ABŞ Donanmasına məxsus bir kreyserin Pasifikdə, İkinci Dünya Müharibəsi dövründə zərər görən burun hissəsi hərb tarixindəki ən möhtəşəm hekayələrdən birinə yenidən işıq salıb.
Söhbət 80 ildən çox əvvəl Yaponiya torpedosu ilə vurularaq çoxsaylı dənizçisini itirən USS Nyu-Orlean gəmisindən gedir. Heyət kokos ağaclarından istifadə edərək tələsik təmir işləri aparmış, daha sonra 1800 mil məsafəni Pasifik okeanı boyunca geriyə doğru üzərək qət etmişdi.
Nyu-Orlean Kreyserinin Döyüşdə Zərər Görməsi
Gəminin ön hissəsi, yəni burun hissəsi dənizin dibinə batmışdı. Lakin ötən həftəsonu, Okean Kəşfiyyatı Trestinin Nautilus Live ekspedisiyası bu hissəni Solomon Adalarındakı Dəmir Dərinlikli Körfəz (Iron Bottom Sound) adlanan ərazidə, 675 metr (2214 fut) dərinlikdə aşkar edib.
Ekspedisiyanın veb-saytında bildirildiyinə görə, alimlər və tarixçilər məsafədən idarə olunan sualtı aparatlar vasitəsilə gəmi strukturundakı detalları, boyanı və lövbəri müşahidə edərək, qalıqların USS Nyu-Orlean kreyserinə aid olduğunu təsdiqləyiblər.
Rəsmi Hərbi Dəniz Qüvvələri hesabatına əsasən, 1942-ci il noyabrın 30-da Nyu-Orlean Quadalkanal adası yaxınlığında Tassafaronga Döyüşü zamanı sol tərəfindən burun hissəsinə zərbə alıb.
Qeydlərə görə, torpedanın partlaması Nyu-Orlean gəmisinin ön hissəsindəki sursat anbarında yanğın törətmiş, 588 futluq gəminin ilk 20 faizini qoparmış və 900 heyət üzvündən 180-dən çoxunun həyatına son qoymuşdu.
Qeyri-adi Təmir və Pasifik Səyahəti
Heyət gəminin qalan hissəsində su basmasının qarşısını almaq üçün sukeçirməz arakəsmələri bağlamağa çalışdı və gəmi Tulagi adasındakı limana güclə çatdı. Orada dənizçilər təmir materialları əldə etmək üçün cəngəlliyə getdilər.
ABŞ Hərbi Dəniz Qüvvələrinin məlumatına əsasən, "heyət gəmini hava hücumlarından kamuflyaj edərək, kokos ağaclarından müvəqqəti burun hissəsi quraşdırdı".
Luizianadakı Milli İkinci Dünya Müharibəsi Muzeyinin məlumatına görə, bu müvəqqəti burun hissəsi ilə gəmi Avstraliyaya, daha möhkəm təmir üçün təxminən 1800 mil məsafəni Pasifik boyunca geriyə doğru üzərək qət etdi.
ABŞ Hərbi Dəniz Qüvvələrinin təqaüdçü kapitanı Karl Şuster belə bir hərbi gəmini bu qədər uzun məsafəyə geriyə doğru idarə etməyin heyrətamiz bacarıq tələb etdiyini deyib.
Şuster, “‘Çətin’ bu çətinliyi adekvat şəkildə təsvir etmir,” – deyə bildirib.
O qeyd edib ki, gəminin burun hissəsi dalğaları kəsmək üçün nəzərdə tutulduğu halda, arxa hissəsi bu şəkildə deyil, yəni hər çökəklikdə dalğa hərəkəti arxa hissəni qaldırıb salır.
Şusterin sözlərinə görə, arxa hissə qalxdıqda sükanlar suda effektini itirir və bu, sükanı daha da çətinləşdirir.
Gəminin ön hissəsini itirmək onun manevr mərkəzini, yəni “dönmə nöqtəsini” dəyişir.
“Bu, gəminin dəniz və külək təsirlərinə necə cavab verdiyinə təsir edir və sükan və pərvanə hərəkətlərinə gəminin reaksiyasını dəyişir,” – o əlavə edib.
O bildirib ki, Nyu-Orlean zabitləri gəmini sabit saxlamaq və düzgün istiqamətdə hərəkət etdirmək üçün səfər zamanı tamamilə yeni hərəkət və əmrlər dəsti öyrənməli oldular.
Müharibənin Gedişatında Rolu
Nyu-Orlean kreyserini Tassafaronga Döyüşündə xilas edən bu ustalıq və uyğunlaşma qabiliyyəti onun müharibənin sonrakı mərhələlərində güc olaraq fəaliyyət göstərməsinə imkan verdi.
Avstraliyadan ABŞ-ın Vaşinqton ştatındakı Puqet-Səound hərbi dəniz limanına (bu dəfə düzgün istiqamətdə üzərək) çatdıqdan sonra Nyu-Orlean daimi təmirə girdi. Daha sonra o, Pasifik boyunca Saypan və Okinava kimi həlledici döyüşlərdə iştirak etdi. Bu döyüşlər ABŞ-a İmperiya Yaponiyasına həlledici zərbələr endirmək üçün vacib hava limanları qazandırdı.
İkinci Dünya Müharibəsi Muzeyinin məlumatına görə, gəmi Pasifik cəbhəsindəki hərəkətlərinə görə 17 döyüş ulduzu ilə təltif edilmişdi ki, bu da onu Pasifik teatrında ən çox belə mükafat alan üçüncü gəmi edirdi.
Dəmir Dərinlikli Körfəzdəki Sirrlər
Nyu-Orleanın burun hissəsi Nautilus Live-ın NOAA Okean Kəşfiyyatı, Okean Kəşfiyyatı Kooperativ İnstitutu, Nyu-Hempşir Universiteti və Hərbi Dəniz Tarixi və İrsi Komandanlığı arasında birgə əməkdaşlıq çərçivəsində Dəmir Dərinlikli Körfəzdə keçirdiyi 21 günlük Quadalkanal Dəniz Arxeologiyası ekspedisiyası zamanı aşkar edilib.
Dəmir Dərinlikli Körfəz İkinci Dünya Müharibəsindən əvvəl Savo Körfəzi adlanırdı, lakin Müttəfiq dənizçilər orada döyüşlərdə batan çoxsaylı hərbi gəmilərə görə ona indiki adını vermişdilər.
Ekspedisiyanın məlumatına görə, 1942-ci ilin avqustundan dekabrına qədər orada beş böyük dəniz döyüşü baş verib ki, bu da bütün tərəflərdən 20.000-dən çox insanın, 111 dəniz gəmisinin və 1450 təyyarənin itkisinə səbəb olub.
Ekspedisiyadan əvvəl, "bu ABŞ, Yaponiya, Avstraliya və Yeni Zelandiya hərbi gəmi və təyyarələrindən 100-dən azı tapılıb," – veb-saytında qeyd olunur.
Ekspedisiya iyulun 2-də başlayıb və iyulun 23-də davam edir. Onun davam edən axtarışları nautiluslive.org saytında canlı yayımlanır.
Oxucu Şərhləri
Şərh Yaz