifadə edən Cənubi İranın Xuzistan əyalətindəki Su Mühəndisləri Birliyinin sədri Həmidreza Xodabaxşi dedi: “Böhranın yalnız bir tərəfini nəzərdən keçirmək boşunadır; həm elektrik, həm də su idarəçiliyi islah edilməlidir. Rəsmilərdən heç bir addım atılmadan təkrarlanan qənaət çağırışları haqsız yerə vətəndaşların üzərinə yüklənir.” O, yaşanan böhrana qarşı ciddi islahatların əsas həll yolu olacağını bildirdi.
Krizin Səbəbləri və Gələcək
Ətraf mühit mütəxəssisləri, su krizisinin on illərdir su qaynaqlarının pis idarə olunması, şəhər ərazilərinin həddindən artıq inkişafı, kənd təsərrüfatı üçün yeraltı sularının həddindən artıq istifadəsi və həddindən artıq bənd tikintisi kimi yanlış siyasətlərdən qaynaqlandığını söyləyirlər. İran həmçinin, dövlətə məxsus polad istehsalı kimi suyu intensiv şəkildə istifadə edən sənayeləri qidalandırmaq üçün uzaq məsafələrdən boru kəmərləri istifadə edərək ciddi miqdarda su istehlak edir.
İranda davam edən su krizi, iqlim dəyişikliyinin də təsiri ilə daha da ağırlaşıb. Enerji Nazirliyinin rəsmiləri, son 5 ildə illik yağıntı miqdarının ciddi şəkildə azaldığını və bunun da son 50 ilin ən pis quraqlığına yol açdığını bildirirlər. Tehran Valisi Məhəmməd Sadıq Mutəmiyən, yerli mətbuata verdiyi açıqlamada paytaxta içməli su verən dörd bəndin su ehtiyatlarının, tutumlarının təxminən yüzdə 14-ünə endiyini söylədi. Davam edən böhranın, yaxın günlərdə İranda hansı problemlərə yol açacağını isə zaman göstərəcək.
Oxucu Şərhləri
Şərh Yaz